Cytrusów słodycz i kwasy

Neron jadł dużo cytryn, bo wierzył, że stanowią odtrutkę na trucizny. Casanova używał ich z kolei jako środka antykoncepcyjnego. Zresztą tę metodę zapobiegania ciąży przez kilkaset lat wykorzystywano w krajach śródziemnomorskich. Nie słyszałam, żeby dziś ginekolodzy ją polecali, ale z badań profesora Rogera Shorta z Uniwersytetu w Melbourne wynika, że 10-procentowy sok z cytryny oprócz niszczenia plemników, tysiąckrotnie obniża zdolność wirusa HIV do zakażania komórek.

[srodtytul]Pomarańcze na uśmiech [/srodtytul]

Cytrusy są doskonałym źródłem witaminy C. Więcej ma jej natka pietruszki, ale kto by się nią zajadał? Każdy zna zalety smaku cytrusów. Traktujemy je jako przekąski w codziennej diecie. Podczas gdy 100 gramów jabłka zawiera 7 mg witaminy C, tyle samo pomarańczy ma jej pięć razy więcej – 35 mg, a cytryny – 31 mg.

W PRL pomarańcze były rarytasem – wystane w kolejkach albo wyciągane spod lady. Dostępne tylko w czasie świąt Bożego Narodzenia. Dziś spowszedniały. Zapominamy o ich olbrzymim znaczeniu w profilaktyce zdrowotnej. A dietetycy przekonują, że wśród pięciu owoców, które trzeba zjadać każdego dnia, powinna być pomarańcza. W zimie ma najintensywniejszy aromat. Należy wybierać owoce ciężkie – soczyste i o zdrowej skórce. 

Dojrzała, poza witaminą C, zawiera tiaminę – „witaminę duszy” wpływającą kojąco na nerwy. Dzięki niej łatwiej pokonujemy stresy, przygnębienie i niepokój. Co więcej, lepiej dopisuje nam pamięć, bo tiamina bierze udział w uwalnianiu acetylocholiny, substancji regulującej procesy zapamiętywania.

[srodtytul]Złoto albo szkorbut[/srodtytul]

Jedna pomarańcza zawiera dzienną dawkę witaminy C i soli mineralnych. To dlatego w czasach „gorączki złota” amerykańscy plantatorzy i lekarze zbijali fortuny, sprzedając za ciężkie pieniądze sok z cytrusów, lekarstwo dla cierpiących na szkorbut. Zdesperowani górnicy, którzy z dnia na dzień tracili zęby, za butelkę takiego lekarstwa płacili złotem o równowartości 200 ówczesnych dolarów. Sok serwowano także marynarzom. Pod koniec XVIII wieku nakaz podawania na statkach cytrusów znalazł się w regulaminie brytyjskiej marynarki wojennej. 

Witaminę C w cytrusach wspiera witamina P, która chroni ją przed szybkim utlenianiem. Znajduje się w skórce, dlatego nie należy ich obierać. Ale skórka musi być sparzona. – Wszystkie owoce trzeba wyszorować w ciepłej wodzie

– przestrzega dr Magdalena Białkowska z Instytutu Zdrowia i Żywienia.

[srodtytul]Chemia na skórce[/srodtytul]

Zanim dotrą do Polski, cytrusy są pryskane środkami grzybo- i pleśniobójczymi. Zbyt błyszcząca skórka nie świadczy o jakości owocu. To warstwa wosku zawierająca preparaty bakteriobójcze, który chroni w transporcie przed gniciem. Lepiej nie kupować owoców w bibułce ani uszkodzonych. Bibułka jest nasączona dwufenylem chroniącym przed pleśnią, a przez uszkodzenia chemia przenika w głąb owocu. Do kosza powinna trafić każda nadpsuta pomarańcza. Nawet mała plamka świadczy o infekcji całego owocu.

Z badań wynika, że przenikanie konserwantów do wnętrza owocu jest na poziomie, który nam nie grozi, ale lepiej dmuchać na zimne. Tym bardziej że cytrusy i tak należą do owoców najczęściej wywołujących alergie. 

– Cytrusy mogą podrażniać skórę, na przykład przy jej atopowym zapaleniu – mówi Lidia Rudnicka, dermatolog.

Za to zdrowe osoby powinny docenić właściwości soku z cytrusów. Ma niskie pH, które pozwala na normalizację pH skóry. – Dodatkowo kwas zawarty w cytrynach (jak i inne kwasy owocowe) powoduje złuszczenie naskórka, wygładza i poprawia jej barwę. – Zmniejsza przebarwienia, co daje efekt rozjaśnienia – dodaje Rudnicka.

