Rząd otwiera sobie drogę do dużego wzrostu wydatków

Nowy projekt ustawy wprowadzający istotne zmiany w zakresie finansów państwa trafił do Sejmu ledwie w poniedziałek wieczorem, a już we wtorek rano odbyło się jego pierwsze czytanie. Po południu PiS przegrał jedno z głosowań w komisji sejmowej, ale szybko zostało to „naprawione” przez reasumpcję głosowania. Rząd się spieszy, bo sprawa dotyczy jeszcze budżetu na 2022 rok.

Wyłączenia z reguły

Projekt przewiduje, po pierwsze, że podatek bankowy nie będzie obejmował obligacji gwarantowanych przez Skarb Państwa. Chodzi tu o papiery emitowane przez inne instytucje niż resort finansów, takie tak Bank Gospodarstwa Krajowego (który pozyskuje finansowanie dla Funduszu Przeciwdziałania Covid-19 czy Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych) czy Polski Fundusz Rozwoju.

Druga ważna propozycja dotyczy stabilizującej reguły wydatkowej (SRW). Rząd chce, by z limitu wydatków wyznaczonych przez tę regułę, w 2022 r. wyłączone zostały wydatki państwa w trzech obszarach. Chodzi o programy związane ze wsparciem dla podmiotów dotkniętych kryzysem energetycznym (np. dodatki węglowe), programy wsparcia świadczeniobiorców, w szczególności emerytów i rencistów, w związku ze wzrostem inflacji, po trzecie zaś – o wydatki w obszarze finansowania sił zbrojnych.

Ani w Sejmie, ani w ocenie skutków regulacji w projekcie ustawy, resort finansów nie podał, ile mają wynosić owe wydatki ponad wyznaczony limit w tym roku. Taka informacja ma zostać dołączona do sprawozdania z wykonania budżetu za 2022 r.

Wydatki bez limitów

Posłowie opozycji nie pozostawili na rządowym projekcie suchej nitki, wytykając punkt po punkcie, że jest to propozycja zupełnie niepoważna. – Ta ustawa mówi, że rząd może sobie wydać, ile chce, bez żadnej kontroli parlamentu. I sam nie wie, ile chce wydać, ale powie nam o tym w połowie przyszłego roku. To brzmi jak kabaret – wytykała Izabela Leszczyna z Koalicji Obywatelskiej. Zaznaczyła, że trudno uwierzyć, by w połowie listopada szefowie resortów nie wiedzieli, ile wyniosą tegoroczne wydatki na zbrojenia czy wsparcie gospodarstw domowych. – Rząd chce mieć weksel in blanco, który pozwoli mu wydać kwoty nieograniczone żadnym limitem – podsumowała.

Szykowanie glejtu?

Ostrych słów nie szczędziła też Paulina Hennig-Kloska, z Klubu Polska 2050, oceniając, że rząd wydał w tym roku więcej niż mógł, gwałcąc wszelkie reguły wydatkowe, a teraz przynosi do Sejmu glejt, by wyczyścić sobie ręce.

Kwota planowanego limitu wydatków dla podmiotów i obszarów objętych regułą wydatkową, zgodnie z ustawą budżetową na 2022 r. wynosi 814,7 mld zł. – Propozycje zmian w regule pokazują, że zdaniem rządu sytuacja budżetowa w kontekście reguł fiskalnych jest ciasna. I konieczne stało się wyłączenie pewnego typu wydatków spod limitu wydatkowego – komentuje Sławomir Dudek z Fundacji FOR.

Rząd przekonuje, że to podejście zgodne z rekomendacjami Komisji Europejskiej, które zaleca elastyczność i neutralność w polityce fiskalnej, tak by w dobie kryzysu państwa nie były zmuszane do nadmiernych cięć, zwłaszcza w obszarze inwestycji.

– Ale warto zwrócić uwagę, że nasz rząd dosyć szeroko traktuje obszary wydatków, które mają być objęte szczególną troską. W zasadzie każdy może być dotknięty inflacją, więc można tu zakwalifikować wszelkiego typu transfery, wydatki na zbrojenia też mogą mieć szeroką definicję. Można podejrzewać, że tak naprawę chodzi o to, by rząd nie musiał się krępować limitami przy wydatkach na tzw. kiełbasę wyborczą – komentuje Dudek.

Dług poza kontrolą

– Pytałem już wiele razy, czy leci z nami jeszcze pilot? Teraz widać czarno na białym: w tym samolocie nie ma już nawet stewardes, zostali tylko pasażerowie – to z kolei komentarz Janusza Jankowiaka, głównego ekonomisty Polskiej Rady Biznesu. – Po zdemolowaniu SRW mamy tu do czynienia z odważnym krokiem naprzód kogoś, kto stoi na skraju przepaści.