Wszyscy wiedzą, że..., czyli prostowanie wigilijnych mitów

„Sprawdzenie tych powszechnych mitów medycznych przypomniało nam, że gdy komuś doradzamy, czy to jako lekarze, czy jako rodzice, nasze twierdzenia powinny być poparte dowodami” – pisze dwójka amerykańskich lekarzy – profesorów pediatrii z Uniwersytetu Indiana.

Rachel Vreeman i Aaron Carroll spróbowali wybrać najczęściej powtarzane medyczne mity związane ze świętami. I sprawdzili je. Okazuje się, że powszechne przekonania nie wytrzymują konfrontacji z naukową metodologią.

W artykule opublikowanym w prestiżowym piśmie „British Medical Journal” specjaliści powołują się na dziesiątki badań naukowych, których autorzy starali się potwierdzić wyniesioną z domu wiedzę albo jej zaprzeczyć.

Przy okazji odkryli też, że te z gruntu mylne przekonania powtarzają nie tylko pacjenci. Równie często opierali się na nich lekarze, którym po prostu nie chciało się sprawdzić, czy to, co mówiły im matki i babki, znalazło naukowe potwierdzenie. Choć sami lekarze nie prowadzili własnych badań, jak piszą, zastosowali „rygorystyczną naukową metodologię”. Czyli – można im zaufać.

[ramka][srodtytul]Najwięcej ciepła tracimy przez głowę[/srodtytul]

To powtarzały nam matki, można to też usłyszeć od lekarzy. Od 40 do 45 proc. ciepła tracimy przez głowę. Dlatego, gdy jest zimno, trzeba nosić czapkę. Profesorowie Vreeman i Carroll twierdzą, że to nieprawda: „gdyby tak było, ludzie marzliby tak samo bez czapki, jak i bez spodni” – piszą. Ich zdaniem przekonanie to wzięło się z podręcznika US Army, który zaleca zakładanie czapki podczas mrozów. Tymczasem naukowe testy (badanych wystawiano na mróz w kąpielówkach) mówią, że przez głowę tracimy tylko jedną dziesiątą ciepła. To, czy zdecydujemy się iść w czapce na pasterkę, zależy tylko od osobistych preferencji.[/ramka]

[ramka][srodtytul]Dzieci po słodyczach mają więcej energii[/srodtytul]

Im więcej batonów i czekolady, tym więcej dzieci rozrabiają? Fałsz – twierdzą pediatrzy. Co najmniej 12 badań pokazało, że nie ma żadnego związku między dietą a zachowaniem. Skąd zatem przekonanie o wpływie słodyczy na dzieci? To wina... rodziców – twierdzi prof. Carroll, wskazując na badania, z których wynika, iż dorosłym wydaje się, że po czekoladzie dzieci są aktywniejsze niż zwykle. „Najwyraźniej dzieci robiły się niegrzeczne, ale tylko w głowach rodziców”, pisze Carroll. Ale na świąteczną dietę dzieci warto zwracać uwagę. „Jest wiele powodów, dla których rodzice powinni ograniczać spożycie cukru przez dzieci – np. otyłość czy zepsute zęby” – dodaje Vreeman.[/ramka]

[ramka][srodtytul]Trująca gwiazda betlejemska[/srodtytul]

Czerwone liście gwiazdy betlejemskiej (czyli pochodzącej z Meksyku poinsecji) są ozdobą prawie każdego domu w czasie świąt. Roślina ta jest powszechnie uważana za trującą. Choć zawiera substancje toksyczne, aby się zatruć, ludzie musieliby zjeść 500 – 600 liści. Albo wypić półtora litra soku. To wyniki testów na szczurach, które otrzymywały dawki odpowiednio dopasowane do wagi ciała. Spośród 850 tys. przypadków zatruć roślinami zarejestrowanych w USA, ok. 23 tys. dotyczyło gwiazdy betlejemskiej. Nikt w wyniku takiego zatrucia nie zmarł, a w 96 proc. obyło się nawet bez leczenia. I choć oczywiście lekarze nie namawiają do żucia nieznanych roślin, obawy przed dotykaniem liści poinsecji są mocno na wyrost.[/ramka]

[ramka][srodtytul]Samobójcy czekają na święta[/srodtytul]

Samotność podczas Wigilii i ciemne zimowe miesiące potęgują depresję i prowadzą do samobójstw. To jeden z najbardziej rozpowszechnionych – i nieprawdziwych – mitów związanych ze świętami. Dane statystyczne mówią coś wręcz przeciwnego: samobójstwa są częstsze podczas ciepłych letnich miesięcy. Prof. Vreeman i Carroll przytaczają statystyki z Japonii, USA, Finlandii, Indii i Węgier, z których wynika, że święta to okres spokojny. Niebezpieczne są natomiast miesiące wakacyjne (szczególnie dla nastolatków), wczesna wiosna oraz – w Finlandii – jesień. W USA listopad i grudzień należą do miesięcy, w których ludzie najrzadziej próbują odebrać sobie życie.[/ramka]

[ramka][srodtytul]Jedzenie w nocy prowadzi do otyłości[/srodtytul]

Na pierwszy rzut oka sprawa jest oczywista. Nawet w świetle badań naukowych obżeranie się późnym wieczorem lub w nocy to najkrótsza i najpewniejsza droga do dodatkowych kilogramów. Ale fakt, że osoby (szczególnie panie) jedzące w nocy są zwykle otyłe, nie oznacza, że jedno prowadzi do drugiego. Carroll i Vreeman uważają, iż ludzie podjadający wieczorem nie tyle przesuwają posiłki na noc, ile jedzą jeden dodatkowy. Przyswajają więcej kalorii, niż mogą spalić.

Przy okazji: również sam fakt niejedzenia śniadania nie ma wpływu na otyłość. Ci, którzy omijają pierwszy posiłek, po prostu nadrabiają go później, jedząc dwa razy tyle.[/ramka]

[ramka][srodtytul]Najlepszy sposób na kaca to...[/srodtytul]

Koktajl witaminowy, aspiryna przed położeniem się do łóżka, kefir z rana, specjalne pigułki – sposobów na kaca jest mnóstwo. Oficjalne stanowisko nauki: wszystkie są nieskuteczne. Studiom nad tym problemem poświęcono wiele energii tylko po to, by stwierdzić, że zarówno sposoby polecane przez kolegów, jak i reklamowane pigułki nie dają nic. Nadzieję przynoszą natomiast testy na zwierzętach, u których mechanizm odpowiedzialny za ból głowy po alkoholu udało się zablokować. Ale u ludzi te środki mogą powodować jeszcze gorsze skutki uboczne. Rada naukowców: jeśli głowa ma nie boleć, lepiej pić mniej.[/ramka]