Zmiany w prawie, projekty, orzecznictwo

Rola pracodawców w programie Rodzina 500+

Od 1 kwietnia 2016 r. obowiązuje ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, która przewiduje, że rodzice spełniający warunki w niej określone mają możliwość uzyskania świadczeń wychowawczych w kwocie 500 zł lub jej wielokrotności. Jako poświadczenie swojego dochodu potrzebne do celów ubiegania się o świadczenie wychowawcze rodzice będą składać oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej, ale istnieje też możliwość wystawiania stosownych zaświadczeń przez pracodawców. Tym samym oznacza to, że pracownicy mogą żądać od pracodawcy nieodpłatnego wystawienia zaświadczenia o ich zarobkach.

PROJEKTY ZMIAN AKTÓW PRAWNYCH

Umowa na piśmie przed dopuszczeniem do pracy

Trwają prace nad projektem zmian do kodeksu pracy obejmującym wprowadzenie obowiązku potwierdzenia pracownikowi na piśmie ustaleń co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków przed dopuszczeniem go do pracy (a nie – tak jak obecnie – najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy). Niewykonanie tego obowiązku będzie stanowiło wykroczenie przeciwko prawo pracownika. Projekt zakłada, że przed dopuszczeniem pracownika do pracy pracodawca zapozna go również z treścią regulaminu pracy. Naruszenie tego obowiązku będzie stanowiło wykroczenie przeciwko prawom pracownika zagrożone karą grzywny.

Projekt skierowano do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu (druk nr 298).

Dłuższy okres na odwołanie od wypowiedzenia

W Sejmie znajduje się poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy (druk nr 307). Zakłada on wydłużenie do 14 dni terminu do wniesienia odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę. Obecnie termin ten wynosi siedem dni. Celem projektu jest zrównanie terminów na odwołanie się przez pracownika od wypowiedzenia umowy o pracę i rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Projekt skierowano do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu.

Propozycje zmian w ustawie o czasie pracy kierowców

Minister infrastruktury i rozwoju przygotował projekt ustawy o zmianie ustawy o czasie pracy kierowców oraz o zmianie ustawy o transporcie drogowym. Projekt opracowano w następstwie uchwały Sądu Najwyższego z 12 czerwca 2014 r. (II PZP 1/14), zgodnie z którą zapewnienie pracownikowi (kierowcy wykonującemu przewozy w transporcie międzynarodowym) odpowiedniego miejsca do spania w kabinie pojazdu nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (DzU nr 236, poz. 1991 ze zm.). Nowelizacja przewiduje ustalenie w rozporządzeniu wykonawczym do nowelizowanej ustawy stałego ryczałtu na pokrycie kosztów podróży służbowej. Rozporządzenie powinno określać w szczególności wysokość należności na pokrycie kosztów podróży służbowej (z uwzględnieniem czasu trwania podróży), limit za nocleg, a także warunki zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków. W projekcie sprecyzowano, że jeśli kabina pojazdu spełnia warunki, o których mowa w rozporządzeniu wykonawczym, to zapewnienie miejsca do spania w takiej kabinie jest równoznaczne z zapewnieniem przez pracodawcę bezpłatnego noclegu.

Projekt nadal znajduje się na etapie konsultacji publicznych.

Projekt zmian do ustawy o minimalnym wynagrodzeniu oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy

Projekt zmian do ustawy o minimalnym wynagrodzeniu oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy zakłada wprowadzenie minimalnej stawki godzinowej dla umów-zleceń oraz umów o świadczenie usług w wysokości 12 zł brutto. Obecnie ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę określa zasady ustalania minimalnego wynagrodzenia wyłącznie dla osób zatrudnionych w ramach stosunku pracy, tj. na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Wysokość minimalnego wynagrodzenia jest ustalana w stawce miesięcznej i wynosi od 1 stycznia 2016 r. 1850 zł brutto. Możliwe jest także ustalenie stawki godzinowej, z uwzględnieniem wskazanej stawki miesięcznej oraz wymiaru czasu pracy pracownika. Nowe przepisy mają być stosowane bez względu na sposób ustalania w umowie wynagrodzenia (według stawki godzinowej, miesięcznej, tygodniowej itd.).

Projekt zakłada jednocześnie, że przedsiębiorca albo inna jednostka organizacyjna będąca stroną umowy-zlecenia lub o świadczenie usług będzie zobowiązana do prowadzenia pisemnej ewidencji liczby godzin przepracowanych przez osobę wykonującą pracę na podstawie takiej umowy. Gdy będzie to niemożliwe ze względu na miejsce świadczenia usług lub wykonywania zlecenia, osoba świadcząca na tej podstawie usługi będzie sama zobowiązana do przedstawienia drugiej stronie umowy informację o liczbie przepracowanych godzin przed terminem wypłaty wynagrodzenia.

