Po zmianie waluty kluczowe będą decyzje Europejskiego Banku Centralnego

W przeciwnym razie polityka pieniężna prowadzona przez Europejski Bank Centralny mogłaby być w znacznym stopniu niedopasowana do sytuacji gospodarczej w Polsce.

Eksperci wskazują na zwiększone ryzyko procyklicznej polityki Europejskiego Banku Centralnego. Polityka taka, zamiast zwiększać popyt w gospodarce, tłumiłaby go. Z kolei w okresach boomu następowałoby rozluźnienie polityki pieniężnej zwiększające i tak nadmierną presję inflacyjną. Ryzyko procyklicznej polityki EBC wystąpiłoby w sytuacji przesunięcia cyklu koniunkturalnego Polski w stosunku do strefy euro (fazy ożywienia i spowolnienia następowałyby wyraźnie później niż w strefie euro) lub innej częstotliwości wahań aktywności gospodarczej. Skutek byłby taki, że słuszne – z punktu widzenia sytuacji w całej strefie euro – posunięcia banku centralnego miałyby dla naszego kraju skutek odwrotny do zamierzonego. Takie sytuacje już w przeszłości w kilku krajach, które są dziś w unii walutowej, miały miejsce.

[srodtytul]Elastyczność rynków[/srodtytul]

Podobne negatywne skutki może przynieść odmienność szoków dotykających polskiej gospodarki, a także inne niż w strefie euro odpowiedzi polskiej gospodarki na pojawiające się szoki popytowe i podażowe. Dla przykładu wpływ zaostrzenia polityki monetarnej przez EBC (szok symetryczny), oznaczający wzrost stóp procentowych i umocnienie euro na zatrudnienie w krajach członkowskich unii, będzie zależał od elastyczności rynków pracy w tych krajach. W konsekwencji skala odnotowanego w nich wzrostu bezrobocia może się istotnie różnić (efekty asymetryczne).

Także różna głębokość poszczególnych faz cyklu nie służyłaby naszej gospodarce. Liczyć się trzeba bowiem z prawdopodobieństwem wystąpienia wyższej amplitudy wahań koniunktury w Polsce w porównaniu ze strefą euro. A wówczas decyzje EBC dla całego obszaru Unii w przypadku Polski mogą być niewystarczające – zmiany stóp procentowych byłyby zbyt małe z punktu widzenia potrzeb polskiej gospodarki. Badania wskazują jednak, że jak dotąd stopień synchronizacji Polski ze strefą euro na tle innych krajów jest wysoki. Podobny wskaźnik odnotowano w odniesieniu do Węgier i Słowenii. Gorsze wyniki osiągnęły państwa nadbałtyckie i bałkańskie oraz Słowacja.

Z raportu NBP wynika, że w ostatnim okresie dało się zauważyć w Polsce wyprzedzające wahania aktywności gospodarczej względem strefy euro. Innymi słowy, poszczególne fazy cyklu koniunktury (ożywienie, spowolnienie) pojawiają się wcześniej niż w strefie euro. Skąd wzięło się takie zjawisko? Eksperci mają co najmniej kilka hipotez na ten temat. Jedna z nich mówi o specyfice szoków kształtujących koniunkturę w Polsce i strefie euro w latach 1995 – 2007 oraz mechanizmie przenoszenia tych szoków w obydwu gospodarkach. Hipotezę tę potwierdzają dane, według których szoki (zwłaszcza popytowe) w polskiej gospodarce mają charakter asymetryczny w stosunku do strefy euro (choć w trakcie obecnego kryzysu symptomy osłabienia tempa wzrostu PKB w strefie euro były widoczne kilka kwartałów wcześniej niż w Polsce).

Polska nie jest pod tym względem odosobniona. Jest tak w przypadku większości małych gospodarek strefy euro, takich jak: Grecja, Portugalia, Irlandia, Luksemburg, Austria, Holandia i Belgia.

Pamiętać jednak należy, że Polska gospodarka w latach 90. XX wieku przechodziła znaczące przemiany. Kolejne rządy podejmowały przecież wówczas liczne reformy o charakterze strukturalnym i instytucjonalnym. Ponadto na aktywność gospodarczą Polski tamtego okresu wpływ miał kryzys rosyjski, którego kraje strefy euro tak bardzo nie odczuły. Potem zaś nastąpił boom związany z akcesją Polski do Unii Europejskiej, który nie miał bezpośredniego wpływu na cykl koniunkturalny w krajach strefy euro.

Eksperci nie poprzestają jednak wyłącznie na takim wytłumaczeniu rozbieżności wahań cyklicznych u nas i w strefie euro. Uciekają się również do szukania uzasadnień technicznych. Otóż większość krajów strefy euro charakteryzuje się wyższymi amplitudami wahań cyklicznych w porównaniu ze strefą euro jako całością, której cykl jest agregatem złożonym z cykli państw członkowskich wspólnego obszaru walutowego. Przesunięcia fazowe wahań cyklicznych w poszczególnych państwach w naturalny sposób prowadzą do znoszenia się tych wahań i, w konsekwencji, zmniejszania amplitudy cyklu wyznaczonego dla całej strefy euro.

[srodtytul]Jedna polityka monetarna[/srodtytul]

Kolejnym aspektem synchronizacji cyklicznej jest symetryczność szoków i odpowiedzi na nie. O ile wnioski z przeprowadzonych analiz sugerują, że szoki dotykają Polski i strefy euro w nierówny sposób, o tyle jednocześnie wyniki wskazują na silną synchronizację Polski (w stopniu zbliżonym do wielu krajów członkowskich) pod względem reakcji na szoki.