Brudny Harry już nie strzela

[b][link=http://www.rp.pl/galeria/9146,2,281783.html]Obejrzyj galerię fotosów[/link][/b]

"Nikomu nie jest życzliwy. Nienawidzi Angoli, katoli, mośków, makaroniarzy, białasów, żółtków. Wszystkich".

Taki jest Walt Kowalski w wykonaniu Clinta Eastwooda. To zamknięty w sobie weteran wojny koreańskiej o skrajnie rasistowskich poglądach. Człowiek skazany na samotność po śmierci żony – chyba jedynej osoby, która go kochała i była dla niego wyrozumiała.

Mimo że cytat doskonale opisuje mentalność Walta, nie pochodzi z "Gran Torino". Tak przełożeni opisywali inspektora Callahana, gliniarza z "Brudnego Harry'ego", dzięki któremu Eastwood został przed laty gwiazdą.

Policjanta bezwzględnego w walce z przestępcami i ksenofobicznego weterana z Korei wiele łączy. Obaj ucieleśniają typ szorstkiego, nieprzystępnego macho. I obaj chętnie sięgają po broń. Harry po magnum kaliber 44. Stary Walt po strzelbę. Chyba wszyscy kinomani pamiętają, jak Harry walczył z kryminalistami. W najsłynniejszej scenie najpierw strzelił czarnoskóremu rabusiowi w przyrodzenie, a później oświadczył konającemu: "To jest magnum kaliber 44, najpotężniejsza broń krótka na świecie. Może elegancko odstrzelić ci głowę, więc powinieneś zadać sobie pytanie: "Czy mam dzisiaj szczęście?" No to masz czy nie, ty śmieciu?" .

W "Gran Torino" Walt Kowalski bierze do ręki strzelbę, ilekroć ktoś chce się zbliżyć do jego pięknie przystrzyżonego trawnika lub ukraść wypieszczony wóz – tytułowe Gran Torino. A szczególnie nie cierpi osiedlających się w jego dzielnicy przybyszów z Azji. Eastwood, grając Kowalskiego, nie wypowiada wyraźnie zdań, jedynie wydaje z siebie warknięcia, jakby chciał zaznaczyć, że przemoc jest dla Walta czymś tak naturalnym, jak kiedyś była dla inspektora Callahana.

– Przemoc to element życia – mówił po pokazach "Brudnego Harry'ego", które wstrząsnęły w latach 70. liberalną częścią opinii publicznej. – Jest czymś, czego ludzie są najbardziej ciekawi. To dla nich coś niezwykłego. Trafia na pierwsze strony gazet, nie ostatnie. Ludzie chcą o niej wiedzieć jak najwięcej. A ci, którzy tego nie akceptują? Niech spadają.

Zagrał w "Brudnym Harrym", bo zawsze stał po stronie ofiar, słabszych. Wydaje się, że bliski był mu etos rewolwerowca, który może wymierzać sprawiedliwość, gdy zawodzą prawne procedury. Potwierdzał tę postawę, grając kolejne role w westernach i reżyserując filmy o kowbojach mścicielach.

Punkt zwrotny nastąpił w 1992 roku, gdy nakręcił "Bez przebaczenia". W opowieści rozprawiającej się z mitem Dzikiego Zachodu pytał o sens kary, świadomość winy i możliwość jej odkupienia. Te pytania powracały w kolejnych filmach, które coraz wyraźniej przypominały proste w formie, ale poruszające moralitety z religijnymi podtekstami. Ale czegoś w karierze aktorskiej i reżyserskiej Eastwooda brakowało – sceny symbolu, w której ten twardziel dobitnie wyrzekłby się przemocy, która tylko nakręca spiralę agresji.

Tak właśnie postępuje w końcu Walt i to odróżnia go od Harry'ego Callahana. Bohater "Gran Torino" tłamsi w sobie poczucie winy z powodu zabijania w Korei. Dlatego choć początkowo nie akceptuje azjatyckich sąsiadów, w końcu się do nich zbliża.

Gdy próbuje obronić chłopca z plemienia Hmong przed miejscowym gangiem, zaczyna rozumieć, że w wieloetnicznym społeczeństwie agresja i starotestamentowa zasada "oko za oko" prowadzą donikąd. I ostatecznie decyduje się na krok, który choć fabularnie nie przekonuje, to jest przejmującym świadectwem twórczej i światopoglądowej ewolucji Eastwooda.