Trójząb zamiast sierpa z młotem. Ukraina pozbywa się wszystkiego, co związane z Rosją

Kraj pozbywa się wszystkiego, co przypomina mu o związkach i wspólnej historii z najeźdźcą.

Aktualizacja: 01.08.2023 06:58 Publikacja: 01.08.2023 03:00

Pomnik Ojczyzna Matka w Kijowie zmieni nazwę. Znika też godło Związku Radzieckiego

Pomnik Ojczyzna Matka w Kijowie zmieni nazwę. Znika też godło Związku Radzieckiego

Foto: Sergei SUPINSKY / AFP

Pomnik Ojczyzna Matka wraz z muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej został odsłonięty w Kijowie w 1981 roku przy okazji obchodzonego 9 maja Dnia Zwycięstwa. Wówczas na uroczystość z Moskwy osobiście przybył ówczesny przywódca ZSRR Leonid Breżniew. Monument wykonano ze stali nierdzewnej, ma 62 metry wysokości (wysokość całkowita, z postumentem – 102 m).

W całym Związku Radzieckim wyższy i nieco podobny (kobieta trzymająca miecz) pomnik był tylko w Stalingradzie. Nawet nazwę ma podobną – „Ojczyzna Matka Wzywa!”. Już za kilka tygodni, po ponad trzech dekadach wolności, kijowska „Ojczyzna Matka” zmieni swoje oblicze. Po radzieckiej historii nie będzie tam śladu.

Nowa nazwa i godło

Muzeum, na którym stoi monument, jeszcze w 2015 roku zmieniło swoją nazwę. Obecnie nie nawiązuje do „wojny ojczyźnianej” i jest muzeum historii Ukrainy w okresie II wojny światowej. Rozpoczęta w lutym 2022 roku rosyjska agresja sprawiła, że zmiany dotarły na sam szczyt monumentu i ogromne radzieckie godło na tarczy, którą trzyma w lewej ręce „Ojczyzna Matka”, zaczęło przeszkadzać wielu Ukraińcom.

Czytaj więcej

Ukraiński parlament zatwierdził nowy termin Bożego Narodzenia

Jeszcze w listopadzie w serwisie Dija (ukraińska aplikacja usług państwowych) przeprowadzono sondaż, z którego wynikało, że 85 proc. ankietowanych (a to ponad 780 tys. ludzi) opowiedziało się za zamianą radzieckiego godła na herb Ukrainy – złoty trójząb (tryzub) na niebieskiej tarczy.

Prace ruszyły w niedzielę. Złoty sierp i młot na tle kuli ziemskiej w promieniach wschodzącego słońca i w obramowaniu z kłosów będzie demontowany częściami. Pomnik zmieni też nazwę – na Ukraina Matka. Resort kultury chce zdążyć przed obchodzonym 24 sierpnia Dniem Niepodległości.

– Ten monument otrzymuje dzisiaj drugie życie. Dlaczego teraz? Dlatego że teraz, podczas pełnoskalowej agresji, ten monument dla kijowian, Ukraińców, którzy mieszkają w Kijowie i walczą z wrogiem, ma już inne znaczenie. To symbol trwałości i niezłomności narodu ukraińskiego – tłumaczył w ukraińskich mediach Jurij Sawczuk, dyrektor leżącego tuż pod pomnikiem muzeum.

Czytaj więcej

Zamach stanu w Nigrze. Najemnicy od Prigożyna wyciągają pomocną dłoń

Nie obeszło się bez kontrowersji. Resort kultury stwierdził, że stal nierdzewną na nowe godło zakupi w jednym z europejskich krajów. Tuż po tym największy ukraiński producent Zaporiżstal oświadczył, że proponował ministerstwu materiał za darmo i nawet zadeklarował chęć sfinansowania projektu.

Resort tłumaczył się, że stal ukraińskiego producenta „nie odpowiada normom”, mimo że w 1981 pomnik wykonano z dokładnie takiego samego materiału. Stanęło na zagranicznym dostawcy, a koszt całego przedsięwzięcia wyniesie 28 mln hrywien (równowartość ponad 3 mln złotych). Ministerstwo Kultury przekonywało jednak, że środki pochodzą nie z budżetu, ale od „prywatnych darczyńców”.

Bez ulicy Gagarina

– Zmiana godła na pomniku odbywa się pod presją społeczną. Były petycje w tej sprawie do prezydenta, zbierano podpisy. Ale ze sprawą zwlekano, bo to kosztuje. Gdy resort kultury znalazł na to pieniądze, pojawili się krytycy, którzy twierdzili, że w czasach wojny nie warto wydawać środków na takie symboliczne sprawy. Tak że sprawa jest dość kontrowersyjna – mówi „Rzeczpospolitej” Wołodymyr Fesenko, czołowy ukraiński politolog i publicysta.

