Między Indiami a Afryką był kontynent

Pozostałością po tym lądzie są między innymi wyspy Mauritius, Reunion oraz archipelag Maskarenów na Oceanie Indyjskim.

Międzynarodowy zespół geologów już trzy lata temu wysunął przypuszczenie o istnieniu takiego kontynentu, ale dopiero teraz potwierdziły to badania piasku pochodzenia wulkanicznego, pobranego z plaż Mauritiusa. Zawiera on mikrokryształy cyrkonu – pospolitego minerału, w skład którego wchodzi głównie krzemian cyrkonu. Jest to minerał typowy dla skorupy kontynentalnej. Wiek mikrokryształów zawiera się w przedziale od 600 mln do 2 mld lat temu.

Tymczasem wulkaniczna wyspa Mauritius jest dużo młodsza, występujące na niej najstarsze skały bazaltowe uformowały się około 8 mln lat temu. A zatem piasek zawierający dużo starsze mikrokryształy cyrkonu musi pochodzić ze starszego lądu.

Badania przeprowadził zespół prof. Lewisa Ashwala z Uniwersytetu Witwatersrand w Johannesburgu. Informuje o tym pismo „Nature".

Nieustanna wędrówka

Naukowcy nazwali ten historyczny ląd Mauritia. Twierdzą, że został on rozerwany wskutek przemieszczania się skorupy ziemskiej w kierunku Azji. Wtedy doszło do rozdzielenia (złączonych wcześniej) Indii i Madagaskaru. W opinii naukowców do rozerwania doszło 60–84 mln lat temu. Po potężnych wybuchach wulkanów Mauritię najpierw pokryła warstwa lawy. Z czasem ląd znalazł się na dnie dzisiejszego Oceanu Indyjskiego.

– Wędrówka kontynentów to nie tylko historia, ich przemieszczanie się wciąż trwa. Około 750 mln lat temu lądy Ziemi były zbite w jeden wielki superkontynent zwany Rodinią. I choć dziś poszczególne kontynenty są od siebie odległe o tysiące kilometrów, wtedy bezpośrednio się stykały – tak na przykład jak Indie z Madagaskarem. Mauritia była wciśnięta między nie – wyjaśnia prof. Jan Golonka, geolog z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Naukowcy z wielu krajów zajmujący się geologią historyczną są zgodni, że kształt powierzchni lądów stale ewoluuje. Co jakiś czas masy kontynentalne skupiają się w jeden superkontynent, a potem rozpadają. Według teorii akceptowanej obecnie przez większość badaczy na naszej planecie istniały superkontynenty: Pangea, Gondwana, Rodinia.

Geolodzy nie wykluczają, że w dawniejszych okresach były jeszcze inne superkontynenty. Jednak udowodnienie tego w sposób naukowy jest bardzo trudne, gdyż tylko sporadycznie odnajdywane są najstarsze skały sprzed miliardów lat, a tylko na takiej podstawie byłoby możliwe odtworzenie tych prakontynentów.

Zderzenie Ameryk

To, że wędrówka lądów wciąż trwa, dowodzą wyniki systematycznych pomiarów GPS. Pokazują one, że lądy nieznacznie się przesuwają, między innymi Kalifornia zmienia położenie w stosunku do reszty kontynentu amerykańskiego. Ruch ten spowodowany jest procesami zachodzącymi głęboko we wnętrzu Ziemi – generowane tam ciepło wędruje ku powierzchni, wywołując powolny ruch litosfery. Procesy te nie są dostatecznie poznane, mówiąc o nich, geolodzy opierają się głównie na interpretacji danych geofizycznych.

– Co 250 mln lat zachodzi cykl kompletnej przebudowy. Jesteśmy w trakcie cyklu, w którym rozpadła się Pangea, i następuje reorganizacja. Tworzy się kolejny superkontynent – powiedział w rozmowie z serwisem PAP Nauka w Polsce prof. Jan Golonka.

Jest bardzo prawdopodobne, że procesy związane z formowaniem się nowego superkontynentu doprowadzą do tego, że Afryka zejdzie się z Eurazją, a zniknie Morze Śródziemne. Jeszcze później Australia może się połączyć z Azją, Ocean Atlantycki zostanie zamknięty, a za około 250 mln lat zderzenie obu Ameryk z lądem afrykańsko-eurazjatyckim utworzy nowy superkontynent.