Sewerynik: Hej, kolęda, kolęda!

Zbliżają się święta Bożego Narodzenia, wyjątkowy czas, w którym częściej niż zwykle domy rozbrzmiewają wspólnym śpiewem.

Publikacja: 11.12.2013 02:35

Red

Bardzo lubię tradycję kolędowania. W gronie rodziny lub znajomych. Piękno muzyki jednoczy, sprawia, że atmosfera staje się odświętna, radosna i ciepła. Osoby, które na co dzień boją się śpiewać (chyba że pod prysznicem, jak bohater jednej z komedii Woody'ego Allena), raz w roku porzucają własne ograniczenia i dołączają do kolędowego chóru.

Kolęda to pieśń opisująca narodzenie Jezusa, która może być wykorzystywana w liturgii. W okresie bożonarodzeniowym możemy usłyszeć nie tylko kolędy, ale także pastorałki i inne piosenki o tematyce świątecznej.

Przeznaczenie  i charakter kolęd nie ma wpływu na to, że jako utwory mogą być objęte ochroną prawa autorskiego. Oczywiście większość popularnych kolęd należy już do domeny publicznej albo są to niechronione dzieła sztuki ludowej. W związku z tym można je śpiewać w każdych okolicznościach, bez żadnych prawnych ograniczeń.

Nie oznacza to jednak, że każdy utwór, w którym słyszymy melodię kolędy, jest wolny od majątkowych praw autorskich. Powód jest prosty. Kolędy są bardzo wdzięcznym materiałem dla kompozytorów. Klasycznym przykładem jest scherzo h-moll op. 20 Fryderyka Chopina. Kompozytor włączył do tego utworu melodię kolędy „Lulajże, Jezuniu".

Także współcześnie wielu kompozytorów tworzy swoje opracowania kolęd. Przykładem jest nagrodzona Fryderykiem 2012 twórczość Pawła Łukaszewskiego i Miłosza Bembinowa.

Powstają także nowe kolędy. W swoim dorobku mają je Zbigniew Preisner i Witold Lutosławski.

Takie współczesne utwory, nawiązujące do melodii kolędowych, a także opracowania tradycyjnych kolęd mogą być nadal chronione prawami autorskimi. O ile wykonywanie takich opracowań w gronie rodziny lub znajomych (osób pozostających w związku osobistym) jest dozwolone, to śpiewanie ich podczas ogólnodostępnych imprez wiąże się zazwyczaj z koniecznością podpisania umowy z ZAiKS-em lub bezpośrednio z kompozytorem. Dozwolony użytek zezwala na publiczne wykonywanie chronionych kolęd oraz opracowań kolęd jedynie w ramach ceremonii religijnych, imprez szkolnych i akademickich oraz oficjalnych uroczystości państwowych, pod warunkiem że nie łączy się z tym osiąganie pośrednio lub bezpośrednio korzyści majątkowych i artyści wykonawcy nie otrzymują wynagrodzenia.

Trzeba także pamiętać, że artystyczne wykonania oraz fonogramy zawierające kolędy są chronione przez prawa pokrewne, nawet jeżeli ich przedmiotem jest kolęda, która znajduje się już w domenie publicznej. Publiczne odtworzenia z płyt lub innych nośników takich artystycznych wykonań kolęd powinno odbywać się na podstawie umów z organizacjami zarządzania zbiorowego.

Umowa nie jest potrzebna, jeżeli odtwarzanie mieści się w dozwolonym użytku osobistym (słuchanie płyt w domu, w gronie znajomych i rodziny) lub jest dokonywane przez instytucje naukowe i oświatowe w celach dydaktycznych.

Często się zapomina, że odtwarzanie kolęd z płyt nie jest możliwe podczas ceremonii religijnych, imprez szkolnych i akademickich oraz oficjalnych uroczystości państwowych. Tutaj także konieczne jest podpisanie umowy z organizacjami zarządzania zbiorowego. Dozwolony użytek pozwala jedynie na niekomercyjne wykonanie kolęd przez artystów wykonawców podczas takich wydarzeń.

Jak widać prawo autorskie w żaden sposób nie ogranicza wspólnego, rodzinnego kolędowania. Ja ze swojej strony gorąco Państwa do niego zachęcam:

„Hej, w dzień narodzenia Syna Jedynego,

Ojca Przedwiecznego, Boga prawdziwego.

Wesoło śpiewajmy, chwałę Bogu dajmy!

Hej, kolęda, kolęda!"

Autorka jest prawnikiem, dyrygentem chóralnym. Wykładowcą na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie. Prowadzi blog prawomuzyki.pl.

Bardzo lubię tradycję kolędowania. W gronie rodziny lub znajomych. Piękno muzyki jednoczy, sprawia, że atmosfera staje się odświętna, radosna i ciepła. Osoby, które na co dzień boją się śpiewać (chyba że pod prysznicem, jak bohater jednej z komedii Woody'ego Allena), raz w roku porzucają własne ograniczenia i dołączają do kolędowego chóru.

Kolęda to pieśń opisująca narodzenie Jezusa, która może być wykorzystywana w liturgii. W okresie bożonarodzeniowym możemy usłyszeć nie tylko kolędy, ale także pastorałki i inne piosenki o tematyce świątecznej.

Pozostało 84% artykułu
Opinie Prawne
Tomasz Pietryga: Sędziowie 13 grudnia, krótka refleksja
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Opinie Prawne
Rok rządu Donalda Tuska. "Zero sukcesów Adama Bodnara"
Opinie Prawne
Rok rządu Donalda Tuska. "Aktywni w pracy, zapominalscy w sprawach ZUS"
Opinie Prawne
Rok rządu Donalda Tuska. "Podatkowe łady i niełady. Bez katastrofy i bez komfortu"
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Opinie Prawne
Marcin J. Menkes: Ryzyka prawne transakcji ze spółkami strategicznymi