– Można powiedzieć, że rozpoczęta w 2014 roku dekomunizacja już się zakończyła. Pomników Lenina raczej już nigdzie nie zobaczymy. Obecnie trwa derusyfikacja Ukrainy. Gdyby nie wojna, do tego by nie doszło. Ale dzisiaj wielu Ukraińców w bardzo emocjonalny sposób reaguje na wszystko, co jest związane z Rosją. Znikają stare nazwy ulic i placów, usuwane są pomniki – dodaje.

Niedawno z mapy Kijowa zniknęła ulica Lwa Tołstoja, pojawiła się ulica hetmana Pawła Skoropadskiego. Jeden z najwybitniejszych rosyjskich pisarzy stracił w ukraińskiej stolicy swój plac. Teraz mieści się tam plac Bohaterów Ukrainy. Ulicę Jurija Gagarina zastąpiono ulicą ukraińskiego kosmonauty Łeonida Kadeniuka. Nie ma już alei Wyzwolicieli, jest natomiast aleja Heorhija Narbuta, ukraińskiego grafika.

Największy pomnik nad Dnieprem ma już nie kojarzyć się Ukraińcom z ZSRR

Według mera ukraińskiej stolicy Witalija Kliczki, w Kijowie od początku wojny w wyniku derusyfikacji swoją nazwę zmieniło 288 obiektów. A trwa ona też w wielu innych ukraińskich miastach.

Najbardziej znanym przykładem trwającej od lutego ubiegłego roku derusyfikacji jest pomnik rosyjskiej carycy Katarzyny II w Odessie, demontowany w grudniu ubiegłego roku. Przez wiele lat w obronie pomnika założycielki miasta występowały miejscowe władze, ale po rosyjskich bombardowaniach zdanie zmienili nawet lokalni prorosyjscy politycy. Zdanie na temat Rosji zmienił też mer miasta Giennadij Truchanow, niegdyś działacz prorosyjskiej i nieistniejącej już nad Dnieprem Partii Regionów.

Priorytetem jest wojna

Prezydent Wołodymyr Zełenski wprost mówi rządowi, że na pierwszym miejscu jest wojna, a wszystkie poboczne tematy niezwiązane z obroną państwa muszą być odłożone do lepszych czasów albo sfinansowane z prywatnych środków.

Prawdopodobnie z tego powodu swoje stanowisko niedawno stracił minister kultury Ołeksandr Tkaczenko. Oprócz zamiany radzieckiego godła na kijowskim pomniku Ojczyzna Matka planował inne, znacznie większe wydatki. Chciał dobudować muzeum Hołodomoru (z okazji obchodzonej w tym roku 90. rocznicy Wielkiego Głodu na Ukrainie) za ponad 573 mln hrywien (równowartość 63 mln złotych). Resort kultury planował też nagrać nowy serial za 33 mln hrywien (3,6 mln złotych), co prawdopodobnie było ostatnim pomysłem w karierze ministra.

– Muzea, centra kultury, symbole czy seriale są ważne. Ale dzisiaj są inne priorytety. Szukajcie środków poza budżetem – apelował Zełenski.

Pomnik Ojczyzna Matka wraz z muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej został odsłonięty w Kijowie w 1981 roku przy okazji obchodzonego 9 maja Dnia Zwycięstwa. Wówczas na uroczystość z Moskwy osobiście przybył ówczesny przywódca ZSRR Leonid Breżniew. Monument wykonano ze stali nierdzewnej, ma 62 metry wysokości (wysokość całkowita, z postumentem – 102 m).

W całym Związku Radzieckim wyższy i nieco podobny (kobieta trzymająca miecz) pomnik był tylko w Stalingradzie. Nawet nazwę ma podobną – „Ojczyzna Matka Wzywa!”. Już za kilka tygodni, po ponad trzech dekadach wolności, kijowska „Ojczyzna Matka” zmieni swoje oblicze. Po radzieckiej historii nie będzie tam śladu.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konflikty zbrojne
Wojna Rosji z Ukrainą. Dzień 884
Konflikty zbrojne
Rosjanie stawiają na tanie drony. Szukają ukraińskiej obrony powietrznej
Konflikty zbrojne
Wyjaśniły się doniesienia o nocnych eksplozjach na Krymie. Ukraiński sztab wydał komunikat
Konflikty zbrojne
Kamala Harris ma pomysł na zakończenie konfliktu w Strefie Gazy. "Nadszedł czas"
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Konflikty zbrojne
Przeciwnika dyktatora chcieli zabić w Polsce. Jak działają służby Łukaszenki i Putina?