Domowe zabiegi z cytrusami najwyżej poprawią nasze samopoczucie. Skuteczniejsze są zabiegi profesjonalne przy użyciu kwasów owocowych o wyższym stężeniu, wykonywane przez lekarzy i kosmetyczki.

Dentyści przestrzegają przed podjadaniem owoców kilka razy dziennie. Zawarte w cytrusach kwasy mają fatalny wpływ na zęby. Po zjedzeniu owoców warto przepłukać usta wodą. Ale nawet przez godzinę nie wolno ich myć. Rozcieranie kwasu szczoteczką sprawia, że szkliwo staje się miękkie i podatne na ścieranie. 

[srodtytul]Owoce kontra soki[/srodtytul]

Najlepiej przechowywać cytrusy w temperaturze poniżej 9 stopni C. W ciągu dwóch miesięcy od zerwania owocu „ulatnia się” do 60 proc. witaminy C. Jeśli owoce nie są świeże, lepiej wybrać sok.

Soki wyciskane na skalę przemysłową produkuje się ze świeżo zerwanych owoców i zużywa się też skórkę. Dietetycy polecają miksowanie miąższu razem z białymi błonkami. To bogactwo pektyn obniżających cholesterol, a także przyspieszających trawienie.  

[srodtytul]Cenne pestki[/srodtytul]

Skórki, pestki i włókna są przez konsumentów niedoceniane. Z wyjątkiem skórek kandyzowanych, ale te akurat... oprócz olbrzymiej ilości cukru, nie mają wartości – mówi dr Magdalena Białkowska.

Oprócz skórki cytryny, także skórka mandarynki ma właściwości przeciwnowotworowe, po wyszorowaniu można ją wrzucić do herbaty. Słynna angielska Earl Grey zawiera właśnie naturalny ekstrakt ze słodkiej pomarańczy – bergamotki. 

Nawet pestki cytrusów są skarbnicą zdrowia. Z badań zespołu profesora Tomasza Brzozowskiego z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego wynika, że sok z pestek czerwonych grejpfrutów jest świetnym lekarstwem na zapalenia i wrzody. – Kilka lat temu, będąc na nartach na Słowacji, zauważyłem, że Polacy przywożą stamtąd preparat z pestek grejpfruta – wspomina profesor Brzozowski. Eliksir, który pomaga w zwiększaniu odporności dzieci. A dolewany do herbaty jest bardzo dobry na przeziębienie ... – Działa antybakteryjnie i antywirusowo. Redukuje uszkodzenia błony śluzowej żołądka wywołane np. stosowaniem aspiryny i wspomaga leczenie wrzodów – wylicza. Ekstrakt zawarty w miąższu i pestkach grejpfruta działa niszcząco na około 800 rodzajów bakterii i wirusów oraz na ponad 100 rodzajów grzybów chorobotwórczych.

Dobre imię grejpfruta zostało nadwerężone, gdy naukowcy odkryli, że niektóre leki dla alergików, nasenne i uspokajające popijane sokiem z niego wchodzą z nim w reakcję i mogą być groźne dla zdrowia. – Trzeba by było popić leki wiadrem soku – uspokaja dr Białkowska, ale radzi, aby leki generalnie popijać wodą.  

Grejpfruty są za to doceniane przez kobiety. Składniki w nich zawarte regulują trawienie, przez co są niezastąpione w diecie odchudzającej. Co, jako pierwsze, odkryły oczywiście Amerykanki.

[ramka][srodtytul]Na zdrowie i urodę[/srodtytul]

- Pomarańcza zawiera odkrywane dopiero przez badaczy substancje (auropten, diosminy, hesperdyny), które blokują powstawanie komórek nowotworowych. Jak również furokumaryny, związki o działaniu przeciwbakteryjnym i potas wpływający na prawidłowe ciśnienie krwi.

- w skórce mandarynek znajduje się związek – salvestrol Q40, który w tkance nowotworowej przekształca się w substancję niszczącą guza.

- Poza witaminą C cytrusy są źródłem kwasu foliowego oraz beta-karotenu, wspomagającego układ odpornościowy i wzrok. Zjadając jeden 150-gramowy owoc, pokrywamy dobowe zapotrzebowanie na te składniki. 

- Nie wolno jeść cytryn niedojrzałych. Wypłukują z organizmu biopierwiastki alkaliczne.

- Cytrusy zawierają substancje pektynowe, które działają oczyszczająco na organizm.

D-limonen, któremu zawdzięczają zapach, ma właściwości przeciwnowotworowe.