Pompa niebanalna

„Serce reguluje krew w całym ciele (...) krew płynie nieprzerwanie w koło i nigdy nie zatrzymuje się”. To zdanie zawiera „Kanon medycyny”, chińska księga „Nei Czing” z III wieku p.n.e.

Publikacja: 07.05.2008 14:24

Aztekowie wyrywający żywcem serca ludziom składanym w ofierze też wiedzieli, że istnieje krwiobieg. William Harvey nie odkrył krążenia, a raczej nie jako pierwszy. Ale nie zrobił tego nikt przed nim w obrębie naszej cywilizacji. Dlatego w niczym nie ujmiemy mu sławy, przypominając powyższe fakty. Przeciwnie, należy mu jeszcze sławy przyczynić, gdyż właśnie jego odkrycie, a nie chińskie czy azteckie, zapoczątkowało wielki wysiłek ludzkości zmierzający do zastąpienia serca zbyt zmęczonego i chorego innym, pobranym od innej osoby, albo sercem sztucznym.

Skoro serce działa jak pompa, czy można zastąpić je pompą? Pompa, z technicznego punktu widzenia, to rzecz banalna. Tak właśnie zaczął myśleć w roku 1912 francuski chirurg i fizjolog Alexis Carrel. Miał do tego podstawy – parał się układem krążenia, za opracowanie techniki łączenia naczyń krwionośnych otrzymał Nagrodę Nobla. Na początku lat 30. XX wieku wraz z amerykańskim lotnikiem Charlesem Lindberghiem pracował nad utrzymywaniem przy życiu organów poza macierzystym ustrojem. Biorąc pod uwagę, że serce kury biło w jego laboratorium (bez kury) blisko 30 tygodni, to właśnie jego należy uznać za prekursora w dziedzinie transplantacji serca. Dr Christian Barnard, który pierwszy przeszczepił człowiekowi ludzkie serce, zamknął pętlę, którą rozpoczął Carrel.

Inną pętlę zaczął kreślić w 1937 roku radziecki biolog Demikow. Wpadł na pomysł wspomagania serca mechaniczną pompką wstawioną w klatkę piersiową; miała ona pompować krew pod odpowiednim ciśnieniem, odpowiednią jej ilość i w odpowiednim rytmie takim jak puls. Swojej idei nie zrealizował. Ale zrobili to inni, w innych państwach.

Pierwsze eksperymenty na zwierzętach prowadzono w latach 50. Amerykańscy chirurdzy Kolff i Akutsu utrzymywali przy życiu psa, stosując plastikowe serce poruszane sprężonym powietrzem. Pies zdechł bardzo szybko, ale eksperyment przeszedł do historii. Pionierzy znaleźli naśladowców.

Mając za sobą eksperymenty z dziesięcioma psami, w roku 1962 chirurg z Houston Michael de Bakey zaczął pracować nad wspomaganiem ludzkiego serca za pomocą urządzenia umieszczonego w klatce piersiowej obok organu naturalnego. Ostatecznie dokonał tego inny amerykański uczony Kantrowitz 11 lutego 1966 roku. 33-letni pacjent żył tylko kilka godzin. Jeszcze w tym samym roku De Bakey umieścił aparat wspomagający serce w piersi 37-letniej kobiety. Żyła kilka kwadransów.

Kolejne próby prowadzone przez wielu chirurgów w następnych latach nie przynosiły zadowalających rezultatów. W 1969 roku dr Denton Cooley z Texas Heart Institut w Houston wszczepił pierwsze całe sztuczne serce. Pacjent żył trzy dni. Od tego czasu sztuczne serce wszczepiono blisko 500 osobom na całym świecie. Tych, którym wstawiono mechaniczne zastawki czy implanty komór, nikt już nie zliczy. Wielu pacjentów ze sztucznym sercem przeżyło pięć lat, rekordzista żył lat siedem.

Obecnie najdoskonalszym modelem sztucznego serca jest Jarvik 2000 skonstruowany przez dr. Roberta Jarvika z Nowego Jorku (swoje pierwsze sztuczne serce zbudował ponad ćwierć wieku temu). Ma 7 cm długości, zasila je bateria sygnalizująca dźwiękiem, że nadszedł czas wymiany. Na zewnątrz widać mały guzik za lewym uchem, przez który wychodzą podskórne przewody biegnące ze sztucznego serca – zewnętrznymi przewodami łączą się z baterią noszoną przy pasku.

Gdy Barnard przeszczepił serce, wydawało się, że to przyszłość kardiologii. Gdy Jarvik skonstruował sztuczne serce pracujące bez awarii latami, świat przypuszczał, że kardiologiczna transplantologia pójdzie w zapomnienie. Tymczasem najnowsze osiągnięcia wskazują na to, że ani przeszczepy, ani sztuczne serca nie są przyszłością kardiologii. Teraz największe nadzieje wiązane są z komórkami macierzystymi, z których udaje się wyhodować typy komórek występujących w sercu. Takimi wyhodowanymi komórkami prawdopodobnie będzie można zastępować komórki chore bądź obumarłe. Przeprowadzono już pomyślne eksperymenty na zwierzętach. Szkoda, że Harvey ich nie doczekał.

Nauka
Najkrótszy dzień i najdłuższa noc w 2024 roku. Kiedy wypada przesilenie zimowe?
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
Pełnia Księżyca w grudniu. Zimny Księżyc będzie wyjątkowy, bo trwa wielkie przesilenie księżycowe
Nauka
W organizmach delfinów znaleziono uzależniający fentanyl
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku