Kiedy u człowieka rodzi się wytrwałość?

Według nowych badań przeprowadzonych na MIT (Massachusetts Institute of Technology) dzieci w wieku 15 miesięcy nabywają świadomości, że wkład włożony w zadanie przynosi pożądane efekty. Niemowlęta, które obserwowały zmagania dorosłych z dwoma różnymi zadaniami, inaczej podchodziły do realizacji swoich celów niż te, które obserwowały działania nieokupione wysiłkiem.

Wyniki eksperymentu opublikowane 21 września w czasopiśmie „Science" sugerują, że nie tylko można nauczyć się wytrwałej pracy już w wieku niemowlęcym, ale też dzieje się to poprzez obserwację.

– Istnieje pewna presja wywierana na rodziców, żeby wszystko, co robimy z dziećmi, było łatwe i przyjemne – mówi autorka eksperymentu prof. Laura Schulz z MIT. – Nasze badanie nie mówi im, co mają robić, ale sugeruje, że nie zaszkodzi pokazać czasem, iż warto więcej popracować, aby osiągnąć swoje cele.

Wartości wytężonej pracy poświęcono ostatnio wiele badań. Niektórzy naukowcy uważają, że wytrwałość u dzieci może być jednym z czynników przyczyniających się do sukcesu w przyszłości. Jedni badacze skłaniają się ku tezie, że poziom inteligencji determinuje przyszłe osiągnięcia, a inni – że to właśnie wytrwałość jest najważniejsza w realizacji osobistych celów.

Badanie cierpliwości

Laura Schulz i autorka artykułu w „Science" Julia Leonard były zaintrygowane pytaniem, w jaki sposób dzieci mogą nauczyć się doceniać wysiłek w bardzo wczesnym wieku, a także jak podejmują decyzje – kiedy należy się starać, a kiedy nie warto.

Poprzednie badania prowadzone przez Schulz wykazały, że niemowlęta potrafią nauczyć się związków przyczynowo-skutkowych z zaledwie kilku zaobserwowanych przykładów. Tę umiejętność wykorzystała do stworzenia nowego eksperymentu. 15-miesięczne dzieci zostały podzielone na dwie grupy. Jedne patrzyły, jak dorosły z łatwością i sprawnie wykonuje dwa zadania: wyjmuje zabawki z pojemnika i zdejmuje klucze z karabińczyka. Druga połowa dzieci obserwowała wysiłki przy tych samych czynnościach trwające 30 sekund.

Przykład z góry

Po obejrzeniu działań dorosłych każde dziecko otrzymało zabawkę zaopatrzoną w guzik, który wyglądał, jakby do czegoś służył, ale w rzeczywistości po naciśnięciu go nie działo się nic. Natomiast funkcjonalny przycisk został umieszczony w innym miejscu.

Każdy uczestnik eksperymentu mógł bawić się przedmiotem przez 2 minuty. Badacze zapisywali, ile razy dzieci próbowały wcisnąć przycisk, który wyglądał jak włącznik. Odkryli, że dzieci, które obserwowały wcześniej wysiłki dorosłych, podejmowały aż dwukrotnie więcej prób niż te, które nauczyły się, że zadania robi się łatwo i przyjemnie.

– Nie braliśmy pod uwagę, jak długo dziecko interesowało się zabawką lub ile razy podawało ją swoim rodzicom – mówi Leonard. – Prawdziwa różnica polegała na tym, ile razy nacisnęły przycisk, zanim ostatecznie poprosiły o pomoc.

Naukowcy odkryli również, że bezpośrednia interakcja z niemowlętami wpływała na ich zaangażowanie. Kiedy eksperymentator wypowiadał imię, nawiązał kontakt wzrokowy i rozmawiał z dzieckiem, to starało się bardziej, niż gdy prowadzący nie angażował się w przebieg zabawy.

– To, co odkryliśmy, jest spójne z wieloma innymi badaniami. Używanie sygnałów komunikacyjnych jest wzmacniaczem. Bez tych wskazówek efekt nie znika, ale jest dużo słabszy – mówi Schulz.