Karczowanie polskich dworów

Dwory w Polsce są brutalnie dewastowane, wbrew powszechnemu mniemaniu‚ że teraz już się je tylko ratuje. Napisz do nas, jeśli wiesz o jakimś upadającym dworze. Wyraź swoją opinię. Co zrobić z walącymi się zabytkami?

Publikacja: 30.10.2007 04:03

1. Nadzów

1. Nadzów

Foto: Rzeczpospolita, Mac Maciej Rydel

Red

Wypowiedz się na blog.rp.pl

Od stuleci dwór był wpisany w polski krajobraz. Siedziba rycerza, szlachcica i ziemianina, był ośrodkiem życia gospodarczego i kulturalnego. Stanowił o polskiej tożsamości. W okresie stalinizmu i komunizmu traktowany jako „wróg ideologiczny” był systematycznie wyniszczany. Z istniejących przed wojną 16 tysięcy obiektów pałacowych i dworskich w dobrym stanie zachowało się ok. 160, co stanowi 1 procent dawniej istniejących!

Dziś dwory nadal są niszczone‚ nielegalnie sprzedawane – z pominięciem praw przedwojennych właścicieli. Ze stojących jeszcze ok. 3 tysięcy dworów‚ ponad 2 tysiące są w stanie agonii. Pokazane posiadłości nie ucierpiały na skutek wojny. Ich śmierć jest konsekwencją stalinowskich dekretów realizowanych do dzisiaj przez polskie władze. Te i wiele innych są ilustracją‚ że fenomen polskich dworów nie ma żadnej szczególnej opieki państwa. Nadal istnieją niejako przypadkowo. Okaleczone przetrwały PRL i egzystują na obrzeżach współczesnego życia. Czy Wyspiański jest ciągle aktualny? „Miałeś chamie złoty róg‚ ostał ci się ino sznur”?

Autor jest dokumentalistą architektury dworskiej i tradycji szlacheckiej

Dwór klasycystyczny z 1806 roku zaprojektowany przez słynnego polskiego architekta Jakuba Kubickiego‚ który projektował warszawski Belweder‚ ucznia Dominika Merliniego‚ królewskiego stypendysty. Dwór położony na wzgórzu z pięknym widokiem na okolice‚ o idealnych klasycystycznych kształtach‚ z czterokolumnowym portykiem od frontu i półkolumnami od ogrodu. Wewnątrz miał okrągły salonik z wnękami o parach kolumn korynckich i słynną rozetową podłogę. Do 1945 roku był własnością Leona Bocheńskiego. Po 1945 do lat 80. mieściła się w nim szkoła. Potem ulegał dewastacji. Park częściowo wycięto. Niedawno wydano pozwolenie na wybudowanie willi na głównej osi widokowej dworu‚ niszcząc założenie krajobrazowe. Dziś stoi pusty‚ bliski ruinie‚ z dziurami w dachu‚ niezabezpieczony. Każdy może wejść i kraść. Może nie przetrzymać tej zimy. (Fot. 2007).

Bardzo cenny dwór‚ zbudowany jeszcze w czasach baroku‚ na przełomie XVII i XVIII wieku., na rzucie zbliżonym do kwadratu. Budynek ma dwa charakterystyczne duże alkierze. W XIX wieku dobudowano mu dwukolumnowy portyk. Dwór stoi w parku (4 ha‚ 270 drzew‚ 18 gatunków) ze stawami‚ resztkami fosy i wspaniałą aleją grabową. Po 1945 roku w dworze była szkoła, zlikwidowana w zeszłym roku. Ogołocony z całego wyposażenia wnętrza‚ jakoś się trzymał. Co teraz z nim będzie? Wilgoć i pękające ściany nie wróżą nic dobrego. (Fot. 2006).

Do 1939 r. prywatne muzeum, najbogatsze na terenie wschodnim woj. pomorskiego. Dwór budowany dla Kucharskich w połowie XIX w. Od ok. 1865 r. własność Józefa Mieczkowskiego‚ potem syna Wacława. W latach 1939 – 1944 część zbiorów wywieźli Niemcy‚ resztę zrabowali Rosjanie i miejscowa ludność. Dzieła sztuki zaczął gromadzić Kucharski‚ a kontynuował jego wnuk Wacław Mieczkowski. Był tu PGR. Dziś dwór to prawie ruina. Nieogrodzony, ostał się mur z herbami Mieczkowskich „Zagłoba” i „Prawdzic” Kucharskich. Nad wejściem i na bramie – głowy niedźwiedzi. W parku pozostała dwurzędowa aleja. (Fot. 2007)

Tego dworu już nie zobaczymy. Na jego miejscu rośnie dzisiaj trawa. A był to dwór z pięknymi alkierzami‚ zbudowany dla Ignacego Zagajewskiego – stolnika kowalskiego – ok.1790 roku‚ przebudowany nieco w początku XX wieku. Po starym założeniu obronnym jeszcze dziś można odnaleźć resztki fosy. (Fot. 1982)

Duży dwór zbudowany w latach 1910 – 1920 na miejscu starszego‚ dla Kazimierza Rzewuskiego‚ wg projektu Juliusza Nagórskiego. Ciekawa architektura zewnętrzna i bogate wnętrza: dębowa klatka schodowa‚ piękne kominki‚ wiele drewnianych szaf ściennych.Po usunięciu Rzewuskich w 1945 roku w dworze urządzono szkołę rolniczą i liceum pedagogiczne. Wyciąwszy część parku‚ zbudowano w najbliższej odległości od dworu nowe budynki internatu. Od kilku lat dwór stoi pusty‚ rozkradziony w zdewastowanym parku. A dzieci uczy się gospodarności i dbałości o dobra kultury. (Fot. 2006).

Wypowiedz się na blog.rp.pl

Od stuleci dwór był wpisany w polski krajobraz. Siedziba rycerza, szlachcica i ziemianina, był ośrodkiem życia gospodarczego i kulturalnego. Stanowił o polskiej tożsamości. W okresie stalinizmu i komunizmu traktowany jako „wróg ideologiczny” był systematycznie wyniszczany. Z istniejących przed wojną 16 tysięcy obiektów pałacowych i dworskich w dobrym stanie zachowało się ok. 160, co stanowi 1 procent dawniej istniejących!

Pozostało 89% artykułu
Kultura
Arcydzieła z muzeum w Kijowie po raz pierwszy w Polsce
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Kultura
Podcast „Komisja Kultury”: Seriale roku, rok seriali
Kultura
Laury dla laureatek Nobla
Kultura
Nie żyje Stanisław Tym, świat bez niego będzie smutniejszy
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Kultura
Żegnają Stanisława Tyma. "Najlepszy prezes naszego klubu"