Makdonaldyzacja zabija emocje

Rozmowa: Tomasz Zaleśkiewicz, psycholog biznesu z SWPS

Publikacja: 16.06.2012 00:00

Rz: 17 czerwca mija 20 lat od otwarcia pierwszego McDonalda w Polsce. Sieć przez cały czas się rozrasta.

Tomasz Zaleśkiewicz: Sukces w Polsce przyniósł jej zupełnie nowy model konsumpcji, chętnie przez ludzi zaakceptowany. Jego zaletami są szybkość, względna wygoda i przewidywalność – bo wszędzie na świecie jest tak samo. Daje to klientom poczucie bezpieczeństwa. Te walory użytkowe co prawda nieco straciły, teraz akcentuje się mocniej inne, np. nastawienie na młodych.

Co oznacza, sformułowany przez socjologa George'a Ritzera, termin makdonaldyzacja?

Chodzi o rozszerzenie modelu wysokiej organizacji konsumpcji na inne dziedziny życia. W tym modelu cenimy zalety, o których powiedziałem. Makdonaldyzacja dotyczy szkolnictwa, spośród uczniów ceni się bowiem tych, którzy dobrze rozwiązują standardowe testy. Oryginalnie myślący są przez ten system dyskryminowani. Makdonaldyzację widać w finansach, na przykład w sposobie sprzedaży produktów bankowych liczy się szybkość, powtarzalność czynności, wyuczone schematy sprzedawcy. Mówi się także o usłudze maklekarza czy o makdonaldyzacji aparatu skarbowego, gdzie pacjent lub petent jest traktowany w mocno sformalizowany sposób. Duże znaczenie w procesie makdonaldyzacji ma także kryterium ceny, akceptowalnej dla mas, stąd nawet mówi się o makdonaldyzacji gadżetów, na przykład smartfonów dostępnych za symboliczne kwoty.

Czy makdonaldyzacja to nie jest po prostu racjonalizacja pracy?

To nie jest typowa racjonalizacja jak według Maxa Webera w biurokracji, czyli usprawnienie organizacji. Tu chodzi bardziej o zasygnalizowanie przez konsumenta nowego stylu życia, szybkiego i zunifikowanego, czyli masowego. Dzięki temu jesteśmy bogatsi, bo szybciej pracujemy, specjalizując się, ale niekoniecznie jesteśmy szczęśliwsi. Makdonaldyzacja ogranicza wybór i prowadzi do dehumanizacji.

W jaki sposób? Możemy iść do restauracji, gotować w domu, kupić inny smarfton albo zrezygnować z tego rodzaju sprzętu...

Wybór teoretycznie mamy. Problem polega na tym, że my się identyfikujemy ze stylem życia związanym z makdonaldyzacją. Ona służy specjalizacji, więc gotując w domu, stracę czas, który mógłbym poświęcić na coś produktywnego. Wtedy buduje się

w człowieku poczucie straty możliwości, które oferuje rynek.

Nie ma przed tym odwrotu?

Ten styl życia i konsumpcji tak nas zdominował, że przestaliśmy na to zwracać uwagę. Nawet w relacjach społecznych zależy nam bardziej na formalnych tego aspektach, na przykład korzyściach wynikających ze znajomości. W coraz mniejszym stopniu liczą się emocje.

Rz: 17 czerwca mija 20 lat od otwarcia pierwszego McDonalda w Polsce. Sieć przez cały czas się rozrasta.

Tomasz Zaleśkiewicz: Sukces w Polsce przyniósł jej zupełnie nowy model konsumpcji, chętnie przez ludzi zaakceptowany. Jego zaletami są szybkość, względna wygoda i przewidywalność – bo wszędzie na świecie jest tak samo. Daje to klientom poczucie bezpieczeństwa. Te walory użytkowe co prawda nieco straciły, teraz akcentuje się mocniej inne, np. nastawienie na młodych.

Pozostało 81% artykułu
Kultura
Podcast „Komisja Kultury”: Muzeum otwarte - muzeum zamknięte, czyli trudne życie MSN
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Kultura
Program kulturalny polskiej prezydencji w Radzie UE 2025
Kultura
Arcydzieła z muzeum w Kijowie po raz pierwszy w Polsce
Kultura
Podcast „Komisja Kultury”: Seriale roku, rok seriali
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Kultura
Laury dla laureatek Nobla