Medycyna na wysokich obrotach

Artykuł powstał we współpracy z Naukową Fundacją Polpharmy

Przykładem zakończonego sukcesem procesu badawczego jest projekt kierowany przez prof. Józefa Kura z Wydziału Chemicznego Politechniki Gdańskiej. Opracowane przez niego testy na toksoplazmozę mają szansę już za rok znaleźć się w użyciu. O tym, jak bardzo są potrzebne, świadczy powszechność toksoplazmozy – w niektórych regionach Polski może nią być zarażone nawet 60 proc. populacji.

– Nasze testy dokładnie precyzują fazę zarażenia pierwotniakiem Toxoplasma gondii – twierdzi prof. Kur. – Jest to istotne zwłaszcza dla kobiet ciężarnych, ponieważ zarażenie podczas ciąży grozi poważnymi konsekwencjami.

Zespół prof. Kura wyselekcjonował dwie grupy białek antygenowych pierwotniaka. Jedna z nich pozwala zidentyfikować wczesną fazę choroby, a druga pokazuje zarażenie przewlekłe.

– Identyfikację fazy choroby umożliwia pierwszy typ opracowanego przez nas testu, przeznaczony do użytku w laboratorium – mówi prof. Kur. – Przygotowaliśmy też proste testy paskowe do użytku domowego.

Serce leczone genem

Pod kierunkiem prof. Witolda Rużyłło, dyrektora Instytutu Kardiologii w Warszawie, podjęto próby terapii genowej naczyń wieńcowych u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca. Metoda ta wykorzystuje plazmid, fragment DNA z zapisaną instrukcją genetyczną odbudowania naczyń.

– Ta terapia może być przeznaczona dla 5 – 12 proc. osób z chorobą wieńcową, których nie można leczyć klasycznymi metodami – mówi prof. Rużyłło. – Ich tętnice są zbyt zniszczone, aby w nie wszczepić by-passy lub zastosować w ich leczeniu angioplastykę. Dlatego za pomocą genów kodujących czynniki wzrostu stymulujemy u tych pacjentów tworzenie się nowych naczyń w obrębie mięśnia sercowego.

Jest to metoda mało inwazyjna, choć skomplikowana: wymaga wprowadzenia przez tętnicę udową cewnika do lewej komory serca. Tą drogą wstrzykiwany jest plazmid. Dociera on w obszary wymagające lepszego ukrwienia.

– Osoby, które poddaliśmy tego typu zabiegom, cierpiały wcześniej na bóle dławicowe po nawet niewielkim wysiłku – mówi prof. Rużyłło. – Po wstrzyknięciu plazmidu wyniki testów wysiłkowych istotnie się poprawiły. Mimo to jeszcze nie udało nam się u nich uzyskać wyraźnej oceny poprawy ukrwienia mięśnia sercowego.

Do tej pory terapię tę zastosowano u ponad 50 osób.

Niefrasobliwy pacjent

Choroby serca są najczęstszą przyczyną zgonów wśród Polaków. Z kolei gros problemów kardiologicznych wynika z podwyższonego poziomu cholesterolu. Mimo to pacjenci nie przestrzegają zasad zażywania leków obniżających jego stężenie. Dlaczego? – to pytanie zadał sobie dr Przemysław Kardas z UM w Łodzi, który przeprowadził badania dotyczące przestrzegania zaleceń lekarskich przez pacjentów zażywających statyny. Z przygotowanego przez naukową Fundację Polpharmy przy jego współpracyraportu „Polskiego pacjenta portret własny" wynika, że nawet co trzeci chory pomija przepisaną dawkę lekarstwa.

– Wielu pacjentów rezygnuje z leczenia, ponieważ nie są przekonani o jego skuteczności. Jeszcze inni przerywają kurację antybiotykiem, gdy widzą pierwsze oznaki poprawy. Albo po prostu zapominają o przyjęciu leków – wymienia dr Kardas, który zebrał najważniejsze powody nieprzestrzegania zaleceń lekarskich.

Badacz uważa, że poznanie istoty problemu przez lekarzy powinno być pierwszym krokiem w uporaniu się z niefrasobliwością pacjentów.

Wstydliwy problem

Doktor Klaudia Stangel-Wójcikiewicz z Kliniki Ginekologii i Położnictwa Collegium Medicum UJ w Krakowie podjęła wyzwanie, jakim jest terapia z wykorzystaniem komórek macierzystych.

Badaczka leczy z ich pomocą wstydliwy problem, który może dotyczyć aż 3 milionów Polek. Tyle właśnie kobiet w naszym kraju cierpi z powodu wysiłkowego nietrzymania moczu (WNM).

– Chciałam zaproponować tym kobietom alternatywny sposób postępowania w stosunku do obecnego kanonu, jakim jest operacja – mówi dr Stangel-Wójcikiewicz.

Sposobem na uniknięcie skalpela jest wstrzykiwanie własnych komórek macierzystych w okolice cewki moczowej. Celem tego nowatorskiego zabiegu jest usprawnienie działania uszkodzonego zwieracza cewki moczowej. Ponieważ pacjentka otrzymuje własny materiał biologiczny, ryzyko reakcji alergicznej jest bardzo niskie.

– Terapii tej do tej pory zostało poddanych 18 kobiet – mówi dr Stangel-Wójcikiewicz.

Uznanie dla naukowców

Na sukces Naukowej Fundacji Polpharmy składa się praca wielu ludzi, przede wszystkim specjalistów z różnych dziedzin medycyny i farmacji. Chciałbym gorąco podziękować wszystkim członkom Rady Naukowej i władzom fundacji oraz recenzentom za ich pracę, czas i serce, które poświęcają nam od dziesięciu lat.

To dla mnie ważne, że nasza aktywność została w środowisku naukowym dostrzeżona i jest bardzo dobrze oceniana. To dowód wielkiego zaufania, na które pracowaliśmy przez dziesięć lat. Wyniki działalności fundacji: 55 grantów naukowych, 17 stypendiów doktoranckich, programy edukacyjne i wydawnicze – przerosły nasze oczekiwania. Zgłaszane na konkurs projekty badawcze, w ocenie Rady Naukowej i recenzentów, są bardzo dobre, innowacyjne, naprawdę najwyższej jakości. Żałujemy, że tylko niektóre z nich możemy nagrodzić grantem. Gratuluję wszystkim dotychczasowym laureatom, a szczególnie serdecznie zwycięzcom IX edycji, i życzę dalszych sukcesów.

Bardzo dziękuję.

Jerzy Starak - przewodniczący rady nadzorczej Polpharma SA

Edycja 2010/2011

- Anna Jurewicz – Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Pracownia Neuroimmunologii, Katedra i Klinika Neurologii, Wydział Lekarski, temat: Nowy receptor dla amino-Nogo i jego patogenna rola w stwardnieniu rozsianym.

Koszt projektu:

439 800 zł

- Katarzyna Koziak – Warszawski Uniwersytet Medyczny, Zakład Biochemii Ogólnej i Żywności, Wydział Nauki o Zdrowiu, temat: Identyfikacja związku chemicznego hamującego biologiczne efekty interleukiny 15 (IL-15) poprzez selektywne blokowanie receptora IL-15R alfa.

Koszt projektu:

415 040 zł

- prof. dr hab. Wojciech Młynarski

– Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Pracownia Immunopatologii i Genetyki, Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetologii I Katedry Pediatrii, temat: Przełamywanie lekooporności komórek dziecięcej ostrej białaczki limfoblastycznej (ALL) wysokiego ryzyka definiowanej obecnością mutacji genu IKZF1. Koszt projektu: 280 000 zł