Zabawa w ciemności

„Godzinę dla Ziemi” wymyślili trzy lata temu australijscy aktywiści WWF – organizacji powstałej dla ochrony środowiska. W ostatnią sobotę marca o godzinie 20.30 światło zgasiły 2 mln osób w Sydney. Australia, obok Stanów Zjednoczonych, była wtedy jedynym krajem, który nie ratyfikował protokołu z Kioto, zobowiązującego państwa rozwinięte do zmniejszenia emisji gazów powodujących efekt cieplarniany. Prosty pomysł: zgaś światło, by dać znak, że popierasz działania na rzecz ochrony klimatu, spodobał się milionom ludzi na całym świecie. Australia ostatecznie ratyfikowała protokół z Kioto w grudniu 2007 r.

Akcja stała się sztandarowym produktem WWF. Globalna organizacja ekologiczna inwestuje w jej prowadzenie coraz więcej środków: wykorzystuje do promocji gwiazdy show-biznesu, zabiega o poparcie polityków, odłącza od światła znane na całym świecie budowle. W tym roku twarzą akcji stała się brazylijska modelka Gisele Bundchen.

Promocja przyniosła skutek: w ubiegłym roku w „Godzinie dla Ziemi” uczestniczyło około miliarda osób.

– Wszyscy lubimy tę akcję, ponieważ jest rozrywkowa, łatwa, prosta i przesyła dobrą wiadomość: zależy nam! To wspaniała inicjatywa, która symbolizuje dwie rzeczy: światową solidarność i stała komunikację – uważa Julian Popov z European Climate Foundation.

W Polsce inicjatywa WWF nie zdobyła jak dotąd szerokiego poparcia. Co prawda 14 miast wojewódzkich przyłączy się w tym roku do gaszenia światła – zgasną oświetlenia takich obiektów jak Pałac Kultury i Nauki w Warszawie, Dwór Artusa w Gdańsku czy katedra gnieźnieńska, ale w Internecie na listę popierających „Godzinę dla Ziemi” wpisało się ok. 12 tys. osób. I to mimo zaangażowania do promocji akcji 60 gwiazd, takich jak Kayah, Katarzyna Cichopek czy Paweł Małaszyński.

[srodtytul]Jeden procent nie czyni różnicy[/srodtytul]

W Polsce za dużo energii jest marnotrawione, dlatego popieram „Godzinę dla Ziemi” i przyłączę się do niej. Ale z punktu widzenia energetyki taka jednorazowa akcja nie ma znaczenia – ocenia prof. Jan Popczyk z Politechniki Śląskiej w Gliwicach.

Dodaje, że jeśli na przykład 3 mln osób wyłączą żarówki o mocy 100 watów, to w czasie, kiedy światło będzie zgaszone, zużycie energii w kraju zmniejszy się o nieco ponad 1 proc. Tymczasem do akcji WWF na stronie organizacji zapisało się raptem kilkanaście tysięcy osób.

– Ważne jest, jak potem podobna inicjatywa przekłada się to na zachowania ludzi. Mam nadzieję, że w wyniku akcji Polacy zaczną rzeczywiście oszczędzać energię. Powinniśmy ograniczyć do minimum marnotrawstwo. Ale też powinniśmy umieć ocenić, co jest oszczędnością, a co jest propagandą, taką jak np. „szukanie” pojedynczych urządzeń po to, by można je było wyłączyć z trybu czuwania (stand-by) – zauważa prof. Popczyk. – Przesłaniem „Godziny dla Ziemi” powinno być: jeśli szybko nie zmienimy gospodarki, będziemy zmuszeni wyłączyć światło nie dla zabawy i na znak solidarności, ale z konieczności – dodaje Julian Popov.

Większość konsumentów jest gotowa oszczędzać energię pod warunkiem, że ich działania przynoszą wymierne efekty. Jak odróżnić je od pustych frazesów?

Teoretycznie w gospodarstwach domowych można zaoszczędzić aż 40 proc. energii. Ale w praktyce przy podjęciu najprostszych działań oszczędności te wynoszą 5 – 10 proc.

[srodtytul]Mit diody [/srodtytul]

Zapalona w trybie czuwania dioda w telewizorze, radiu czy odtwarzaczu DVD oznacza, że urządzenia cały czas pobierają energię.

