Gotówka dusi gospodarkę

Co miesiąc ZUS wypłaca pieniądze około 7,5 mln emerytów i rencistów. Tylko połowa z nich otrzymuje te świadczenia na rachunki bankowe. – Gdyby wszyscy emeryci i renciści, którzy dostają świadczenia do ręki, za pośrednictwem listonosza, otworzyli konta i zlecili ZUS przekazywanie im środków na rachunek, oszczędność sięgnęłaby prawie 300 mln zł rocznie – wyjaśnia Mikołaj Skorupski, rzecznik prasowy ZUS.

Nie tylko ponad 3 mln emerytów chce dostawać gotówkę do ręki. Wiele firm nadal wypłaca wynagrodzenia pracownikom w kasie, w kopertach. – W Polsce nie ma przepisu, który nakazywałby pracodawcom przekazywanie pensji na konto bankowe. A na Węgrzech jest – mówi Remigiusz Kaszubski ze Związku Banków Polskich.

Kazimierz Stańczak, dyrektor generalny Polbanku EFG, dodaje: – W gotówce najczęściej płacone są również podatek rolny, opłaty notarialne, sądowe, skarbowe. Lista jest długa.

Od lat uwielbiamy gotówkę. Poza bankami w obiegu jest 80,7 mld zł, dwa lata temu było 61,7 mld zł. – To więcej o 32 proc. W tym samym czasie depozyty ludności wzrosły o 31 proc., czyli wartość gotówki rośnie szybciej niż lokat – mówi Kazimierz Stańczak.

Dlaczego tak jesteśmy przywiązani do banknotów? – Przede wszystkim płacenie gotówką zapewnia anonimowość. To się dla Polaków bardzo liczy. Pokazuje też, jak istotna jest szara strefa – wyjaśnia Remigiusz Kaszubski. – Z badań wynika także, że nie mamy ochoty uczyć się i korzystać z nowych instrumentów finansowych.

Płacimy gotówką także dlatego, że wydaje nam się to bezpieczniejsze i tańsze. Nie narażamy się na błędy bankomatów i komputerów księgujących opłaty w bankach, nie musimy też płacić za prowadzenie konta. Jednak nawet jeśli mamy rachunek i kartę do niego, to zdecydowanie częściej płacimy pieniędzmi wybranymi z bankomatu niż przez Internet lub kartą. Gotówkę z bankomatów wyciągamy nawet kartami kredytowymi, choć to kosztowne.

Obroty Visy – jednej z największych organizacji płatniczych w naszym kraju – w ubiegłym roku wyniosły 41 mld euro. – Z tej kwoty tylko niewiele ponad 9 mld euro to płatności. Reszta to wpływy z prowizji za wypłatę gotówki z bankomatów – tłumaczy Małgorzata O'Shaughnessy, szefowa Visy w Polsce.

Udział płatności kartami w konsumpcji indywidualnej pokazuje wskaźnik PCE. Średnia dla krajów UE przekracza 11 proc. Według szacunków – dla Polski około7 proc.

Zarządzanie taką masą pieniędzy – a liczba banknotów i monet z roku na rok przyrasta – jest bardzo kosztowne. Komisja Europejska wyliczyła, że w starych krajach UE koszt zarządzania gotówką wynosi od 0,4 do 0,6 procent PKB w danym państwie. W Polsce ogrom gotówki w obiegu kosztuje nas 1 procent PKB, czyli ponad 11 mld zł.

– Gdyby obrót bezgotówkowy był większy, więcej pieniędzy byłoby lokowanych w instytucjach finansowych. Mogłyby być wykorzystane do finansowania różnego rodzaju inwestycji. Można powiedzieć, że tracimy te pieniądze – mówi Janusz Jankowiak, główny ekonomista Polskiej Rady Biznesu.

Jego zdaniem i rząd, i NBP, i banki komercyjne za mało robią, żeby propagować obrót bezgotówkowy. Zgadza się z nim Remigiusz Kaszubski, który twierdzi, że w tym zakresie bardziej aktywne są samorządy.