Wkraczamy w nowy okres geologiczny wywołany przez ludzi

Wkraczamy w nowy okres geologiczny wywołany działalnością człowieka

Publikacja: 18.02.2011 23:45

Podobnie jak Szanghaj wygląda bardzo wiele miejsc na naszej planecie. Tak przedstawia się technosfer

Podobnie jak Szanghaj wygląda bardzo wiele miejsc na naszej planecie. Tak przedstawia się technosfera

Foto: Corbis

Zaledwie 11 700 lat temu skończyła się epoka lodowa, plejstocen, a zaczął holocen. A tymczasem już doszło, niepostrzeżenie, do kolejnej zmiany:

– Nadszedł moment, w którym człowiek stał się głównym czynnikiem kształtującym planetę. W sposób decydujący wpływa na wygląd powierzchni Ziemi, skład atmosfery, globalną temperaturę, florę i faunę lądową i morską. Dlatego od 200 lat żyjemy w nowym okresie geologicznym – antropocenie – uważa francuski pionier klimatologii i glacjologii prof. Claude Lorius.

[srodtytul]Technosfera[/srodtytul]

XIX stulecie nazwano wiekiem pary, elektryczności i kolei. XX wiek otrzymał miano stulecia atomu i plastiku. XXI stulecie zdominował żywiołowy, niepohamowany rozwój elektroniki. Określenia te są prawdziwe, ale nie trafiają w sedno problemu, bowiem są to nazwy odnoszące się tylko do poszczególnych objawów ogólnego procesu.

Rozwój życia w wodach, potem na lądach doprowadził do powstania gatunku Homo sapiens. Z kolei gatunek ten ukształtował zupełnie nową powłokę planety. Tradycyjny tercet ziemskiej biosfery – atmosfera, litosfera, hydrosfera, czyli powietrze, skały, woda – został przemieniony na technosferę. Ludzka działalność okazała się potężnym czynnikiem geologicznym.

Krajobraz ziemski zaczął się przekształcać pod wpływem ludzkiej aktywności około

[wyimek]Ludzka aktywność okazała się potężnym czynnikiem geologicznym[/wyimek]

10 tys. lat temu, gdy pojawiło się rolnictwo. Od tego momentu flora i fauna zaczęły się stawać w coraz większym stopniu technogeniczne. Pojawiły się struktury niewystępujące w przyrodzie w sposób naturalny, takie jak stałe osady, miasta, drogi, mosty, akwedukty itp. Nowa powłoka kuli ziemskiej, technosfera – nabierała kształtu.

[srodtytul]Za króla Ćwieczka[/srodtytul]

Za sprawą człowieka powstały nowe skały – beton, makadam, asfalt, stopy metali i połączenia pierwiastków niewystępujące w przyrodzie. – Jeśli nawet gdzieś w głębinie oceanu trwa jeszcze era paleozoiczna, to na powierzchni planety powstała już technosfera. To ona wyznacza dalsze koleje życia na ziemi, krajobrazy, a nawet przyszłe dzieje głębin oceanicznych – podkreśla prof. Aleksander Bałandin z Rosyjskiej Akademii Nauk.

Czy to dobrze, czy źle? – Od pół wieku obserwuję zmiany zachodzące na Ziemi i muszę niestety powiedzieć, że jestem pesymistą, gdy widzę globalną nieporadność, jak ludzkość nie potrafi się zorganizować w obliczu alarmujących sygnałów każdego roku dostarczanych przez świat nauki – powiedział prof. Claude Lorius.

Nazwę antropocen pierwszy zaproponował holenderski noblista, chemik Paul Crutzen. Za formalny początek nowej ery uznał rok 1763, w którym James Watt zbudował maszynę parową. Wraz z kilkoma innymi uczonymi (jest wśród nich polski geolog prof. Jan Zalasiewicz) Paul Crutzen wezwał Międzynarodową Komisję Stratygrafii, aby ogłosiła, że żyjemy w epoce antropocenu. Postulat ten zostanie przedstawiony za rok w Australii podczas międzynarodowego kongresu poświęconego temu problemowi.

[srodtytul]Pora zmienić podręczniki[/srodtytul]

Dopóki Międzynarodowa Komisja Stratygrafii, podlegająca Międzynarodowej Unii Nauk Geologicznych, nie ogłosi początku nowej ery antropocenu, dopóty oficjalnie żyjemy w holocenie.

Wraz z poprzedzającym go plejstocenem stanowi czwartorzęd, czyli formalnie trzeci okres ery kenozoicznej. Pierwsze dwa okresy tej ery to paleogen i neogen. Era kenozoiczna rozpoczęła się 65 mln lat temu i trwa do dziś. Antropocen byłby jej najmłodszym okresem.

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autora, [mail=k.kowalski@rp.pl]k.kowalski@rp.pl[/mail][/i]

Zaledwie 11 700 lat temu skończyła się epoka lodowa, plejstocen, a zaczął holocen. A tymczasem już doszło, niepostrzeżenie, do kolejnej zmiany:

– Nadszedł moment, w którym człowiek stał się głównym czynnikiem kształtującym planetę. W sposób decydujący wpływa na wygląd powierzchni Ziemi, skład atmosfery, globalną temperaturę, florę i faunę lądową i morską. Dlatego od 200 lat żyjemy w nowym okresie geologicznym – antropocenie – uważa francuski pionier klimatologii i glacjologii prof. Claude Lorius.

Pozostało 86% artykułu
Nauka
Człowiek poznał kolejną tajemnicę orangutana. Naczelny potrafi się leczyć
Nauka
Czy mała syrenka musi być biała?
Nauka
Nie tylko niesporczaki mają moc
Nauka
Kto przetrwa wojnę atomową? Mocarstwa budują swoje "Arki Noego"
Nauka
Czy wojna nuklearna zniszczy cała cywilizację?