Wyrzucić z siebie wszystko

3 września aktorka Maja Ostaszewska kończy 40 lat. Fragmenty 

wywiadu z archiwum tygodnika "Uważam Rze"

(...) Jak obeznany z prawem i świadomy zagrożenia człowiek wplątuje się w niebezpieczną grę?

Myślę, że największy problem z uwikłaniem polega na tym, że nie do końca mamy na nie wpływ. Według ustawień hellingerowskich, do których film  ["Uwikłanie" w reżyserii Jacka Bromskiego (2011) - przyp. rp.pl] nawiązuje, życie to ciąg często nieuświadamianych powiązań. Wyznaczają one nasze miejsce w rodzinie, grupie, społeczeństwie. Zarówno w relacjach prywatnych, międzyludzkich, jak i głębszych. Zależności łączą nas z wcześniejszymi pokoleniami, zdarzeniami historycznymi, a nawet politycznymi, pozornie odsuniętymi w czasie.

Prokurator Szacka, którą gra pani w filmie Bromskiego, nie jest świadoma tych zależności?

Kiedy bierze na warsztat kolejną sprawę, wydaje się jej ona w miarę klarowna, z nią samą niemająca nic wspólnego. Tymczasem z każdym krokiem coraz mocniej proces ją wikła, wplątuje.

„Mniej wiesz, dłużej żyjesz”. Między innymi takim mottem reklamowane jest „Uwikłanie”. Pani bohaterka ma się czego bać?

Z każdą kolejną godziną śledztwa okazuje się, że tak. Nie mogę jednak zdradzać szczegółów.

Czy ubecki układ może być bombą z opóźnionym zapłonem?

Powstały na świecie filmy o ukrywających się faszystach, o tym, jak nadal są groźni. Zakamuflowany ubecki kryminalny układ to świetny materiał na thriller.

Prokurator Szacka mówi w pewnym momencie historykowi IPN: „Czasami cena poznania prawdy jest zbyt wysoka”. To też pani prywatna konkluzja?

Jako laik, który interesuje się trochę psychologią, spotkałam się z teoriami zakładającymi, że wszystko, „co zadeptane”, nierozwiązane, trzeba z siebie wyrzucić. Odblokować relacje z ludźmi, by móc pójść dalej. Bywa jednak, że odsłonięta trauma jest tak silna, iż nie pozwala na rozplątanie zaszłości. Osobiście nie doświadczyłam czegoś takiego. Nie zdarzyło się w moim życiu coś, czego poznania bym się bała.

Aktor pracuje na najczulszym instrumencie – sobie. Czasami, jak przy pani pierwszych rolach, musi mocno wejść we własną psychikę. Nie obawiała się pani nigdy, że może sobie zaszkodzić?

Na tym też polega profesjonalizm. Rzeczywiście zdarza mi się całkowite rozedrganie, oddanie tematowi przy rolach, które tego wymagają. Jeśli zadanie jest szczególnie trudne, potrzeba kilku dni, by się od niego psychicznie uwolnić, ale coraz lepiej i szybciej sobie z tym radzę.

Odkryła pani nową metodę?

Pomocne okazały się dwa, jak to nazywam, doświadczenia życiowo-duchowe. Najpierw kontakt z medytacją buddyjską, a od kilku lat moje dzieci – Franek i Janinka. Nawet po najtrudniejszych rolach, kiedy rozwibrowana wchodzę do domu i patrzę na ich uśmiechnięte buźki, natychmiast staję się po prostu mamą.

Pani dzieciństwo przypadało na lata przełomowe, które rzutują też na rozwój akcji w „Uwikłaniu”. Jak pani wspomina tamten czas?

Bardzo mocno utkwił mi w pamięci dzień wprowadzenia stanu wojennego. Zastał nas w Kopenhadze. Chwilę wcześniej ojciec miał duże tournée z grupą Osjan po krajach skandynawskich i rodzice zdecydowali, że na zakończenie zabiorą mnie i starszą siostrę na tzw. Zachód. Dwójka młodszego rodzeństwa została z dziadkami. Miałam dziewięć lat i to, co stało się 13 grudnia, w pierwszym momencie odebrałam jako zepsucie wyjazdu. Mama chodziła po Gabinecie Figur Woskowych i cały czas płakała, a wieczorami trwały narady, co robić, zwłaszcza że duńska telewizja sytuację w Polsce przedstawiała bardzo dramatycznie. Nie wiadomo było, czy wracając, nie ustawimy się przed lufy czołgów strzelających w bloki.

Mimo wszystko wróciliście?

Ostatnim promem. Ze Szwecji. Tego rejsu nigdy nie zapomnę. Było to dla mnie jedno z najbardziej wzruszających patriotycznych doświadczeń. Wszyscy śpiewali solidarnościowe piosenki, płakali. Panowała niezwykle podniosła atmosfera. Potem, jak to dziecko, cieszyłam się, że nie trzeba chodzić do szkoły i miałam frajdę z noszonych cichaczem oporników. Może to i lepiej, że dzieci w podobny sposób reagują nawet na najtragiczniejsze zdarzenia.

Kiedy zdała sobie pani sprawę, że żyje w niezwyczajnej rodzinie?

Całe moje dziecięce i potem nastoletnie życie ocierało się o teatr. Byliśmy stałymi gośćmi w krakowskich teatrach. Najpierw w Grotesce, która przeżywała wtedy jako scena dla dzieci czasy świetności. Potem zaczęłam chodzić do Starego Teatru i na Kantora. W teatrze Manga oglądałam awangardowe zespoły z całego świata. Dom też pełen był ludzi związanych ze sztuką – muzyków, reżyserów, aktorów. To była moja codzienność, nie traktowałam jej jak czegoś wyjątkowego. Dopiero w szkole zaczęłam się orientować, że mój dom jest inny.