Nowe programy, stare problemy

– Od dziesięciu miesięcy czekamy na ocenę naszego wniosku o dotację. Już dziś wiemy, że z powodu ciągnącej się w nieskończoność procedury będziemy musieli przesuwać realizację projektu dla naszych uczniów – mówiła Dorota Kulesza, dyrektor gimnazjum w Niepołomicach, podczas zorganizowanej właśnie w tym mieście debaty „Rz” dotyczącej barier w wykorzystaniu funduszy unijnych przez samorządy.

Partnerem debaty „Dlaczego polskie samorządy nie sięgają po Euro?” był Urząd Miasta i Gminy Niepołomice. Zdaniem zarówno Doroty Kuleszy, jak i Stanisława Kracika, burmistrza Niepołomic, przykład tzw. niebieskiego długopisu wciąż dobrze oddaje trudności z pozyskiwaniem unijnego wsparcia. W pierwszych latach wykorzystywania środków unijnych w Polsce to wypełnienie wniosku innym kolorem było powodem odmowy dofinansowania projektów.

– W systemie wykorzystania funduszy unijnych jest ponad 170 instytucji. W większości przypadków bariery są związane z czynnikiem ludzkim, administracją. Ludzie obsługujący fundusze unijne piętrzą procedury. I ludzie mogą te procedury upraszczać – odpowiadał Krzysztof Hetman, wiceminister rozwoju regionalnego.

[wyimek]8,5 proc. funduszy unijnych na lata 2007 – 2013 wykorzystała Polska na koniec maja 2009 r.[/wyimek]

– Zastanawialiśmy się, dlaczego tak dużo czasu trwa przygotowanie i weryfikacja dokumentów czy wniosków o dofinansowanie lub wypłatę dotacji. Pracownicy urzędu marszałkowskiego twierdzili, że praca nad jednym wnioskiem zajmuje im trzy dni. Dlatego dostali zadanie: tak uprościć dokumentację, by możliwe było opracowanie wniosku w jeden dzień – podkreślał z kolei Marek Sowa, marszałek województwa małopolskiego.

– Niestety, ruszając z drugim rozdaniem pomocy unijnej, wpadliśmy w kilka pułapek – uważa Krzysztof Krzysztofiak, prezes Małopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego (MARR). Wyjaśniał: wraz z nowymi programami unijnymi zasady rozdziału dotacji diametralnie się zmieniły. I urzędnicy, i przedsiębiorcy muszą się uczyć wszystkiego od nowa. Niestety, bariery biurokratyczne wzrosły. Problemem są także zabezpieczenia, które beneficjenci, muszą przedstawić, by otrzymać pomoc. W praktyce MARR jest podmiotem publicznym i powinna być postrzegana jako wiarygodny partner. Mimo to, realizując projekt, i tak musieliśmy przedstawić pełne zabezpieczenie oraz zastawić nieruchomości.

Małopolska jest jednym z tych regionów, które mogą się pochwalić niezłym wynikiem wykorzystania funduszy. Działając w tym samym systemie prawnym, osiągnęła dużo lepszy wynik niż województwo łódzkie czy zachodniopomorskie. Skąd ta różnica?

– Na początku nowego budżetu unijnego wszystkie regiony stanęły przed dylematem: ruszać z programem czy poczekać, aż wszystkie procedury i przepisy będą znane. My zdecydowaliśmy się na ryzyko. Pierwszy konkurs ogłosiliśmy w styczniu 2008 r. ze świadomością, że nie mamy formalnie potwierdzonych pieniędzy. Ze świadomością wadliwego prawa środowiskowego. To był dobry ruch – mówił Marek Sowa, wicemarszałek Małopolski.

„Nowe” fundusze unijne teoretycznie są dostępne od początku 2007 r. W praktyce cały 2007 rok upłynął na pisaniu programów i ich negocjacji z Komisją Europejską. – Kiedy przyszedł rok 2008, okazało się z kolei, że duża część środków została zablokowana z powodu niezgodności naszego prawa środowiskowego z unijnym. Dlatego faktyczne prace nad programami ruszyły na dobre z początkiem tego roku – tłumaczył Hetman.

Przeregulowanie systemu funduszy unijnych oznacza także dla beneficjentów bardzo długie oczekiwanie na wypłatę środków. – Ten problem dotyczy przede wszystkim starych programów. W nowych chcieliśmy go rozwiązać, dopuszczając zaliczkowanie. O ile w programach krajowych zaliczki płyną szerokim strumieniem, o tyle regiony uruchomiły powszechnie zaliczki dla sektora publicznego. Jeśli chodzi o firmy – to w kilku województwach musimy jeszcze nad tym popracować – mówił Hetman.

[ramka][srodtytul]Powiedzieli[/srodtytul]

[b]Krzysztof Hetman wiceminister rozwoju regionalnego[/b]

Starając się wydać środki unijne jak najszybciej, nie możemy zapomnieć, że mają one dawać impuls do rozwoju. Niestety, dziś w wielu przypadkach górują kwestie formalnoprawne, a nie działanie prorozwojowe.

[b]Marek Sowa wicemarszałek Małopolski[/b]

Nie jesteśmy obrońcami naszych procedur i będziemy je upraszczać. Ale wiele spraw związanych z funduszami unijnymi znalazło się w prokuraturze, więc musimy zachować pewne obostrzenia.

[b]Krzysztof Krzysztofiak prezes Małopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego[/b]

Wykorzystując fundusze unijne, powinniśmy przede wszystkim zadbać o rozwój kapitału intelektualnego. To nie drogi bowiem będą decydowały o potencjale Polski w przyszłości,ale aktywność ludzi, lokalnych liderów.