-odziedziczone i darowane już w trakcie małżeństwa, chyba że spadkodawca lub darczyńca zastrzegł wyraźnie, iż jego wola jest inna,
-prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom; chodzi o majątek – nieruchomości, maszyny itp., do których mają prawo jako wspólnicy spółki cywilnej,
-przedmioty majątkowe służące zaspokajaniu wyłącznie osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. ubranie, sprzęt rehabilitacyjny),
-prawa niezbywalne przysługujące tylko jednemu z małżonków, np. prawo dożywocia, prawo do alimentów,
-przedmioty uzyskane tytułem odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; wyjątkiem jest renta małżonka przyznana z powodu utraty zdolności do pracy zarobkowej lub zwiększenia jego potrzeb albo zmniejszenia widoków na przyszłość; taka renta objęta jest wspólnością tak samo jak renta z ZUS czy emerytura,
-należne, ale jeszcze niewypłacone wynagrodzenie za pracę oraz kwoty należne z tytułu innej działalności zarobkowej, z prowadzenia firmy (należności te już pobrane wchodzą do majątku dorobkowego),
-nagrody za osobiste osiągnięcia otrzymane przez żonę lub męża (np. nagroda w konkursie literackim); premia zaś czy nagroda związana z pracą należy do majątku wspólnego,
-prawa autorskie i prawa pokrewne (artystów wykonawców), prawa własności przemysłowej (twórcy wynalazku, wzoru użytkowego); samo honorarium autorskie jednak czy tantiemy wchodzą w skład majątku dorobkowego,
-przedmioty (nieruchomości, ruchomości, akcje itp.) kupione ze środków uzyskanych w zamian za przedmioty, które stanowiły majątek osobisty, np. mieszkanie kupione za pieniądze ze sprzedaży działek budowlanych odziedziczonych przez żonę albo ze sprzedaży odziedziczonego przez męża udziału w domu jednorodzinnym, samochód kupiony za pieniądze ze sprzedaży kawalerki darowanej żonie przez rodziców; nazywa się to surogacją.
Wyliczenie to jest wyczerpujące. Oznacza to, że do majątku osobistego należą tylko wskazane dobra. Wszystkie inne nabyte w trakcie małżeństwa, a ściślej w trakcie wspólności majątkowej małżeńskiej, stanowią majątek dorobkowy męża i żony.
[srodtytul]Zakup z dwu majątków[/srodtytul]
Problem może powstać, gdy jakieś dobro, np. mieszkanie, działka rekreacyjna, zostało kupione po części za pieniądze z majątku dorobkowego, a po części z majątku osobistego jednego z małżonków.
Przyjmuje się, że możliwe są tu dwa rozwiązania:
– dobro to wchodzi proporcjonalnie do środków wydatkowanych zarówno z majątku dorobkowego, jak i osobistego (jeśli 60 proc. pieniędzy na zakup mieszkania pochodziło z darowizny na rzecz męża, a 40 proc. z majątku wspólnego, to udział w nim wynoszący 3/5 będzie należał do majątku osobistego męża, w pozostałych 2/5 do majątku dorobkowego, wspólnego),
– dobro to wchodzi do majątku dorobkowego lub osobistego w zależności od tego, z którego pochodziła większość środków na jego nabycie.
Sąd Najwyższy w wyroku [b]z 12 maja 2000 r. (sygn. V CKN 50/)[/b] opowiedział się za tą drugą ewentualnością, ale pod warunkiem że między środkami pochodzącymi z majątku odrębnego i wspólnego istnieje znaczna dysproporcja. Wtedy w razie podziału majątku dorobkowego te środki, które były mniejsze, są rozliczane jako podlegające zwrotowi nakłady z majątku odrębnego na majątek wspólny bądź odwrotne.
[ramka][b]Przykład[/b]
Małżonkowie kupili w 2006 r. mieszkanie za 380 tys. zł. Przeznaczyli na nie kwotę 275 tys. zł uzyskaną ze sprzedaży mieszkania, które przed ślubem darowali żonie rodzice, i wspólne oszczędności w kwocie 30 tys. zł.
