Smaki Kalifornii

– Jeśli nie odwiedzisz winnic w dolinie Napa, nie poczujesz smaku Kalifornii – powtarzano mi często w San Francisco. Przyjaciele z Polski, którzy od 20 lat mieszkają na Zachodnim Wybrzeżu, nie dopuszczają nawet myśli, byśmy opuścili San Francisco bez odwiedzenia Napa Valley. Słyszymy długi wykład o potędze win z Kalifornii – stanowią 80 procent winnej produkcji USA i mają coraz lepszą markę w świecie. A najlepszymi kalifornijskimi winami są, bez dyskusji, te z Napy i sąsiedniej, mniejszej doliny Sonomy.

Teresa bierze dzień wolny w pracy, by być naszą przewodniczką podczas wypadu 40 mil na północ od miasta. – Nie myślcie, że się poświęcam. Ja kocham tam jeździć. I szukam tylko pretekstu do wyjazdu – tłumaczy. Ruszamy więc zobaczyć nie to, co rekomendują przewodniki, ale ulubione miejsca naszej przyjaciółki.

Po drodze Teresa opowiada, że San Francisco i Krzemowa Dolina w ostatnich latach odchodzą od typowej dla Stanów Zjednoczonych kultury fast foodów i hot dogów. Coraz więcej ludzi ceni sobie dobre wino, francuską i włoską kuchnię, chleb bez chemicznych dodatków, mocne espresso zamiast lurowatej american coffee. – Odnajdujemy w tym smak życia – opowiada Teresa. A najlepiej ten smak poczuć w dolinach Napy i Sonomy.

[srodtytul]Winiarze od wanien[/srodtytul]

Gdyby nie amerykańska flaga powiewająca nad winnicą Viansa, można by sądzić, że przyjechaliśmy na degustację win do jednej z włoskich wiosek. Wszystko tu przypomina Toskanię. Długie rzędy winorośli na wzgórzach, budynki z kamienia kryte ceglastymi dachówkami, gaje oliwne, fontanna z figurą świętego Franciszka. W głównym gmachu winnicy obok butelek wina na stoiskach czekają na gości włoskie szynki, spaghetti oraz ogromny wybór serów, sosów, oliwek i innych śródziemnomorskich przysmaków.

Nieco dalej, przy drodze – na skraju doliny Sonomy – winnica Cline’a. Budynek drewniany, z gankiem otoczonym zielenią. A po drugiej stronie kolejny dom winny, zbudowany z kamienia, z obszernym dziedzińcem i fontanną. – Obie winnice należą do włoskiej rodziny Jacuzzi – wyjaśnia Hugh, dystyngowany starszy pan za ladą nalewający nam u Cline’a białego pinot gris oraz czerwonego kalifornijskiego zinfandela, z którego Napa i Sonoma słyną. – Tak, tak! Mamy pewien związek z wannami z hydromasażem – ze śmiechem uprzedza nasze pytania. Roy Jacuzzi, jeden z członków winiarskiej rodziny, w 1968 roku opatentował konstrukcję takiej wanny, a dwa lata później w USA zaczęła się produkcja tych popularnych teraz na całym świecie urządzeń.

Przy ladzie z kieliszkami grupa starszych Amerykanów niespiesznie próbuje win. Chwali bukiet zinfandela i caberneta. Później spotkamy ich jeszcze w innych winnicach.

[srodtytul]Franciszkanie byli pierwsi [/srodtytul]

W winnicy Cline’a znajduje się drewniany budynek California Missions Museum. Oglądamy tam modele 21 klasztorów zakładanych od XVIII wieku na wybrzeżu Kalifornii przez hiszpańskich misjonarzy. Nie stoją tu przypadkiem – pierwsze winnice tworzył w latach 70. XVIII wieku franciszkanin ojciec Junipero Serra. Na większą skalę winne uprawy rozwinęły się jednak dopiero pod koniec XIX wieku. Późniejsza plaga mszyc, która zniszczyła uprawy, i lata prohibicji spowodowały, że winne tradycje podupadły. Winiarstwo w dolinie Napy zaczęło się gwałtownie odradzać dopiero w latach 60. zeszłego wieku, głównie dzięki pomysłom i talentom Amerykanów włoskiego i francuskiego pochodzenia.

