Problemy kontrahentów: jak chronić inwestycję

Jak identyfikować i reagować na problemy finansowe kontrahentów przy projektach budowlanych – radzą eksperci kancelarii Osborne Clarke.

Publikacja: 10.08.2023 21:00

Sylwia Uziębło - Kowalska

Sylwia Uziębło - Kowalska

Foto: Mat.prasowe

W ostatnich latach firmy z branży budowlanej musiały mierzyć się z istotnym wzrostem kosztów realizacji inwestycji, wynikającym w szczególności ze wzrostu cen materiałów. Wpłynęło to negatywnie na płynność wielu z nich. Problemy firm zaangażowanych w realizację inwestycji budowlanej mogą zakłócić przepływy pieniężne projektu, spowodować opóźnienia, jak i zwiększyć jego całkowity koszt. Warto szybko identyfikować sygnały ostrzegawcze i odpowiednio na nie reagować.

Problemy z wypłacalnością często są poprzedzone przez: spowolnienie prac, niedotrzymywanie terminów umownych, opóźnienia w płatnościach na rzecz własnych kontrahentów, agresywne fakturowanie, żądania wcześniejszych płatności, problemy z jakością wykonanych robót, zgłaszanie szeregu roszczeń, brak komunikacji, nagłe refinansowanie lub zaangażowanie doradców restrukturyzacyjnych lub finansowych; zwiększony nadzór finansowy ze strony kierownictwa lub zewnętrznych doradców, pogłoski rynkowe i informacje prasowe (choć te należy traktować z ostrożnością).

Przy stwierdzeniu sygnałów ostrzegawczych u kontrahenta warto szybko podjąć odpowiednie działania, aby zabezpieczyć swoje interesy i polepszyć swoją pozycję na wypadek upadłości takiego podmiotu. Co zrobić, gdy pojawią się sygnały ostrzegawcze? Decyzja zależy od roli danego podmiotu w projekcie inwestycyjnym (np. czy podmiot zleca prace czy je wykonuje). Warto skorzystać z pomocy ekspertów prawnych i technicznych, którzy zidentyfikują dostępne środki i ich skutki, ale i pomogą w zebraniu materiału dowodowego na potrzeby ewentualnego sporu sądowego. Poniżej kilka uwag. na ten temat.

 Zawieszenie prac i odstąpienie od umów

Często najlepszym rozwiązaniem wydaje się zakończenie relacji umownej z kontrahentem, u którego pojawiły się sygnały ostrzegawcze, lub zawieszenie jej wykonania. Decyzja odnośnie do trybu takiego działania powinna zostać poprzedzona analizą prawną i uwzględniać implikacje związane z ewentualnym sporem sądowym lub upadłością kontrahenta.

Rozważając odstąpienie od umowy o roboty budowlane warto ustalić, jak wygląda mechanizm rozliczeń pomiędzy stronami po odstąpieniu (zakresie tytułu wykonanych prac oraz materiałów i urządzeń zamówionych przez wykonawcę), ustalić kiedy upływa termin na skorzystanie z umownego prawa odstąpienia (jeśli zostało przewidziane w umowie), jak i znaleźć podmiot gotowy zastąpić ten dotknięty problemami.

W przypadku gdy dana inwestycja finansowana jest przez podmioty trzecie (np. poprzez kredyt bankowy lub ze środków publicznych) trzeba ocenić skutki podejmowanych działań dla umowy dot. finansowania (np. ryzyko utraty finansowania) i zweryfikować, czy wymagana będzie zgoda finansującego lub poinformowanie go o podejmowanych działaniach.

 Dokumentacja

W przypadku stwierdzenia ryzyka problemów finansowych u wykonawcy (podwykonawcy) bardzo ważne jest wdrożenie odpowiedniej kontroli nad postępami prac oraz zabezpieczenie dokumentacji (np. notatek ze spotkań, zdjęć) potwierdzających zakres wykonanych prac, jak i uchybienia wykonawcy (np. wady robót).

 Płatności

W przypadku zidentyfikowania ryzyka braku zapłaty od naszego kontrahenta warto sprawdzić czy dysponujemy stosownym potwierdzeniem wykonania przez nas umowy (np. protokołami odbioru) oraz czy wnioski o płatność lub faktury zostały prawidłowo wystawione i przekazane drugiej stronie umowy. Należy także odpowiednio zgłosić i udokumentować swoje roszczenia. W przypadku braku płatności warto szybko podjąć działania windykacyjne – odzyskiwanie należności będzie coraz trudniejsze w miarę narastania trudności finansowych kontrahenta.

Podwykonawcy powinni niezwłocznie zweryfikować, czy zostali prawidłowo zgłoszeni inwestorowi zgodnie z art. 647¹ §1 kodeksu cywilnego – a jeśli nie, dokonać takiego zgłoszenia samodzielnie. Da im to prawo dochodzenia wynagrodzenia bezpośrednio od inwestora, z pominięciem generalnego wykonawcy (GW). Dotyczy to także dalszych podwykonawców, którzy mogą zapewnić sobie prawo dochodzenia wynagrodzenia od inwestora i generalnego wykonawcy.

 Zabezpieczenia

W przypadku podejrzenia problemów z płynnością u wykonawcy (podwykonawcy) należy zweryfikować, czy dysponujemy odpowiednim zabezpieczeniem wykonania przez niego zobowiązań umownych – czy otrzymaliśmy gwarancję bankową lub ubezpieczeniową albo czy odpowiednie kwoty wynagrodzenia wykonawcy są zatrzymywane zgodnie z umową.

GW robót budowlanych powinni pamiętać, że – niezależnie od treści zawartej umowy – regulacje przyznają im możliwość żądania od inwestora udzielenia gwarancji zapłaty (np. w formie gwarancji bankowej czy ubezpieczeniowej) zabezpieczającej terminową zapłatę wynagrodzenia wykonawcy. Prawo żądania gwarancji od GW przysługuje podwykonawcom.

Mimo pewnej stabilizacji cen materiałów budowlanych, firmy budowlane nadal mierzą się z licznymi wyzwaniami związanymi chociażby z ograniczonymi możliwościami waloryzacji kontraktów zawartych w reżimie zamówień publicznych. Powyższe czynniki mogą negatywnie wpływać na płynność spółek z sektora budowlanego w nadchodzących miesiącach.

Sprawna identyfikacja sygnałów ostrzegawczych u kontrahentów i szybka reakcja, poprzedzona analizą prawną dopuszczalnych działań, może pozwolić na wyjście obronną ręką z problemów kontrahentów.

W ostatnich latach firmy z branży budowlanej musiały mierzyć się z istotnym wzrostem kosztów realizacji inwestycji, wynikającym w szczególności ze wzrostu cen materiałów. Wpłynęło to negatywnie na płynność wielu z nich. Problemy firm zaangażowanych w realizację inwestycji budowlanej mogą zakłócić przepływy pieniężne projektu, spowodować opóźnienia, jak i zwiększyć jego całkowity koszt. Warto szybko identyfikować sygnały ostrzegawcze i odpowiednio na nie reagować.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Więcej handlu w Vendo Park Skarżysko-Kamienna. Inwestor zapowiada kolejne obiekty
Nieruchomości
Nova Marina Gdynia. Ghelamco razem z Polskim Związkiem Żeglarskim
Nieruchomości
Program „Na start” – hit czy kit?
Nieruchomości
Budowanie osiedli może być droższe
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Nieruchomości
Kto poczeka na dopłaty do kredytu