Projekt przewiduje również zmiany w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy – PIP uzyska zadania oraz uprawnienia w zakresie kontroli przestrzegania obowiązku zapewnienia minimalnej stawki godzinowej oraz prowadzenia ewidencji liczby godzin przepracowanych przez osoby fizyczne pracujące na podstawie umów-zleceń i umów o świadczenie usług.

Zmiany prawdopodobnie zaczną obowiązywać od września br. Obecnie projekt znajduje się na etapie prac rządowych.

Doprecyzowanie prac wzbronionych kobietom

22 marca 2016 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja przewiduje doprecyzowanie art. 176 k.p. przez wskazanie, że prace uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia mogące mieć niekorzystny wpływ na zdrowie kobiet, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią nie mogą być wykonywane przez kobiety w ciąży i karmiące dziecko piersią. Jednocześnie projekt zakłada udzielenie upoważnienia dla Rady Ministrów do wydania rozporządzenia zawierającego wykaz prac, których kobiety w ciąży i karmiące piersią nie będą mogły wykonywać ze względu na to, że mogłyby one niekorzystnie wpływać na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie piersią. Przy określaniu wykazu powinna być wykorzystana wiedza na temat wpływu warunków wykonywania pracy i czynników środowiska pracy na zdrowie kobiet, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią.

Projekt znajduje się na etapie prac rządowych.

Projekt ustawy o delegowaniu pracowników

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług. W ustawie przyjęto rozwiązania wdrażające dyrektywę 2014/67/UE, której celem jest lepsza ochrona praw pracowników delegowanych w ramach świadczenia usług. Projekt zakłada, że ustawa będzie miała zastosowanie do delegowania pracowników na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach świadczenia usług, kontroli przestrzegania przepisów o delegowaniu pracowników oraz realizacji obowiązków informacyjnych związanych z delegowaniem pracowników, współpracy z właściwymi organami innych państw członkowskich dotyczącej delegowania pracowników oraz ochrony pracowników delegowanych na i z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Projekt znajduje się na etapie prac rządowych.

Projekt zmian do ustawy o związkach zawodowych

Na stronie internetowej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pojawił się projekt zmian z 22 marca 2016 r. do ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych. Proponowane zmiany są konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2 czerwca 2015 r. (K 1/13), w którym Trybunał stwierdził, że przepis art. 2 ust. 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych w zakresie, w jakim ogranicza wolność tworzenia i wstępowania do związków zawodowych osobom wykonującym pracę zarobkową niewymienionym w tym przepisie (a więc w szczególności zatrudnionym na podstawie umów cywilnoprawnych), jest niezgodny z konstytucją. Zakres proponowanych zmian jest bardzo obszerny i przyznaje osobom wykonującym pracę zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy nie tylko prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych, ale także wiele innych uprawnień wynikających z członkostwa w związku zawodowym, które dotychczas były zastrzeżone wyłącznie dla pracowników (np. przyznanie prawa do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia czy objęcie takich osób szczególną ochroną zatrudnienia).

NAJCIEKAWSZE ORZECZNICTWO

Brak pouczenia o odwołaniu nie uzasadnia odszkodowania

Błędne pouczenie pracownika o prawie odwołania się do sądu pracy uzasadnia jedynie prawo do przywrócenia terminu do wniesienia tego odwołania. Nie uzasadnia natomiast roszczeń pracownika z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę czy rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, a więc roszczenia o odszkodowanie albo o przywrócenie do pracy. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 3 lutego 2016 r. (II PK 333/14).

SN potwierdził, że błędne pouczenie lub brak pouczenia pracownika o przysługującym mu prawie odwołania się do sądu pracy uzasadnia wyłącznie przywrócenie terminu do złożenia odwołania. Nie uzasadnia natomiast roszczeń z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę czy rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, tj. roszczeń o odszkodowanie albo o przywrócenie do pracy. SN zwrócił ponadto uwagę, że roszczeń pracownika o odszkodowanie czy przywrócenie do pracy nie uzasadnia również zastosowanie zbyt krótkiego okresu wypowiedzenia lub wskazanie przez pracodawcę w oświadczeniu woli o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia wcześniejszego terminu ustania stosunku pracy niż złożenie tego oświadczenia.