Nowe technologie pukają do drzwi

Rynek audytu jest w przededniu dużej rewolucji technologicznej.

– Od tych zmian nie ma już ucieczki. Nasi klienci automatyzują procesy księgowe, dlatego również audytorzy będą musieli odpowiedzieć na oczekiwania stawiane przez klientów. Dzisiejsza technologia pozwala na przetwarzanie i analizowanie znacznie większych baz danych, niż to było jeszcze parę lat temu – podkreśla Robert Klimacki, partner w dziale audytu EY.

Bezpieczeństwo IT pod lupą

Już dzisiaj wiele firm audytorskich stosuje innowacyjne rozwiązania i sposoby analizy danych. Postępująca cyfryzacja sprawia, że mocno zmieniają się też modele biznesowe przedsiębiorstw, na popularności zyskuje m.in. outsourcing oraz usługi chmurowe. Dla firm to spora szansa na obniżkę kosztów. Jeśli chodzi o model chmurowy – w zależności od szacunków (zależą od rozmiaru firmy, rodzaju usług i wybranego rozwiązania) – mówi się o oszczędnościach rzędu od kilkunastu do nawet kilkuset tysięcy złotych w skali roku. Efektem wprowadzenia chmury jest również znaczące przyspieszenie kluczowych procesów w przedsiębiorstwie oraz elastyczny dostęp do mocy obliczeniowych.

Jednocześnie tego typu usługi rodzą pytanie o poufność oraz bezpieczeństwo danych. Co ciekawe, według ekspertów wbrew powszechnej opinii nie ma tu większego zagrożenia niż w przypadku tradycyjnych metod i własnej infrastruktury IT. Nie bez powodu w ostatnim czasie coraz częściej mówi się o cyberprzestępcach, którym wirtualne drzwi najczęściej otwierają nieświadomi pracownicy – szczególnie wtedy, gdy system kontroli informacji w firmie nie działa należycie. Oszczędzanie na bezpieczeństwie IT jest ryzykowne i żadne patrzące długofalowo przedsiębiorstwo nie powinno myśleć w tych kategoriach.

Rynek bezpieczeństwa IT na całym świecie rośnie w szybkim tempie i Polska nie jest tu wyjątkiem. Usługi z tego zakresu świadczą też audytorzy należący do dużych grup kapitałowych. Pomagają odpowiedzieć na pytanie, gdzie istnieją najpoważniejsze luki bezpieczeństwa w systemach informatycznych i sprzęcie danego przedsiębiorstwa, czy można zaatakować krytyczną aplikację i doprowadzić do wycieku danych oraz czy konfiguracja systemów antywirusowych w należyty sposób zabezpiecza użytkowników przed cyberatakami.

Firmy zajmujące się audytem w ramach szerokiego wachlarza świadczonych usług doradczych przeprowadzają również testy poziomu bezpieczeństwa wewnętrznego systemu kontroli, a nawet tzw. testy odporności na ataki z wykorzystaniem elementów inżynierii społecznej. Wykorzystywanie błędów ludzkich jest bowiem jednym z najbardziej skutecznych sposobów na uzyskanie dostępu do zasobów nawet najbardziej chronionych instytucji na całym świecie.

Audytorzy w ramach świadczonych przez nich usług doradczych prowadzą również szkolenia na temat bezpiecznego i efektywnego korzystania z technologii informatycznych.

Sztuczna inteligencja coraz powszechniejsza

W niektórych branżach na systemach IT oparty jest praktycznie cały biznes, np. w e-handlu. Coraz częściej w swojej działalności firmy zaczynają wykorzystywać zaawansowane algorytmy.

– Już dzisiaj obserwujemy korzyści wynikające z zastosowania sztucznej inteligencji. Dla firm może to być automatyzacja procesów analitycznych, odciążenie pracowników w żmudnych zadaniach raportowych, a także podejmowanie lepszych decyzji w krótszym czasie – wymienia Michał Kudelski, ekspert w SAS Polska. Przykład? Sztuczna inteligencja potrafi automatycznie wykryć najlepszy moment złożenia oferty klientowi indywidualnemu. – W ciągu milisekund wylicza dla niego optymalną ofertę oraz natychmiast wysyła ją jednym z kanałów komunikacji – mówi ekspert. Dodaje, że przeciętny zjadacz chleba również coraz częściej korzysta z dobrodziejstw nowych technologii, takich jak automatyczne tłumaczenia językowe, rozpoznawanie komend głosowych przez urządzenia codziennego użytku czy rekomendacje utworów muzycznych w serwisie Spotify. – Wkrótce będziemy też jeździć autonomicznymi samochodami i komunikować się z komputerami za pomocą języka naturalnego – uważa ekspert.

