Faworyci Literackiej Nagrody Nobla 2014

W tym roku na tajnej liście Szwedzkiej Akademii znalazły się nazwiska 210. nominowanych.

Wśród najczęściej wymienianych pisarzy, którzy w tym roku mogą otrzymać nagrodę są Białorusinka Swietłana Aleksijewicz, Japończyk Haruki Murakami, kenijski pisarz Ngugi wa Thiong'o. Zaraz za nimi pojawia się syryjski poeta Adonis i francuski powieściopisarz Pierre Mondiano.

Wśród pisarzy typowanych do nagrody jest w tym roku kilku Polaków: Adam Zagajewski, Olga Tokarczuk i Tadeusz Konwicki.

Gdyby o tej nagrodzie decydowały zakłady bukmacherskie, to Nobel do kenijskiego pisarza Ngugi wa Thiong'o - pisze Marcin Kube.

Zwycięzcę Literackiej Nagrody Nobla poznamy o godzinie 13.00.

W ubiegłym roku nobla otrzymała 82-letnia kanadyjska pisarka Alice Munro. Czytaj więcej na ten temat

W 2012 roku zwycięstwo świętował chiński pisarz Guan Moye. Czytaj więcej

Czytaj także: Chiński Nobel dla Adama Zagajewskiego

Literacka Nagroda Nobla przyznawana jest od 113 lat. Cztery razy wyróżniono nią dwie osoby jednocześnie, a siedem razy w ogóle nie wyłoniono laureata. Wśród 109 nagrodzonych pisarzy znalazło się 13 kobiet.

Alfred Nobel - mizantrop, biznesmen i szalony naukowiec

Fundator Nagrody Nobla - inżynier i wynalazca Alfred Bernhard Nobel to postać nietuzinkowa. Swoimi talentami mógłby obdzielić kilka osób. Ludzie nie chcieli jednak mieszkać obok niego - z obawy przed wybuchem, co mu nie przeszkadzało, bo ludzi nie lubił.

Alfred Bernhard Nobel urodził się w 1833 roku w Sztokholmie. Jego ojciec Immanuel Nobel był inżynierem i wynalazcą, matka Andrietta Ahlsell pochodziła z dobrze sytuowanej rodziny.

Zdaniem historyka nauki prof. Jana Piskurewicza z Instytutu Historii Nauki PAN, Nobel odziedziczył swoją "żyłkę" wynalazcy po ojcu.

"Immanuel Nobel to był () bardzo kreatywny, bardzo energiczny, bardzo ekspansywny człowiek, który zrobił majątek, ale dwukrotnie również bankrutował, ponieważ czasami jego przedsięwzięcia były zbyt odważne" - opisywał w rozmowie z PAP prof. Piskurewicz.

Alfred Nobel był kształcony wyłącznie przez ojca i osiągnął spektakularny sukces, chociaż nigdy nie ukończył żadnej szkoły. Immanuel wdrażał swoich synów do pracy, zachęcając ich do uczestnictwa w badaniach i eksperymentach. Włączał ich też do wspólnych interesów. A że działał w branży materiałów wybuchowych, nie trudno się dziwić, że doszło do tragedii.

"Przy pracach związanych z nitrogliceryną w zakładach Nobla doszło do wybuchu, w wyniku którego zginął najmłodszy brat Nobla. Podobno najbardziej utalentowany. Natomiast ojciec dostał wylewu i musiał od tej pory się oszczędzać" - powiedział prof. Piskurewicz.

Alfred Nobel chciał kontynuować prace rozpoczęte wraz z ojcem. Po wypadku jednak władze szwedzkie zabroniły mu eksperymentów z nitrogliceryną na terenie królestwa. Kupił więc barkę i swoje laboratorium urządził na wodzie. Eksperymentował zresztą zawsze i wszędzie. W każdą podróż zabierał walizkę, zawierającą sprzęt, który dziś moglibyśmy nazwać "zestawem małego chemika", czyli podstawowe narzędzia laboratoryjne i odczynniki.

Mimo słabego zdrowia Nobel wiele zresztą podróżował. Jego natura nie pozwalała mu osiedlić się nigdzie na stałe. Inna sprawa, że gdziekolwiek nie próbował osiedlić się i zorganizować swojego warsztatu pracy, napotykał na opór przyszłych sąsiadów. "Ludzie się bali, że eksperymentując z niebezpiecznymi substancjami Nobel znów doprowadzi do wybuchu" - tłumaczył prof. Piskurewicz.

Historia stworzenia dynamitu jest więc poniekąd historią pracy dwóch pokoleń wynalazców nad materiałami wybuchowymi, chociaż to Alfred Nobel faktycznie ustalił jak udoskonalić groźną i niestabilną nitroglicerynę. Dokonał tego, mieszając ją z tzw. ziemią okrzemkową. W połączeniu z wynalezionym również przez niego specjalnym zapalnikiem, dynamit stał się stosunkowo łatwym w użyciu i bezpiecznym materiałem wybuchowym, a jednocześnie przebojowym towarem. To pozwoliło i tak dobrze prosperującemu przedsiębiorcy stworzyć prawdziwe wybuchowe imperium.

"Nobel zakładał fabryki w wielu krajach. Miał chyba 16 fabryk, jeśli nie więcej" - podkreślił prof. Piskurewicz.

O Noblu wiadomo, że był mizantropem, czyli za ludźmi nie przepadał. Nigdy nie założył też własnej rodziny.

"Miał jedną wielką miłość, czyli Bertę von Suttner, z domu Kinsky, która miała być jego gospodynią. Nobel dał w prasie ogłoszenie, że poszukuje gospodyni domowej i tak się złożyło, że zgłosiła się właśnie ta zubożała arystokratka. Ale ona była zakochana w kimś innym i kiedy nastąpił moment rozłąki z Noblem, kiedy on musiał wyjechać, wróciła po prostu do swojego adoratora. Ale utrzymywała kontakt z Noblem" - opowiadał prof. Piskurewicz.