Finansowa edukacja rodziców i dzieci

Wiedza o finansach procentuje. Świadomi konsumenci wybierają lepsze oferty i sprawniej dysponują swoim budżetem.

Publikacja: 17.08.2017 20:34

Finansowa edukacja rodziców i dzieci

Foto: 123RF

Debata nad szkolnictwem toczy się wokół podstaw programowych historii, biologii czy języka polskiego. O edukacji finansowej nawet się nie wspomina. Ten temat został całkowicie pominięty i prawie znika ze szkół. Dlatego niezwykle ważne jest przekazywanie nawyków finansowych dzieciom przez rodziców.

Dobrej jakości wiedza o podstawach finansów to pierwszy krok do zapewnienia bezpieczeństwa finansowego sobie i swojej rodzinie. Dlatego każdy z nas powinien być zainteresowany zdobywaniem wiedzy i jej poszerzaniem. Niestety, to tylko teoria, a nie powszechna praktyka.

Ważna edukacja dorosłych

Magdalena Lemańska w artykule pt. „Dzieci i pieniądze. Jak zapobiec kolejnemu Amber Gold" („Plus Minus", magazyn „Rzeczpospolitej", 22 lipca 2017 r.), podkreśla jak istotna jest edukacja dzieci i przyzwyczajanie ich do zarządzania własnym budżetem, czyli na początku kieszonkowym. Trudno się z tym nie zgodzić – uczenie dzieci i młodzieży odpowiedzialności za swoje finanse na pewno zaprocentuje w przyszłości podejmowanymi przez nich decyzjami. Jednak równie ważna jest edukacja dorosłych – dzieci wynoszą zachowania finansowe z domu, to tam uczą się oszczędzania, odpowiedzialnego zadłużania się czy też kalkulowania ryzyka przy dokonywaniu inwestycji.

Dzieci mimowolnie słuchają, co rodzice mówią o finansach, widzą, jakie podejmują decyzje, są także świadkami konsekwencji podjętych kroków, a szczególnie błędnych decyzji finansowych. Jak napisała Magdalena Lemańska, ekonomicznej wiedzy najmłodszych nikt w Polsce nie sprawdza, a wyniki badań dorosłych nie napawają optymizmem. Rodzice nie są w stanie przekazywać swoim pociechom dobrych nawyków finansowych, bo sami nie mają odpowiedniej wiedzy w tym zakresie.

Polacy są na ostatnim miejscu pod względem tzw. piśmienności finansowej spośród mieszkańców 30 państw ujętych badaniem OECD, które sprawdzało wiedzę ekonomiczną, a także zachowania finansowe obywateli, ich postawy i korzystanie z usług finansowych. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez portal Kapitalni.org (platforma edukacyjna uruchomiona przez Wongę – red.), 19 proc. Polaków nisko ocenia swoją wiedzę z obszaru finansów, a 47 proc. twierdzi, że jej poziom jest średni.

Braki w edukacji w tym zakresie są przyczyną wielu problemów, m.in. tych związanych z długami. Biuro Informacji Kredytowej podaje, że już ponad 2,3 mln Polek i Polaków ma kłopot z regularną spłatą zaciągniętych zobowiązań, zarówno kredytowych, jak i pozakredytowych. Łączna wartość takich zagrożonych zobowiązań wynosi 53,69 mld zł!

Czego uczą się dzieci, patrząc na taką postawę dorosłych? Że z długami można żyć, że można nie spłacać kredytów, że ważniejsza jest konsumpcja. Niestety, Polacy bardzo często lekkomyślnie podchodzą do swoich pieniędzy, są nastawieni na wydawanie. Dodatkowo nie są świadomi konsekwencji niespłacania swoich zobowiązań i złego zarządzania budżetem domowym, które mogą prowadzić do spirali zadłużenia. Dzieci powtarzają zachowania rodziców, bo tylko takie znają albo są do nich przyzwyczajeni.

Edukacja finansowa się opłaca

Badania Kapitalni.org pokazują, że często Polacy interesują się finansami dopiero, gdy znajdują się w sytuacji kryzysowej lub mają zamiar ubiegać się np. o kredyt. To zła postawa. Wiedzę o finansach powinniśmy zdobywać aktywnie przez całe życie. Najlepiej zacząć jak najwcześniej. Dzięki temu możemy uniknąć nietrafionych decyzji w dorosłym życiu.

Odpowiednia edukacja finansowa procentuje. Świadomi konsumenci wybierają lepsze oferty i sprawniej dysponują swoim budżetem. Dodatkowo są w stanie korzystać bezpiecznie z możliwości, jakie daje współczesny, skomplikowany rynek usług finansowych.

Największym problemem jest przekonanie dorosłych, że warto się uczyć, że nie należy czekać do momentu pojawiania się kłopotów. Kolejny krok to zmobilizowanie ich do nauki.

Jak pokazały badania Kapitalni.org, zdaniem samych konsumentów najskuteczniej rozwijamy wiedzę o finansach, gdy szukamy recepty na swoje problemy (odpowiedziało tak 56 proc. respondentów). Z kolei co dziesiąty badany wskazywał, że najefektywniej uczy się podczas rozwiązywania zagadek, krzyżówek, testów czy też z edukacyjnych gier komputerowych i planszowych.

Z drugiej strony niemal połowa, bo 48 proc. badanych, to tradycjonaliści, którzy jako najskuteczniejszą metodę pogłębiania wiedzy o finansach wskazują lekturę książek i artykułów na ten temat. Niestety, taka teoretyczna wiedza może na co dzień nie być przydatna.

