Budzi to wątpliwości o zgodność z konstytucją – uważa rzecznik praw obywatelskich, który wystąpił w tej sprawie do ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej.
Chodzi o art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami (dalej ugn). Zgodnie z nim działki przeznaczone pod drogi publiczne w miejscowym planie zagospodarowania przechodzą z mocy prawa i odpłatnie na własność przyszłego właściciela drogi, jeśli zostały wydzielone poprzez podział dokonany na wniosek właściciela działki. Zdaniem RPO z brzmienia art. 98 ust. 1 ugn wynika, że mechanizm przewłaszczenia przy wykorzystaniu postępowania o podział jest dostępny tylko dla tych właścicieli, których grunty są tylko częściowo położone w liniach rozgraniczających przyszłej drogi. Jeśli zaś działka leży w całości między tymi liniami, jej właściciel jest całkowicie pozbawiony ochrony prawnej – postępowania podziałowego wszcząć nie może, gdyż nie ma po prostu czego dzielić.
RPO zauważa, że tryb przewidziany w ugn nie jest jedynym, który chroni interes właściciela działki ograniczonego w swych prawach przez miejscowy plan zagospodarowania. Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, właściciel działki zarezerwowanej w miejscowym planie na cel publiczny może żądać odszkodowania lub wykupienia nieruchomości, jeśli plan ogranicza lub uniemożliwia korzystanie z działki w dotychczasowy sposób lub zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem. Wymaga to jednak wytoczenia powództwa przed sądem cywilnym i udowodnienia na własny koszt, że takie okoliczności zachodzą. Jeśli sąd uzna, że możliwe jest kontynuowanie dotychczasowego sposobu korzystania, nie przyzna odszkodowania ani roszczenia o wykup.
- Nie ulega wątpliwości, że procedura administracyjna przewidziana w art. 98ust. 1 ugn jest bardziej przyjazna obywatelowi: prostsza, szybsza i tańsza niż wytoczenie powództwa – pisze do ministra transportu zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk.
W jego ocenie, jeśli celem tego przepisu miało być zapewnienie bezkonfliktowego skupywania nieruchomości przeznaczonych pod drogi, to nieracjonalne jest ograniczenie takiego trybu wyłącznie do osób, których nieruchomości są w miejscowym planie "przecięte" przyszłą drogą.