W ocenie Sławomira Pasierba, prezesa Fundacji na Rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii, wyłączenie wszystkich sprzętów z trybu oczekiwania przez wszystkie 13 mln polskich gospodarstw domowych może zaoszczędzić energię jednej elektrowni węglowej o mocy ponad 500 MW. – Odłączając z gniazdka urządzenia RTV, można zaoszczędzić na rachunkach za prąd nawet 63 zł rocznie – podaje z kolei portal Veripox. pl. Ale zaraz potem jego eksperci przypominają, że nowe urządzenia mogą pobierać znikome ilości energii w stanie czuwania i ich wyłączanie przyniesie wtedy zaledwie kilka złotych oszczędności w ciągu roku.

Podobnie w praktyce przedstawiają się oszczędności związane z pozostawieniem w kontakcie np. ładowarki do telefonu czy aparatu fotograficznego.

[srodtytul]Jakie rachunki[/srodtytul]

Energia nie bierze się z kontaktu – warto pomyśleć, skąd ją czerpiemy i jakie są tego skutki. „Godzina dla Ziemi” zmusza ludzi do zastanowienia się, co można zrobić, by oszczędzić w domu energię – mówi Sławomir Pasierb. – Ale kto potrafi zrozumieć rachunek za energię elektryczną – wskazuje.

Jego zdaniem, aby odbiorca miał przegląd tego, jak korzysta z energii, firmy energetyczne mogłyby dodać do rachunków informację, czy zmniejszyło się jej zużycie w porównaniu z poprzednim rokiem. Inną sprawą jest to, czy dostawcom energii zależy, byśmy zmniejszali jej zużycie, a więc tym samym ich przychody. – Zamiast opłat za przesył energii, na które nie mamy żadnego wpływu, na rachunku powinna znaleźć się informacja, czy wyższe opłaty wynikają z zużycia energii, czy zmiany taryf – mówi Sławomir Pasierb.

[srodtytul]Sprzęt, głupcze![/srodtytul]

Najwięcej energii w domu pochłaniają duże urządzenia gospodarstwa domowego, takie jak bojler na ciepłą wodę, pralka, lodówka czy kuchenka elektryczna. I to wybór tego właśnie sprzętu pomoże najwięcej zaoszczędzić w rachunkach za energię.

– Problem w tym, że na wstępie musimy przeznaczyć o kilkaset złotych więcej na kupno najbardziej energooszczędnej chłodziarki i wiele osób patrzy na to jak na jednorazowy wydatek, nie bacząc na przyszłe koszty energii. Tymczasem między niektórymi chłodziarkami od klasy A do klasy A++ może być do 30 proc. różnicy w zużyciu energii. A takie urządzenie pracuje przez 15 – 20 lat – przypomina Sławomir Pasierb.

Reklamy są jednak często mylące i produkty polecane jako ekologiczne nie zawsze spełniają najwyższe normy ochrony środowiska. Korzyści z danego modelu AGD, oświetlenia, systemów ogrzewania czy samochodu można porównać na stronie www.topten.info.pl.

[srodtytul]LED it be[/srodtytul]

Standardy dotyczące oświetlenia ostatnio uregulowała za nas Komisja Europejska. W ubiegłym roku ze sprzedaży zostały wycofane żarówki o mocy 100 W, w tym roku obejmie to te o mocy 75 W.

Świetlówki zużywają do 80 proc. mniej energii od zwykłej żarówki i są jednocześnie sześć – dziesięć razy trwalsze. Wydatek na świetlówkę powinien zwrócić się już po pięciu – sześciu miesiącach, według Veripox. pl rocznie na każdej zamontowanej świetlówce można zaoszczędzić 46 zł.

Ale częste włączanie świetlówek energooszczędnych powoduje ich szybsze zużywanie się. Dlatego nie należy ich stosować w pomieszczeniach, w których światło włączamy na krótki czas, np. w łazience, toalecie czy przedpokoju. Takich ograniczeń nie mają natomiast Light Emitting Diode (w skrócie LED) – świecące diody, które zużywają jeszcze mniej energii niż świetlówki. Barierą jest natomiast cena: od 50 do ponad 200 zł za sztukę. Z kupnem LED warto więc poczekać, bo z dnia na dzień ich ceny spadają.

[srodtytul]Ogrzej się sam[/srodtytul]