Odnaleziono najstarszy tekst możliwy do odczytania

W Grecji znaleziono najstarszy europejski tekst dający się odczytać. Gliniana tabliczka powstała około 3400 lat temu

Publikacja: 06.04.2011 18:28

Odnaleziono najstarszy tekst możliwy do odczytania

Foto: AFP

Odkrycia dokonano na Peloponezie, w wiosce Iklena koło starożytnego miasta Messene, 300 km na południowy zachód od Aten.

Zespołem amerykańskich archeologów z Uniwersytetu Missouri kieruje prof. Michael Cosmopoulos. Wykopaliska nadzoruje pod względem merytorycznym słynna L'Ecole francaise d'archeologie d'Athenes. Prace współfinansuje amerykańskie National Geographic Society.

Rachunki i faktury

Odkopany fragment  glinianej tabliczki jest mały, ma wymiary  4 x 2,5 cm. Na jednej stronie widnieją cyfry bądź numery i nazwy, na drugiej prawdopodobnie czasownik oznaczający czynność robienia, wytwarzania, produkowania. Niewykluczone, że tabliczka jest fragmentem jakiegoś inwentarza. Według wstępnych ustaleń (nie ustalono jeszcze wieku tego zabytku najnowocześniejszymi metodami fizyko-chemicznymi) tabliczka powstała na przełomie XV i XIV wieku p.n.e. w okresie, gdy rozwijała się kultura mykeńska. Tabliczek takich używano do celów buchalteryjnych, były narzędziem w rękach starożytnych odpowiedników dzisiejszych księgowych.

Były to przedmioty powstające na potrzeby doraźne, dlatego nie wypalano ich, lecz jedynie suszono na słońcu. Gdy straciły aktualność, po prostu wyrzucano je. Podobnie stało się z okazem z Ikleny. Z tym że śmietnik, na który trafiła ta tabliczka, spłonął, dzięki czemu glina wypaliła się i stwardniała. Dlatego umieszczony na niej napis jest czytelny do dziś. Jego odczytaniem zajmuje się dr Cynthia Shelmerdine z Uniwersytetu Austin w Teksasie, znawczyni pisma mykeńskiego.

Zapisane dźwięki

Jest to pismo linearne B, weszło w użycie w epoce brązu, 1600 lat p.n.e. Odczytali je w 1953 roku Brytyjczycy Michael Ventris i John Chadwick. Służyło do zapisu języka greckiego w fazie przedklasycznej. Powstało po podbojach Kreteńczyków, na potrzeby administrowania ich imperium. Znaki odpowiadają sylabom. Rozwinęło się ono z uproszczonego pisma linearnego A, też używanego na Krecie, w najstarszych miastach Knossos i Fajstos.

Wprawdzie wiadomo, jakim dźwiękom odpowiadają poszczególne znaki, ale nie wiadomo, jaki język zapisywano tymi znakami, dlatego teksty zapisywane pismem linearnym A nie są zrozumiałe. Wielu językoznawców skłania się do poglądu, że pismo linearne A jest przodkiem starożytnej greki. Niewykluczone jednak, że był to język azjanicki należący do najstarszej warstwy językowej Europy i Bliskiego Wschodu. Z tej warstwy wywodzi się język baskijski i wymarłe języki: sumeryjski, pelazgijski, etruski. Słynny dysk z Fajstos pokryty jest tym pismem używanym od XVIII wieku p.n.e.

Mniej analfabetów

Wykopaliska w Iklenie trwają od 2006 roku. Spod łopat ukazały się ruiny pałacu i towarzyszących mu zabudowań. Całość otaczał potężny kamienny mur. Na zachowanych fragmentach ścian zachowały się kolorowe freski. Funkcjonował tam system drenażowy umożliwiający spływ wody. Pochodzi on z okresu między 1550 a 1440 rokiem p.n.e. Obiekt ten został zniszczony około 1400 roku p.n.e., przed przejściem tego terenu pod władanie Pylos, którego jednym z królów był Nestor wspomniany w "Iliadzie".

Tabliczki pokryte pismem linearnym B znajdowano dotychczas jedynie w ruinach wielkich mykeńskich pałaców. Tymczasem tabliczka z Ikleny powstała wtedy, gdy tamtejszy pałac był już w ruinie, a Iklena spadła do rangi mało znaczącej osady zależnej od władców Pylos.

Zdaniem prof. Cosmopoulosa odkrycie tabliczki dowodzi, że pismem posługiwano się w obrębie kultury mykeńskiej o wiele powszechniej i dawniej, niż dotychczas sądzono. Woskowa tabliczka wskazuje, że  34 wieki temu temu pisać potrafili nie tylko ludzie w pałacowych kancelariach.

Odkrycia dokonano na Peloponezie, w wiosce Iklena koło starożytnego miasta Messene, 300 km na południowy zachód od Aten.

Zespołem amerykańskich archeologów z Uniwersytetu Missouri kieruje prof. Michael Cosmopoulos. Wykopaliska nadzoruje pod względem merytorycznym słynna L'Ecole francaise d'archeologie d'Athenes. Prace współfinansuje amerykańskie National Geographic Society.

Pozostało 91% artykułu
Nauka
Człowiek poznał kolejną tajemnicę orangutana. Naczelny potrafi się leczyć
Nauka
Czy mała syrenka musi być biała?
Nauka
Nie tylko niesporczaki mają moc
Nauka
Kto przetrwa wojnę atomową? Mocarstwa budują swoje "Arki Noego"
Nauka
Czy wojna nuklearna zniszczy cała cywilizację?