[srodtytul]Indiańska ziemia obfitości [/srodtytul]

Do Napa Valley wjeżdżamy drogą nr 29. Przy niej ulokowały się największe i najbardziej znane domy winiarskie, piękne rezydencje, drogie sklepy i restauracje. Otoczona wzgórzami dolina ma 56 km długości i średnio 8 kilometrów szerokości. Każdy wolny skrawek ziemi zajmują rzędy winorośli.

Dolina uznawana jest za jedno z najlepszych na świecie miejsc do takich upraw i jedno z niewielu, w którym świetnie udaje się odmiana Cabernet Sauvignon. Wszystko to za sprawą występujących tutaj różnych typów gleby – od przepuszczalnych żwirowatych iłów po zatrzymujące wilgoć gliny – oraz klimatu podobnego do śródziemnomorskiego. Z gorącymi dniami i chłodnymi nocami. Nieprzypadkowo w języku Indian Wappo, którzy kiedyś zamieszkiwali te tereny, słowo „napa” oznacza ziemię obfitości.

W Napa Valley działa około czterystu winnic. Wiele z nich zaprasza na tasting, czyli degustację. Domy winne, w których główne miejsce zajmują setki butelek, prezentują rozmaitość stylów architektonicznych. Od tradycyjnie włoskich i francuskich winnic po nowoczesne i bardzo eleganckie przeszklone wille. Pojawiają się też antyczne stylizacje jak winnica Darioush z rzędami perskich kolumn. Między winnicami kursują eleganckie limuzyny, przywożące na degustacje tych, którzy nie chcą podróżować własnym samochodem.

[srodtytul]Do winnic gondolą i pociągiem[/srodtytul]

Specjalne atrakcje proponuje Sterling Vineyards. Jej białe budynki położone są wśród zieleni na 90-metrowej skale. Za 20 dolarów od osoby wjeżdżamy tam kolejką gondolową, aby z góry spojrzeć na dolinę Napy z rozległymi plantacjami winorośli, a potem wejść do winiarni i zobaczyć, jak wytwarza się wino. W cenę biletu wliczona jest degustacja. Dziś przy wejściu podają kieliszek pinot gris, wewnątrz winiarni chardonnay, w atrium pinot noir, a przy stoliku restauracji po kieliszku caberneta i złocistej malwazji.

Na końcu doliny znajduje się Calistoga. Nadwątlone degustacjami siły można tu podratować, wchodząc do wanny z błotem z wulkanicznego pyłu, torfu i gorących wód mineralnych. Po takiej kuracji i łaźni parowej człowiek czuje się jak nowo narodzony. Koniecznie trzeba też zobaczyć słynny gejzer zwany Old Faithful. Co 45 minut wyrzuca on na wysokość 18 metrów wodę o temperaturze 176 stopni C. Z Calistogi wracamy drugą stroną doliny, mijając m.in. winnicę Sutter Home. Jej wino najczęściej sprowadzane jest do Polski. W St. Helena trafiamy na przyjazd winnego pociągu. Napa Valley Wine Train wjeżdża na stację, dzwoniąc przeraźliwie. Wagony są w stylu lat 30. i 40. XX wieku, trzy typy – restauracyjne, widokowo-panoramiczne i przykryty tylko dachem, z barem w środku. Eleganckie i wygodne. Za 113 – 180 dolarów można odbyć kilkugodzinną winery tour z Napa do St. Heleny, podziwiając z okien kolejne plantacje winorośli. Podczas jazdy podawane jest wykwintne jedzenie. Na stacji St. Helena autobusy zabierają gości do winnic na degustacje.

[srodtytul]CIA z kucharzami [/srodtytul]

Ale Teresa nie pozwala nam zbyt długo oglądać winnego pociągu. – Teraz idziemy do CIA – wydaje nagle komendę. Gdy stajemy przed wielkim gmachem przy głównej ulicy St. Heleny, wyjaśnia się, że tamtejsze CIA to... Culinary Institute of America. A konkretnie kalifornijski oddział tego znanego instytutu z Nowego Jorku. Tu szkoli się najlepszych kucharzy oraz znawców win i jedzenia, bada się potrawy, tworzy nowe dania. Ale przyjeżdżają też biznesmeni, aby się uczyć, jakie wina i kiedy podawać do stołu, bo to może pomóc w interesach. Są też lekarze i studenci medycyny z Harvardu, którzy dowiadują się, jak jedzenie wpływa na zdrowie i samopoczucie chorego.

