Przede wszystkim płynność

Kryzys finansowy na świecie znajdzie w przyszłosci odbicie w wynikach banków. Można jednak w ciemno zakładać, że nie tak bardzo, jak mogłoby się wydawać, sądząc po dzisiejszych nastrojach na rynkach finansowych.Na razie branża ma się dobrze. 50 największych banków regionu zwiększyło swoje aktywa, a ich zyski są bardzo wysokie. Jednak rozmowy z kluczowymi klientami, przedstawicielami mediów i menedżerami największych banków rysują mniej optymistyczny obraz przyszłości.

Obecnie na zebraniach zarządów banków częściej rozmawia się o „strategicznych przeglądach”, „określaniu priorytetów” i „kluczowych rynkach”, niż z zadowoleniem ogląda ubiegłoroczne wyniki. Dotychczasowe słowa klucze, takie jak „rozwój”, „ekspansja”, „wzrost efektywności”, z niedawnego okresu wzrostu zostały zastąpione w bankowym żargonie wyrażeniem „przede wszystkim płynność”.

[srodtytul]Wymiary kryzysu[/srodtytul]

Chociaż żaden ze środkowoeuropejskich banków nie działa bezpośrednio na amerykańskim rynku kredytów hipotecznych, radykalna zmiana nastrojów w bankach jest niewątpliwie wywołana przez amerykański kryzys, którego efekty odczuwają już rynki na całym świecie, w tym banki Europy Środkowej. Wpływ kryzysu widać co najmniej w trzech wymiarach.

Najbardziej bezpośrednim efektem jest nagła utrata nieograniczonego i nisko oprocentowanego finansowania, które napędzało agresywny boom kredytowy w Europie Środkowej przez ostatnie lata. Jeszcze rok temu lokalne oddziały zagranicznych banków międzynarodowych miały nieograniczony dostęp do finansowania po bardzo niskich kosztach – to pozwalało im na zdobycie sporej przewagi nad konkurencją, która musiała finansować się na „wolnym rynku”. Dzisiaj firmy macierzyste, czyli duże banki europejskie czy nawet międzynarodowe, mają coraz większe trudności z pozyskaniem kapitału, gdyż w warunkach globalnej niepewności koszty finansowania ciągle rosną. Te koszy coraz częściej są przerzucane na lokalne oddziały, które z kolei próbują przerzucić je na klientów, aby utrzymać swoje marże. Wyższe koszty pozyskania kapitału przez banki spowodują jednak spowolnienie wzrostu rynku kredytów.

Wyższy koszt pieniądza ma wpływ także na lokaty. W przeszłości lokalne banki nie przejmowały się pozyskiwaniem środków klientów, skupiając się na rozwijaniu akcji kredytowej. Spowodowało to nierównowagę w bilansach niektórych z nich. Z ograniczenia zewnętrznego finansowania i jego rosnących kosztów banki muszą obecnie przyciągnąć oszczędności klientów i zwracają coraz większą uwagę na lokaty, co widać już chociażby w znacznie wyższym oprocentowaniu tego produktu, a także w intensywnej akcji marketingowej. To, wraz ze słabymi wynikami giełd, zaowocuje podniesieniem liczby lokat.

Poza tym rozwój lokalnych gospodarek zwalnia, między innymi w wyniku kurczenia się rynku kredytów, które po prostu stały się droższe i mniej dostępne. To spowolnienie z pewnością będzie miało wpływ na sektor bankowy.

Trzeci wymiar efektu amerykańskiego kryzysu jest mniej bezpośredni, ale w średnim okresie może mieć największy wpływ na banki w regionie. Większość banków Europy Środkowej należy do wielkich międzynarodowych grup, a niektóre z nich bezpośrednio odczuły ten kryzys i obecnie są zmuszone przedefiniować swoje globalne i lokalne strategie. Niektóre globalne banki, które odczuły kryzys na rynku kredytów subprime, mogą po przeanalizowaniu swoich strategii nawet się wycofać z regionu; w rezultacie całe sieci środkowoeuropejskich banków mogą w najbliższych latach zmienić właścicieli. Co więcej, lokalni właściciele mniejszych banków w niektórych krajach już doświadczają trudności w pozyskiwaniu dodatkowego kapitału i muszą sprzedawać udziały.

Oba te zjawiska przyspieszą konsolidację rynku bankowego, który jeszcze w ubiegłym roku należał do kupujących. Zainteresowanie zagranicznych banków przejęciami podbiło cenę aktywów bankowych do niezwykłego poziomu – od 4 do 6 razy większego niż kapitał własny przejmowanych instytucji. W ciągu ostatnich 12 miesięcy sytuacja się zmieniła i rynek kupującego stał się rynkiem sprzedającego, otwierając możliwości dla nowych graczy – średniej wielkości banków z zachodniej Europy z zapleczem kapitałowym w postaci lokat klientów. Na te banki kryzys na rynkach kredytów subprime miał mały wpływ, a czasem nie miał go wcale.

[srodtytul]Zyski trudne do utrzymania[/srodtytul]

Te wszystkie czynniki będą oddziaływały na tegoroczne wyniki banków. Już teraz widać, że zyski będzie coraz trudniej utrzymać. Przewidywane efekty zachodzących obecnie na rynku zmian będą jednak tylko częściowo uwzględnione w tegorocznych wynikach. Te zmiany to na przykład pozbycie się operacji ubezpieczeniowych przez OTP Bank i Erste Bank.