Resztę ceny, tj. 80 tys. zł, pokryli ze spłacanego ze wspólnych pieniędzy kredytu hipotecznego, zaciągniętego na dziesięć lat. Ponieważ z majątku osobistego żony zakup sfinansowany został w ponad 72 proc., mieszkanie należy do jej majątku odrębnego. [/ramka]
[srodtytul]Udziały w spółkach[/srodtytul]
Objęte wspólnością są także udziały jednego z małżonków w spółce z o.o., akcje (w tym akcje imienne w spółce akcyjnej) i wkład w spółce jawnej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej, partnerskiej – także wówczas, gdy akcjonariuszem czy wspólnikiem był tylko jeden z małżonków.
To jest konsekwencja ustawowa, której modyfikować nie wolno. Potwierdził to Sąd Najwyższy w dwu niedawnych orzeczeniach:[b] wyroku z 21 stycznia 2009 r. (sygn. II CSK 446/08)[/b] w odniesieniu do akcji imiennych oraz w [b]postanowieniu z 3 grudnia 2009 r. (sygn. II CSK 273/09)[/b] w odniesieniu do udziałów w spółce z o.o.
Natomiast wkład do spółki cywilnej należy do majątku osobistego małżonka. Jeśli jednak został sfinansowany z majątku dorobkowego, musi być rozliczony w razie podziału tego majątku jako nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty.
Mówiąc o podziale majątku wspólnego, trzeba uwzględnić również to, że jeśli małżonkowie podpisali umowę majątkową, która rozszerzyła albo ograniczyła zwykłą wspólność ustawową, ich majątek wspólny będzie odbiegać od ustalonego wedle standardowych reguł.
[ramka][b]Z orzeczeń sądowych[/b]
-Udziały w spółce z o.o. kupione na imię jednego małżonka, ale za środki należące do majątku wspólnego, należą do tego majątku. Jednakże wspólnikiem jest tylko małżonek, który je kupił [b](postanowienie SN z 3 grudnia 2009 r., sygn. II CSK 273/09)[/b]
-Prawo własności nieruchomości, uzyskane w czasie trwania wspólności ustawowej w trybie ustawy z 4 września 1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności stanowi majątek odrębny tego z małżonków, któremu przed powstaniem wspólności przysługiwało prawo użytkowania wieczystego tej nieruchomości i prawo własności posadowionych na niej budynków [b](uchwała SN z 19 sierpnia 2009 r., sygn. III CZP 53/09)[/b]
-Podział majątku wspólnego obejmuje składniki majątkowe, które były elementami tego majątku w chwili ustania wspólności ustawowej i które istnieją w chwili dokonywania podziału, tj. wydania orzeczenia. Przy jego dokonywaniu nie uwzględnia się tych składników majątkowych, które w czasie trwania wspólności ustawowej lub po jej ustaniu zostały zużyte zgodnie z prawem (art. 36 – 40 k. r. o. i art. 42 k. r. o.).
Uwzględnia się natomiast, ale tylko w ramach rozliczeń, tj. rachunkowo, składniki majątkowe, które zostały bezprawnie zbyte, zniszczone, zużyte lub roztrwonione przez jedno z małżonków. W tym wypadku przy podziale majątku wspólnego ich wartość podlega zaliczeniu na poczet udziału przypadającego drugiemu małżonkowi.
Ciężarami w rozumieniu art. 207 k. c. są podatki i inne świadczenia o charakterze publicznoprawnym obciążające współwłaścicieli nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności [b](postanowienie SN z 19 czerwca 2009 r., sygn. V CSK 485/08)[/b]
-Nie można w sposób generalny wyłączyć możliwości zastosowania art. 5 k. c. (czyli zasad współżycia społecznego) jako podstawy do obniżenia spłat lub dopłat z udziałów przy podziale majątku wspólnego byłych małżonków [b](postanowienie SN z 22 stycznia 2009 r., sygn. III CSK 251/08)[/b]
-Gospodarstwo rolne, którego własność przeszła na następcę rolnika pozostającego w ustroju wspólności majątkowej na podstawie umowy przekazania gospodarstwa rolnego pomiędzy nim a przekazującym, weszło do jego majątku odrębnego [b](postanowienie SN z 18 kwietnia 2008 r., sygn. II CSK 647/07)[/b]
-Fakt nabycia określonych przedmiotów majątkowych (wierzytelności) ze środków należących do majątku odrębnego małżonka musi wynikać wyraźnie nie tylko z oświadczenia tego małżonka, ale przede wszystkim z całokształtu okoliczności tego nabycia [b](wyrok SN z 27 listopada 2007 r., sygn. IV CSK 258/07)[/b]
-Sąd, ustalając wartość przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego, nie może poprzestać tylko na przybliżonej ocenie, czy pobrana przez uczestnika postępowania (męża) odprawa, która stanowiła majątek wspólny, została wydana na zaspokojenie wspólnych potrzeb. Powinien rozważyć, czy wydatki poniesione na zakup samochodu i udział w prowadzeniu sklepu w całości pochłonęły odprawę.