Christopher Loss, jeden z szefów instytutu, pokazuje nam wnętrza tego imperium smaku. W salach wykładowych zamiast profesorskich katedr ustawione są kuchnie do gotowania, pieczenia i smażenia omawianych dań. W sali, w której uczy się o winach, studenci mają na pulpitach zestaw kieliszków i malutkie umywalki. Jest też potężna sala z wieloma kuchniami, nad którymi podczas zajęć pochylają się – niczym chirurdzy w sali operacyjnej – studenci w białych fartuchach i kucharskich czapach.

[srodtytul]Wykwintny obiad w pralni[/srodtytul]

W dolinach Napy i Sonomy wiedzą, co to smak i jak się nim cieszyć. Wiele jest tu wykwintnych restauracji, do których na uczty zapisywać się trzeba nawet parę miesięcy wcześniej. Ich budynki zwykle z zewnątrz niczym się nie wyróżniają, czasem trudno je nawet odnaleźć. Ale jedzenie jest tam znakomite, szykowane na oczach gościa, podane z dbałością o detale i artystyczny wygląd. Do najsłynniejszych należy The French Laundry w Yountville urządzona w budynku francuskiej pralni parowej z lat 20. XX wieku. Za ucztę z dziewięcioma niedużymi daniami i winem trzeba tam zapłacić 240 dolarów od osoby. Mimo ceny chętnych nie brakuje.

Ale my pod wieczór wybieramy zdecydowanie tańszy piknik w V. Sattui Winery w St. Helenie. Urządzono tam sklep z winami oraz delikatesy z najlepszymi wędlinami, serami, świetnym pieczywem i sałatkami. Kupić można nieduże porcje i rozsiąść się w ogrodzie przy drewnianych stołach, popijając którymś z win, które wytwarza V. Sattui Winery. Co ciekawe: wina te nie są wysyłane do sklepów, można je kupić tylko w winiarni lub zamówić przez Internet. Cenione jest zwłaszcza wino madeira, które nie odbiega jakością od portugalskiego oryginału. To też kalifornijski smak.

[ramka][b]Marek Bińczyk - pisarz, tłumacz, znawca wina[/b]

[srodtytul]Królestwo cabernetów [/srodtytul]

Napa Valley jest tym dla winiarstwa, Silicon Valley dla przemysłu elektronicznego. Enoturyści, czyli turyści zwiedzający winiarskie pejzaże i same winiarnie, trafią tu do raju. Można nacieszyć oko, zwłaszcza jesienią, gdy barwy, słońce i poranne mgły tworzą niezwykłe obrazy. Można podziwiać śmiałość, niekiedy ekstrawagancję i ponowoczesny szyk architektury – sporo winiarni zostało zaprojektowanych przez czołowych architektów świata. I oczywiście nadegustować się, ile wlezie: u każdego niemal producenta działają bar i sklepik. Wiele winiarni przekształciło się w duże przedsiębiorstwa z hostessami, restauracjami, niekiedy hotelami; infrastruktura Napa jest imponująca. Jeśli jednak prawdziwie interesujemy się winem, warto się postarać przebić przez warstwę gadżetów, kierować kroki do mniejszych posiadłości, dotrzeć do samego winiarza, by z nim pogadać – jego wino będzie smakowało inaczej.

A smakować jest co. W Napa Valley uprawia się sporo odmian, lecz najlepiej skupić się na trzech. Zinfandel, odmiana czysto kalifornijska, dla europejskiego podniebienia najtrudniejsza. Daje wina z bardzo wysoką zawartością alkoholu, choć wytrawne, to z wyraźną nutą słodyczy.

Chardonnay nas nie zadziwi, bo jest podobne do większości chardonnay świata: wina są tłuste, krągłe, bardzo atrakcyjne, choć nie zawsze głębokie. Kto lubi ten styl, znajdzie tu wiele dużej klasy win.