Efektywne działania edukacyjne w zakresie finansów powinny kłaść nacisk na zaangażowanie konsumentów w pogłębianie wiedzy. Jednak takich długofalowych działań w naszym kraju wciąż jest zbyt mało. Dodatkowo, często treści finansowe są prezentowane w nieciekawy sposób. Dlatego należy „odczarować" postrzeganie edukacji finansowej jako trudnej i nudnej.

Nauka poprzez doświadczenie

Nasze doświadczenie z Kapitalni.org pokazuje, że skuteczna jest tylko taka forma nauki, która nie tylko dostarcza odbiorcom wiedzę w przyjaznej formie, ale także zapewnia jej weryfikację i stałe mierzenie postępów. Internauci chętnie korzystają z indywidualnych ścieżek edukacyjnych i serii kursów, a także z wyzwań, jak stworzenie budżetu domowego, obliczenie swojej wartości netto czy poduszki finansowej, które pozwalają nie tylko przyswoić wiedzę, ale także użyć jej w praktyce.

Właśnie tego rodzaju sposób edukacji, poprzez doświadczenie, powinno się stosować w edukacji dorosłych.

Poważne gry są pożyteczne

Jednym z pomysłów na edukację nie tylko dzieci, ale też dorosłych jest grywalizacja. Grywalizacja i gamifikacja w edukacji opiera się na systemie pozytywnych wzmocnień, np. punktów, ocen, które mają motywować ludzi do zaangażowania w konkretne działania. Bardzo ważne jest, aby zadbać o mechanizmy mobilizujące do pójścia ze swoją nauką dalej. Narzędziem pomocnym w efektywnej edukacji bazującej na doświadczeniu są tzw. serious games. Jest to rodzaj gier, których podstawowym celem jest nie tylko rozrywka, ale przede wszystkim nauka. Termin ten sformułował Clark C. Abt prawie 40 lat temu.

Cel edukacyjny można osiągnąć nie tylko za pomocą specjalnie zaprojektowanych gier, ponieważ ważny jest sam kontekst, w jakim będziemy je wykorzystywać. Dlatego wiele gier rozrywkowych tak naprawdę można zastosować w nauczaniu, np. do doskonalenia umiejętności myślenia strategicznego. Za przykład posłużyć może znana na całym świecie gra „World of Warcraft" (stworzono nawet specjalną wersję skierowaną do uczniów i szkół), a także EvE Online, pomocna w kształtowaniu umiejętności ekonomicznych.

Serious games pozwalają doświadczyć określonych sytuacji i tym samym wyrabiać związane z nimi umiejętności. Jest to niezwykle przydatne, ponieważ zdobycie niektórych w warunkach rzeczywistych jest czasem wręcz niemożliwe. Tego typu gry pozwalają nam sprawdzić, jak zareagujemy np. w sytuacji zamachu.

To także świetne narzędzie pracy np. dla przyszłych lekarzy, którzy w ten sposób mogą się nauczyć, jak działać w sytuacji zagrożenia życia pacjenta. Oczywiście tego typu gry umożliwiają podejmowanie decyzji finansowych w wirtualnej rzeczywistości, bez przykrych konsekwencji. Uczą, jak unikać raf.

Bardzo dobrą pracę wykonują niedoceniani i mało promowani w Polsce rzecznicy konsumentów i oczywiście sam rzecznik finansowy. Jednak do nich najczęściej przychodzą osoby, które już mają problem. Niestety, nie przychodzą po to, żeby otrzymać poradę przed podjęciem ważnej decyzji finansowej.

Marcin Borowiecki jest prezesem Wongi w Polsce (firmy udzielającej pożyczek online), ma 15-letnie doświadczenie w branży finansowej i technologicznej. Pracował m.in. dla McKinseya i eBaya (w Dolinie Krzemowej) oraz przy rozwijaniu startupów, był założycielem m.in. firmy doradztwa finansowego Finamo.

Agnieszka Szczepanik jest kierownikiem projektu edukacyjnego Kapitalni.org w Wondze w Polsce.

Debata nad szkolnictwem toczy się wokół podstaw programowych historii, biologii czy języka polskiego. O edukacji finansowej nawet się nie wspomina. Ten temat został całkowicie pominięty i prawie znika ze szkół. Dlatego niezwykle ważne jest przekazywanie nawyków finansowych dzieciom przez rodziców.

Dobrej jakości wiedza o podstawach finansów to pierwszy krok do zapewnienia bezpieczeństwa finansowego sobie i swojej rodzinie. Dlatego każdy z nas powinien być zainteresowany zdobywaniem wiedzy i jej poszerzaniem. Niestety, to tylko teoria, a nie powszechna praktyka.

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Gospodarka
Jest rewizja KPO. Podatku od pojazdów spalinowych nie będzie
Gospodarka
Jest nowy bilans obecności Polski w UE. Jesteśmy na dużym plusie
Gospodarka
Lepsza codzienność: Polacy uważają, że UE zmienia ich życie osobiste
Gospodarka
Tomasz Gajderowicz, Instytutu Badań Edukacyjnych: Erasmus pomógł zrobić z nas euroentuzjastów
Gospodarka
Dobre dwie dekady dla Polski w UE. Kolejne też będą sukcesem?
Materiał Promocyjny
Wsparcie dla beneficjentów dotacji unijnych, w tym środków z KPO