Sąd orzeka zasiedzenie tylko na wniosek

W orzecznictwie SN i w piśmiennictwie prawniczym można wyróżnić dwa sprzeczne stanowiska. Pierwsze z nich zakłada, że „odpowiednie stosowanie" oznacza stosowanie przepisów spadkowych wprost. Sąd zatem z urzędu (własnej inicjatywy) stwierdza nabycie rzeczy przez zasiedzenia niezależnie od tego, czy nabywca został wskazany przez uczestników postępowania czy nie.

Zgodnie z drugim stanowiskiem sąd nie może stwierdzić zasiedzenia na rzecz osoby niewskazanej we wniosku. I ku niemu skłaniała się pierwsza prezes SN. Jak napisała w uzasadnieniu wniosku, po pierwsze, przemawia za nim zasada autonomii stron w postępowaniu cywilnym. To strony zakreślają zakres sprawy, a wyjątki, jakimi są sprawy o stwierdzenia nabycia spadku, wymagają ścisłej wykładni.

Po drugie – są to różne rodzaje spraw. Przy stwierdzaniu nabycia spadku sąd musi czuwać nad zgodnością postanowienia z rzeczywistym stanem prawnym także dlatego, że dziedziczenie jest pod szczególną ochroną konstytucji (art. 21 ust. 1). W wypadku spraw o stwierdzenie zasiedzenia rzeczy ten rygoryzm nie jest uzasadniony.

Posiedzeniu SN odbyło się przy drzwiach zamkniętych. Pisemne uzasadnienie uchwały będzie mniej więcej za miesiąc.

Prof. Bogudar Kordasiewicz z Polskiej Akademi Nauk sceptycznie ocenia uchwałę. – Już na pierwszy rzut oka widać, że jej konsekwencją mogą być wielokrotne postępowania o zasiedzenie dotyczące tej samej nieruchomości. Obecny tryb, czasem dłuższy, gwarantował większą stabilność – tłumaczy.

sygnatura akt: III CZP 112/14