Nikt nie ma też jednak wątpliwości co do tego, że nowe technologie odbiorą pracę milionom ludzi, w szczególności tam, gdzie procesy są powtarzalne. Czy zagrożą też biegłym rewidentom? Wydaje się to mało prawdopodobne, mogą raczej być pomocą w wykonywaniu żmudnych czynności kontrolnych, ale nie zastąpią ich tam, gdzie koniecznie jest holistyczne spojrzenie, dostrzeżenie niuansów, współpraca z władzami spółek i wyciągnięcie wniosków bazujących na doświadczeniu i wiedzy.

– Wierzę, że zespół audytorów będzie rozpoczynał pracę od otwarcia przygotowanej wcześniej przez robota „paczki" przetworzonych dokumentów i zestawień. Pozostaje pytanie, jak będziemy kształcili i przygotowywali do zawodu naszych następców – zastanawia się ekspert EY. Wtóruje mu Bartosz Sowiński z Rödl & Partner. Podkreśla, że idąc z duchem postępu technologicznego, coraz więcej firm audytorskich decyduje się zamienić papierową dokumentację rewizyjną na elektroniczną.

– Program informatyczny do badania sprawozdań finansowych jest pomocny w ustandaryzowaniu dokumentacji, zwiększa efektywność, jednak w wydaniu właściwej opinii z przeprowadzonego badania bardzo ważny pozostanie zawodowy osąd oraz zawodowy sceptycyzm – podkreśla ekspert z Rödl & Partner.

Przepis na audytora

Pojęcie i rola biegłego rewidenta w ciągu ostatnich lat mocno ewoluowały. To już nie tylko księgowy, ale specjalista posiadający wiedzę z zakresu rachunkowości, prawa, podatków, systemów informatycznych i złożonych procesów biznesowych. Musi być wszechstronny, bo tylko wtedy będzie w stanie zrozumieć wartość biznesową swojego klienta.

– Aby audyt mógł przynieść wartość dodaną, musi być dostosowany do specyfiki branży klienta, a to z kolei wymaga dużego doświadczenia we współpracy z daną spółką – podkreśla Monika Skórka, ekspertka w RSM Poland. Dodaje, że to właśnie długoletnia współpraca oraz traktowanie audytora jako partnera biznesowego, a nie kontrolera, procentuje zwiększoną jakością obsługi, transferem wiedzy oraz możliwością zidentyfikowania ryzyk finansowych, podatkowych i prawnych, a także daje szansę na znalezienie odpowiednich rozwiązań.

Opinia

Mariusz Dziurdzia, partner PwC

Świat audytu finansowego staje się coraz bardziej skomplikowany. Z jednej strony wymogi regulacyjne nakładają na audytorów coraz większe obostrzenia dotyczące dokumentacji i metodologii badania, a jednocześnie zasady rachunkowości podlegają ciągłym zmianom. Z drugiej strony wzrost informatyzacji i outsourcing procesów księgowych wymaga całkowicie innego podejścia do badania oraz dostosowania audytu do zmiany technologicznej. Rosnąca złożoność transakcji gospodarczych oraz wpływ szacunków zarządu w obszarach takich jak testy na utratę wartości aktywów, systemy premiowania, rozliczanie transakcji kapitałowych czy finansowanie kapitału obrotowego wymaga od audytora nowego spojrzenia na badanie. Firmy, a co za tym idzie również audytorzy, muszą też sprostać zupełnie nowym rodzajom ryzyka i odpowiedzi na nie przez ocenę systemu kontroli wewnętrznej – chodzi tu np. o bezpieczeństwo zasobów informatycznych firmy i wpływ tego bezpieczeństwa na działalność operacyjną.

Aby firmy audytorskie mogły sprostać powyższym wyzwaniom, muszą ciągle się rozwijać i inwestować w swoich pracowników oraz narzędzia do badania. Dzisiaj dobry audytor to nie księgowy, ale specjalista posiadający wiedzę z zakresu podatków, IT czy funkcjonowania procesów biznesowych. Rosnące nakłady na rozwój, a jednocześnie konieczność utrzymania najwyższych standardów jakości badania i zgodności z wymogami regulacyjnymi powodują, że koszty po stronie firm audytorskich są wyższe z roku na rok. Oczekiwania rynku na ciągłe zmniejszanie ceny badania jest więc nieuzasadnione.