Należy przy tym brać pod uwagę, że sklep (prowadzony przez żonę) przynosił również pewien przychód oraz że część wspólnych wydatków w tym czasie pokrywała tylko wnioskodawczyni (żona) ze swoich przychodów. Dopiero wziąwszy pod uwagę wszystkie te okoliczności, należy ustalić, w jakiej części kwota odprawy pobranej przez męża została przeznaczona na pokrycie wspólnych potrzeb rodziny, a jaką zatrzymał on dla siebie [b](postanowienie SN z 28 października 2005 r., sygn. II CK 167/05)[/b]
-Jeżeli odszkodowanie za uszkodzenie ciała w wyniku wypadku przy pracy (art. 33 pkt 7 k. r. o.) zostało wypłacone w trakcie trwania wspólności ustawowej, to przedmioty nabyte z wypłaconych z tego tytułu kwot należą do majątku wspólnego, zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 32 § 1 k. r. o. (aktualnie – art. 31 § 1 k. r. o.) [b](postanowienie SN z 2 lutego 2005 r., sygn. V CK 454/04)[/b]
-Przedmioty uzyskane przez małżonka w wyniku działu spadku w czasie trwania wspólności ustawowej należą do majątku odrębnego bez względu na obciążenie małżonka dopłatą lub spłatą, chyba że spadkodawca inaczej postanowił (art. 33 pkt 2 k. r. o.) [b](uchwała SN z 28 września 2001 r., sygn. III CZP 52/01)[/b][/ramka]
[ramka][b]Skróty:[/b]
k. r. o. – ustawa z 25 lutego 1964 r. – [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=44EA2B2E55A720AC74A63F42983D1796?id=71706]Kodeks rodziny i opiekuńczy [/link](DzU. z 1964 r. nr 9, poz. 59 ze zmianami),
k. p. c. – ustawa z 17 listopada 1964 r. – [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=75427E5227A23128D5F888C912C40076?id=70930]Kodeks postępowania cywilnego[/link] (DzU. z 1964 r. nr 43, poz. 269 ze zmianami)
SN – Sąd Najwyższy
WSA – wojewódzki sąd administracyjny
o.p. – ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0D09F12C2831AA93BF6960FCD82353EC?id=176376]Ordynacja podatkowa[/link] (DzU. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zmianami)[/ramka]
[ramka][b]Zobacz wzory:
[link=http://rzeczpospolita.pl/pliki/prawo/prawodla/pdf/wzor%20pozew%20o%20rozwod.pdf]Pozew o rozwód[/link]
[link=http://rzeczpospolita.pl/pliki/prawo/prawodla/pdf/wzor%20pozew%20bez%20orzekania.pdf]Pozew o rozwód bez orzekania o winie i o podział majątku wspólnego[/link]
[link=http://rzeczpospolita.pl/pliki/prawo/prawodla/pdf/wzor%20pozew%20o%20podzial1.pdf]Wniosek o podział majątku wspólnego i ustalenie nierównych udziałów[/link]
[link=http://rzeczpospolita.pl/pliki/prawo/prawodla/pdf/wzor%20pozew%20o%20podzial.pdf]Wniosek o podział majątku wspólnego[/link]
[link=http://rzeczpospolita.pl/pliki/prawo/prawodla/pdf/wzor%20pozew%20o%20separacje.pdf]Pozew o separację[/link][/b][/ramka]
[ramka][b][link=http://www.rp.pl/temat/492203.html]ZOBACZ CAŁY PORADNIK[/link][/b][/ramka]
