Materiał powstał we współpracy z MSD w ramach akcji społecznej Rzeczpospolitej #oddychaj 2021.03 PL-NON-00062 (Wyd. 2020-03)

Medycyna dysponuje coraz nowszymi metodami walki z nowotworami. Jeśli z powodu zbyt późnej diagnozy niemożliwe jest zastosowanie leczenia chirurgicznego (dostępne tylko dla pacjentów w pierwszym i drugim stadium choroby i nielicznych w stadium trzecim, co stanowi ok. 15–20 proc. przypadków), wkraczają inne opcje terapeutyczne. Stosowana w bardziej zaawansowanych przypadkach radiochemioterapia pozwala skutecznie leczyć ok. 20–30 proc. chorych. Przełomem w medycynie, nagrodzonym w 2018 r. nagrodą Nobla, jest immunoterapia. Tak zwane leki immunokompetentne pozwalają aktywować układ odpornościowy na tyle, by sam zwalczał komórki nowotworowe. Wszystko to sprawia, że z roku na rok coraz częściej o nowotworach płuc mówimy nie jako o chorobach śmiertelnych, ale przewlekłych.

Nie zawsze złośliwy

Złośliwy (nazywany rakiem), czyli taki, który nie tylko szybko się rozrasta, ale też niszczy okoliczne tkanki i daje przerzuty. To, czy zmiana widoczna na zdjęciu rentgenowskim może być nowotworem złośliwym czy nie, lekarz stwierdza na podstawie kilku czynników, m.in wywiadu, wielkości guza, tempa jego wzrostu, obecności przerzutów. (Chorują głównie osoby po 50. roku życia, z czego połowa zachorowań to grupa 65+, ryzyko zachorowania jest około trzy razy większe u mężczyzn, ale w ostatnich latach zachorowalność wśród kobiet wyraźnie wzrasta).

W postawieniu diagnozy pomocne są również badania laboratoryjne krwi i moczu oraz diagnostyka obrazowa: tomografia komputerowa, badanie klatki piersiowej za pomocą rezonansu magnetycznego, pozytronowa emisyjna tomografia oraz pobranie próbek tkanek lub komórek guza.

Im szybciej rozpocznie się leczenie, tym większa szansa na dłuższy czas przeżycia. Zbyt długie oczekiwanie na diagnostykę utrudnia dobór optymalnej terapii, brak dostępu do leków zmniejsza szanse wygrania walki z chorobą. Pacjenci często nie zdają sobie sprawy, że dzięki badaniom molekularnym mogą mieć dostęp do leczenia personalizowanego i nowych generacji leków. Dodatkową szansą, żeby z nich skorzystać, może być dla nich udział w badaniach klinicznych. Aktualną listę badań klinicznych można znaleźć na stronach Amerykańskiego Narodowego Instytutu Zdrowia: www.clinicaltrials.gov oraz www.immuno-onkologia.pl/badania-kliniczne-immunoterapia-nowotworow/.

Trzeba rzucić palenie

Zaprzestanie palenia zwiększa szansę wygrania z rakiem płuc. Ogromna większość chorych to byli lub obecni palacze tytoniu. Ryzyko zachorowania znacząco zwiększa czynne palenie papierosów. Jest ono szkodliwe także dla osób z najbliższego otoczenia palącego. Z kolei palenie papierosów w czasie radio- i chemioterapii ogranicza jej działanie, nasila działania niepożądane. W przypadku leczenia radykalnego (operacje) utrudnia regenerację organizmu i zwiększa ryzyko powikłań. Każdy kolejny papieros po otrzymaniu diagnozy to ryzyko nawrotu choroby, nawet po zakończonym leczeniu. Może też przyczynić się do pojawienia się innych nowotworów, nie tylko płuc.

Zmiana stylu życia ma wpływ na rokowania. Dzięki postępom w leczeniu raka płuca coraz więcej pacjentów, również z przerzutami, może latami żyć w fazie zaawansowanej choroby. Żeby wspomóc utrzymanie jak najdłużej dobrej jakości życia, warto skupić się na codziennym jadłospisie. Zróżnicowana, odpowiednio zbilansowana dieta zapewnia energię niezbędną do walki z chorobą i odbudowę organizmu osłabionego leczeniem. Na talerzu nie może zabraknąć białka (jaja, ryby, chude mięso czy produkty mleczne), tłuszczów, zwłaszcza wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 i złożonych węglowodanów w postaci produktów pełnoziarnistych. Na stole powinny regularnie pojawiać się produkty bogate w niszczące wolne rodniki antyoksydanty, czyli kolorowe warzywa i owoce. Unikać należy natomiast alkoholu, konserwantów, soli i potraw smażonych.

Ważny jest również ruch. Aktywność fizyczna nie tylko poprawia samopoczucie, ale też ma wpływ na proces leczenia. Zmniejsza ryzyko powikłań, zwiększając przy tym efektywność leczenia.