Dżinsowa cegiełka

Dawne czasy łódzkiej prosperity łączą się z rozkwitem tamtejszego przemysłu tekstylnego. Po 1989 roku nastąpiła zapaść. Teraz miasto ma rewolucyjne plany: szybka kolej do Warszawy, nowy dworzec kolejowy, lotnisko, a przede wszystkim – najnowocześniejsze, światowe artystyczne centrum.

Dżinsy służą jako cegiełki. Każdy ich nabywca automatycznie opodatkuje się na rzecz inwestycji. Śmieszne? Przeciwnie, superidea.

Za koncepcję Specjalnej Strefy Sztuki (SSS) odpowiada zawiązana przed dwoma laty Fundacja Sztuki Świata. Ciało założycielskie tworzą słynny reżyser David Lynch, Marek Żydowicz, dyrektor Camerimage, i Andrzej Walczak, architekt, współwłaściciel grupy Atlas. Ogólny projekt przebudowy powierzono architektowi Robowi Krierowi z Luksemburga.

Specjalna Strefa Sztuki (konkurs rozstrzygnięto na początku sierpnia) składać się będzie z kilku działów i architektonicznych elementów. W dawnej hali maszyn elektrociepłowni powstanie galeria skrótowo zwana EC1.

Dobrze, ale dlaczego dżinsy? Bo w 1937 roku niejaki Bernard Lichtenstein wyruszył z Łodzi do Stanów Zjednoczonych, gdzie dekadę później zbudował potęgę: firmę Wrangler.

Przypominają o tym dżinsy cegiełki. Te „kulturalne” spodnie mają klasyczny fason. Są szyte na XIX-wiecznych maszynach z biobawełny (ekologicznej) i barwione naturalnym indygo.

Produkcją zajmuje się Dżinsownia Indygo Rynku Kobro. Żadna podróbka nie wchodzi w grę. Każda para z etykietą EC1 jest numerowana. Można ją otrzymać za… pięć książek lub kupić za pieniądze (cena – 244 zł), ale tylko w instytucjach zajmujących się kulturą. Na przykład w galerii Atlas Sztuki.

Kultowe spodnie będą wypuszczane partiami, firmowane nazwiskiem słynnego patrona. Ukazała się pierwsza seria – Davida Lyncha. Związki reżysera z Łodzią trwają już kilka lat. Tu pokazywał filmy i fotografie, był członkiem jury Camerimage.

Nie pierwszy to pomysł, żeby dżinsową produkcję sygnowało nazwisko artysty. Trzy lata temu firma Levi Strauss i Fundacja Andy’ego Warhola wymyśliły ekskluzywną serię dżinsów pod nazwą Warhol Factory X Levi’s (R). Rok temu zaangażowano Damiena Hirsta, brytyjskiego skandalistę, tego od przekrojonej krowy i diamentowej czaszki za 100 milionów dolarów. W przypadku limitowanej serii Hirst nie przesadził z ceną: portki sprzedawane w dobrych sklepach (np. Barney’s New York) kosztują od 190 do 250 dolarów, kurtki od 80 do 300.

Szkoda, że koncept Dżinsowni powstał dopiero teraz, kiedy nasz rynek zawalony jest wyrobami z denimu, od tandety po markowe. 30, 20 lat temu na takich spodniach można było w Polsce zbić fortunę.

Do historii przeszły perypetie Polaków marzących o blue spodniach z teksasu, jak nazywano grubą bawełnę o diagonalnym splocie. Były do nabycia tylko na ciuchach lub w peweksach. Zdobyć bony – to połowa sukcesu. A znaleźć odpowiedni rozmiar! Pamiętam mękę z dopasowywaniem każdej pary, sprowadzano tylko size-standard. Rozpruwałam szwy i ręcznie je korygowałam, usiłując trafić w dziurki pozostawione przez firmowe ściegi.

A w latach 70. i 80. nie można było nie mieć dżinsów, nawet w PRL. My, Europejczycy z piętnem socjalizmu, bardzo chcieliśmy brać udział w światowej młodzieżowej rewolucji.

Z denimu szyło się wszystko, od stanika po torbę. Skąd braliśmy surowiec? Z recyklingu. Z tamtej epoki pochodzi kreacja, która stała się moją dumą. Spódnica patchwork z kawałków teksasu. Dłubałam ją przez trzy lata, ręcznie zszywając elementy. Zaangażowałam znajomych, żeby oddawali sfatygowane dżinsowe łachy. Mam do dziś to krawieckie osiągnięcie. Waży pudy, poszło na nią z dziesięć par spodni. To zabytek, a także dowód, jaką wartość miały wycieruchy.

Bydgoskiemu malarzowi Andrzejowi Nowackiemu denim na kilka dekad przysłonił świat. Jego wizja – to „Udżinsowieni” (aluzja do „Ukrzesłowionych” Andrzeja Wróblewskiego), ciała odziane w dżins, płótna wypełnione niebieskością. Kilka miesięcy temu na kamienicy, gdzie mieszkał artysta (zmarł 12 lat temu), ustawiono rzeźbę przedstawiającą teksasowe portki. In memoriam.

Podobny motyw obrabia Tomek Kawiak, polsko-francuski artysta. Od ponad 30 lat odlewa denimowe spodnie w brązie, w różnych układach, z rozmaitymi przedmiotami w kieszeniach. Trzy lata temu postawił pomnik w rodzinnym Lublinie „Koziołek w dżinsach”.

Co jakiś czas dżinsowe koncepcje wybuchają na nowo. W tym sezonie rozsmakowała się w nich Chanel. Szyje z denimu nawet kostiumy kąpielowe i gorsety. Krój spodni przywołuje epokę hippie: z rozszerzającymi się nogawkami. Louis Vuitton szyje denimowe torby i takież sandały zadrukowane w znak firmowy. A Dolce & Gabbana przywołali styl grunge i destroy razem wzięte: sukienka mini z kawałków zszywanych tak, że siepią się z nich nitki.

Wielcy krawcy od dawna przestali boczyć się na portki robotników – a dla nich 135 lat temu Levi Strauss zaprojektował dżinsy.