Laurka prawdę ci powie

– Rysunek, jak każda inna rzecz, którą przygotowuje dla nas dziecko, powinien nas oczywiście przede wszystkim ucieszyć. Ale warto też dobrze mu się przyjrzeć, nie ignorować dzieła, jeśli w jakiś sposób nas zaniepokoi – mówi prof. Edward Nęcka, psycholog twórczości ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. – O osobowości autora opowiada nam na kartce wszystko: kolor, kształt, kreska, sposób ujęcia tematu. Samodzielnego analizowania takiej pracy jednak nie polecam, to bardzo trudne. Jeśli coś nas zaniepokoi, lepiej udać się z rysunkiem do specjalisty psychologa.

Twórczość plastyczna dziecka jest, obok zabawy, najpowszechniejszą formą jego spontanicznej ekspresji. Odzwierciedla jego życie psychiczne. Maluchy, tworząc, nie opierają się bowiem na wyuczonych schematach, czerpią z pamięci, wyobraźni i przeżyć emocjonalnych. Tym samym ujawniają własny obraz otaczającego ich świata. W sposób zabawny, fascynujący lub niepokojący.

[srodtytul]Faza wstępna – bazgrot[/srodtytul]

Ważne jest, by sposób rysowania odpowiadał wiekowi dziecka. Zafascynowany dziecięcą ekspresją plastyczną prof. Stefan Szuman (zm. w 1972) po wielu latach analiz i badań przedstawił fazy rozwoju twórczości rysunkowej u dzieci. Jako pierwszy okres wyodrębnił „bazgrot”. Występuje u dzieci w drugim i trzecim roku życia i polega na zapełnianiu płaszczyzny kropkami, kreskami, krzyżykami, liniami. To także pierwsze próby zamykania kół. To, że dziecko w tym wieku chętnie rysuje, świadczy o jego dobrym rozwoju, psychicznym i koordynacyjno-ruchowym. Cztero- i pięciolatki powinny już (wg Szumana) malować tzw. głowonogi i głowotułowie, czyli pierwsze ludziki, postacie. Ich rysunki przedstawiają też chaotyczny układ przedmiotów. Sześcio- i siedmiolatki nadal będą ujmować świat w symbole bez zachowania odpowiednich proporcji. Dopiero po siódmym roku życia pojawia się zazwyczaj detal czy próba wyrażania przestrzeni za pomocą układów pasowych, czyli bez zastosowania perspektywy.

[srodtytul]Różowy kot, zielone słońce[/srodtytul]

Na kolory w pracach powinno zwracać się uwagę w zasadzie dopiero u pięciolatków. W tym wieku bowiem maluchy zaczynają świadomie używać barw. Lubią używać żywych i jaskrawych, ale posługują się też barwami spokojniejszymi, ciemniejszymi. Przeplatają i mieszają kolory, tworząc wielobarwne układy.

Nadal posługują się kolorami innymi niż te, które znają z otoczenia. Nie powinno nas więc martwić, że kot na ich rysunku jest różowy, a słońce zielone. Maluchy bowiem zazwyczaj doskonale zdają sobie sprawę z tego, że słonce jest żółte. Zielony akurat w danym momencie bardziej je interesuje. A to, czy barwa ta jest zgodna z rzeczywistością czy nie, nie ma dla nich większego znaczenia.

Pięciolatki zaczynają też naśladować innych, zwłaszcza inne dzieci. Ale nie poprzestają przy tym tylko na odtwarzaniu cudzych pomysłów, lecz przekształcają je i modyfikują. U dzieci starszych kompozycja rysunku zaczyna być bardziej uporządkowana. Siedmiolatki traktują już kartkę jako wspólną płaszczyznę tego, co przedstawia. Łączą odpowiednie elementy i rozmieszczają w logicznym związku.

[srodtytul]Ważne jest duże i na środku [/srodtytul]

Radość i zadowolenie psycholodzy łączą z żywymi barwami rysunków. Dysproporcje, deformacje, których dziecko dokonuje nieświadomie lub specjalnie, mogą wyrażać odczucia takie jak: śmieszność, podziw i strach. To, co dla najmłodszych jest ważne, na ich rysunkach jest największe i znajduje się w centrum rysunku (np. mama, babcia, tata – w zależności od ich znaczenia dla dziecka). Z rysunku dziecka można odczytać również, co go martwi, chociażby po zastanowieniu się, czego na nim brakuje.

Jeśli na przykład na kartce brat malucha, lub jego kolega z przedszkola, przedstawiany jest bez dłoni, to może być tak, że dokucza on autorowi rysunku, zabiera mu zabawki, bije go. Powinno się też zwracać uwagę na kompozycję prac. Jeżeli przedstawiane przez dziecko elementy skupione są w jednym z rogów kartki, to może świadczyć to o tym, że jest nieśmiałe i nie potrafi odnaleźć się w grupie. Jeśli zaś to, co rysuje, nie mieści się na kartce, to może to być znakiem tego, że dziecko jest nadpobudliwe lub nerwowe.