Stosunkowo niedawno notowania europejskiej waluty oscylowały na poziomie 4,00 zł. W połowie stycznia 2015 r. kurs EUR/PLN zbliżył się już do psychologicznej granicy 4,50 zł. Dziś wynosi 4,39 zł. Te skoki z pewnością wpłyną na koszty obsługi kredytów rozliczanych w europejskiej walucie.

Komentuje Andrzej Prajsnar, ekspert portalu RynekPierwotny.pl:

- Ze względu na popularność sprawy frankowców, niewiele osób zdaje sobie sprawę, że kredytobiorcy zadłużeni w euro też są bardzo liczną grupą. Dziś około 100 tys. rodzin oraz singli spłaca kredyt udzielony w euro lub kredyt z waloryzacją do tej waluty.

Sytuacja krajowych eurowców na razie nie jest zła. Można jednak wskazać kilka źródeł ryzyka. Jednym z nich jest spadek wartości krajowej waluty względem euro (np. związany z kolejną obniżką ratingu Polski). Długoterminowym zagrożeniem będą wysokie marże, które obowiązywały pod koniec minionej dekady.

W nieco gorszej sytuacji od innych eurowiczów znajdują się kredytobiorcy z 2010 i 2011 roku. Kredyty rozliczane w euro stały się popularne, gdy pierwszy wzrost notowań franka ostudził zapał do pożyczania środków rozliczanych w szwajcarskiej walucie. Dane Związku Banków Polskich wskazują, że popularność eurowych kredytów szybko wzrastała od początku 2009 r. do połowy 2010 r. W szczytowym okresie (II kw. 2010 r.), rynkowy udział takich "hipotek" przekraczał 20 proc.

Wraz z umocnieniem się euro, popularność kredytów rozliczanych w tej walucie zaczęła maleć. Od stycznia do grudnia 2013 r. ich rynkowy udział nie przekraczał już 1,00 proc. Informacje ZBP wskazują, że zdecydowanie najwięcej spośród 100 000 kredytów w euro, zostało zaciągniętych w 2010 r. i 2011 r.

Sytuację osób zadłużonych w euro możemy sprawdzić na podstawie trzech reprezentatywnych przykładów. Modelowe kredyty mają następujące parametry:

- kredyt ze stycznia 2009 r. - wartość: 250 000 zł (60 788 EUR), okres spłaty: 25 lat, marża: 3,20 proc., marża analogicznego kredytu w złotym: 2,70 proc.;

- kredyt ze stycznia 2010 r. - wartość: 300 000 zł (75 563 EUR), okres spłaty: 30 lat, marża: 3,40 proc., marża analogicznego kredytu w złotym: 2,80 proc.;

- kredyt ze stycznia 2011 r. - wartość: 350 000 zł (92 118 EUR), okres spłaty: 35 lat, marża: 2,40 proc., marża analogicznego kredytu w złotym: 2,20 proc.

Po uwzględnieniu średnich kursów NBP i bankowych spreadów okazuje się, że pod koniec stycznia 2016 roku przykładowi eurowcy nie mogli mieć jeszcze dużych powodów do narzekań. Ich styczniowa rata była bardzo zbliżona do średniej ze wszystkich wcześniejszych płatności. W tym kontekście warto pamiętać, że wzrost notowań euro na razie jest łagodzony przez spadek stopy referencyjnej kredytów mieszkaniowych. Obecnie stawka LIBOR EUR 3M znajduje się na poziomie niższym od zera (ok. -0,20 proc.).

Trzeba również zwrócić uwagę, że przykładowy eurowiec, który zaciągnął kredyt w styczniu 2009 roku, obecnie ma prawie takie samo zadłużenie, jak osoba posiadająca analogiczny kredyt w złotym (marża: 2,70 proc.). W przypadku „hipotek" z 2010 r. i 2011 r. różnica zadłużenia jest już znacznie większa. To wynika z faktu, że w 2010 r. i 2011 r. kredyty były zaciągane przy niższym kursie euro.

Informacje dotyczące udziału zagrożonych kredytów potwierdzają, że eurowcy na razie nie doświadczali poważniejszych problemów ze spłatą. Dane NBP prócz „hipotek" rozliczanych w złotym i franku, uwzględniają również kredyty uzależnione od notowań innych walut. Można uznać, że ta kategoria dotyczy zobowiązań powiązanych z euro, gdyż udział innych walut (USD, GBP) w portfelu hipotecznym banków jest minimalny (< 0,2 proc.).

Informacje z poniższej tabeli wskazują, że odsetek zagrożonych kredytów w euro wzrósł z 0,63 proc. (I kw. 2012 r.) do 1,44 proc. (III kw. 2015 r.). Ten wynik nie uwzględnia przymusowych przewalutowań po wypowiedzeniu umowy, które nieco poprawiają statystyki dotyczące kredytów rozliczanych w walucie. Z drugiej strony trzeba jednak pamiętać, że do portfela eurowych kredytów praktycznie nie trafiają już nowe umowy. To skutkuje szybszym wzrostem udziału zagrożonych „hipotek". Mimo obserwowanej zmiany, pod koniec III kw. 2015 r. udział problematycznych kredytów w euro (1,44 proc.), był znacznie niższy od analogicznych wyników, które dotyczyły pozostałych umów o finansowanie nieruchomości (umowy w PLN - 3,42 proc., umowy w CHF - 3,54 proc.).

Długoterminowe perspektywy dla eurowców niestety pogarsza fakt, że takie osoby często zaciągały kredyt z relatywnie wysoką marżą (np. 3 - 4 proc.). Po wzroście stóp procentowych Europejskiego Banku Centralnego, obciążenie wynikające ze sporych marż będzie bardziej odczuwalne. W krótszej perspektywie, zagrożeniem jest okresowe osłabienie złotego związane z kolejnymi obniżkami ratingów Polski i restrukturyzacją frankowych kredytów. Dlatego osoby, które nie są zainteresowane przewalutowaniem swojego kredytu w euro, powinny podjąć z bankiem negocjacje dotyczące obniżenia marży. Większe szanse na taką zmianę w umowie, mają kredytobiorcy bez wcześniejszych opóźnień w spłacie.