Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, jak również ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie określają skutków podatkowych rozwiązania umowy leasingu przed czasem oznaczonym w umowie. Przedsiębiorcy nie mają pewności, czy w związku z wcześniejszym rozwiązaniem umowy leasingu leasingobiorca powinien dokonać korekt podatku dochodowego, tj. kosztów uzyskania przychodów z tytułu płaconych należności leasingowych. Jeżeli w okresie trwania umowy przedmiot umowy był wykorzystywany na potrzeby działalności gospodarczej spółki, to wydatki ponoszone na jego finansowanie były uzasadnione. Ustawodawca nie przewidział bowiem obowiązku dokonywania korekt rozliczeń w przypadku rozwiązania umowy leasingu, jeśli powoduje to utratę warunków leasingu operacyjnego lub finansowego. Oznacza to, że nie ma podstaw do dokonania korekty kosztów uzyskania przychodu za okres przed rozwiązaniem umowy leasingu. Podkreślić należy, że kwalifikacji umowy leasingu dokonuje się w momencie jej zawarcia, a późniejsze jej zmiany nie powinny wpływać wstecz na sposób dokonywanego rozliczenia podatkowego. Takie stanowisko wynika między innymi z interpretacji dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie wydanej 13 maja 2009 r. (sygn. IPPB3/423-136/09-2/GJ), który stwierdził, że fakt wcześniejszego rozwiązania umowy leasingu operacyjnego nie wpływa na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów opłat leasingowych ponoszonych w trakcie trwania umowy. Okoliczność wcześniejszego rozwiązania umowy leasingu nie ma wpływu na stosowanie w przypadku samochodów osobowych limitu wydatków z tytułu ich używania oraz prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu. Wymóg zastosowania limitu i prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu nie dotyczy umów leasingu. Również organy podatkowe skłaniają się ku temu stanowisku, czego przykładem może być interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu wydana 4 marca 2009 r. (sygn. ILPB3/423-838/08-2/KS) oraz 23 września 2008 r. (sygn. ILPB3/423-399/08-2/DS.). O braku konieczności dokonywania przedmiotowych korekt wypowiedział się również dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji wydanej 31 stycznia 2008 r. (sygn. ITPB3/423-248/07/MT).
[srodtytul]Opłata za odstąpienie od umowy[/srodtytul]
W związku ze skróceniem umowy leasingu leasingodawca żąda od korzystającego wypłaty określonej kwoty tytułem rekompensaty za wcześniejsze rozwiązanie umowy. Wskazuje się, że to swoiste odszkodowanie zapłacone firmie leasingowej może stanowić koszt uzyskania przychodów, o ile spełnia warunki określone w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Takie stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacji dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy wydanej 31 stycznia 2008 r. (sygn. ITPB3/423-248/07/MT). Autorki zwracają uwagę, że powyższe oznacza, iż w tym przypadku organy podatkowe mogą badać, czy wypłacone odszkodowanie spełnia przesłanki ustawowe zaliczenia go do kosztów uzyskania przychodów, tj. że zostało poniesione w celu osiągnięcia przychodów, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Odszkodowanie będzie więc kosztem uzyskania przychodów, w przypadku gdy korzystający wykaże, iż zerwanie umowy jest uzasadnione z punktu widzenia polityki gospodarczej firmy. Co do zasady więc zaakceptowanie przez kontrolujących takich wydatków jako kosztów uzyskania przychodów będzie uzależnione od motywów działania leasingobiorcy.
[srodtytul]Podstawowy okres trwania umowy[/srodtytul]
Istotną korzyścią podatkową umowy leasingu jest możliwość wykupu przedmiotu leasingu po cenie niższej od jego wartości rynkowej. Należy zauważyć, że z treści art. 17c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, iż aby możliwa była sprzedaż przedmiotu leasingu w sposób preferencyjny podatkowo, musi upłynąć podstawowy okres umowy. Podstawowy okres umowy, zgodnie z art. 17a, to czas oznaczony, na jaki ta umowa została zawarta, z wyłączeniem czasu, na który może być przedłużona lub skrócona. Właśnie nieprecyzyjne sformułowanie definicji podstawowego okresu umowy (użycia słowa „może”) utrudnia jednoznaczne rozstrzygnięcie, czy dopuszczalne w świetle przepisów podatkowych jest skrócenie umowy leasingu z jednoczesnym zachowaniem możliwości sprzedaży przedmiotu leasingu na zasadach preferencyjnych. W orzecznictwie organów podatkowych oraz w doktrynie istnieją dwie interpretacje definicji podstawowego okresu umowy leasingu zawartej w art. 17a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z pierwszą nie jest możliwa zmiana raz ustalonego okresu podstawowego umowy, zostaje on bowiem określony w momencie zawarcia umowy i nie może być później zmieniony. Wskazuje się, że niezależnie od tego, czy zmiana umowy nastąpi w formie aneksu do umowy czy wypowiedzenia, nie będzie miał zastosowania artykuł 17c ustawy o podatku dochodowym osób prawnych, jeśli sprzedaż przedmiotu leasingu nastąpi przed upływem okresu podstawowego pierwotnie ustalonego w umowie. Według tego podejścia upływ podstawowego okresu umowy leasingu określonego w momencie zawarcia umowy leasingu jest warunkiem koniecznym skorzystania z preferencji podatkowych dotyczących wykupu przedmiotu leasingu. Według drugiej, bardziej liberalnej interpretacji, podstawowy okres umowy można zmienić, zmieniając okres, na jaki zawarta jest umowa leasingu. Przyjęcie bowiem pierwszej koncepcji przeczyłoby wykładni celowościowej. Zwolennicy tego poglądu stoją na stanowisku, że jeżeli okres, na który zawarta została umowa, zostanie zmieniony, a zmiana okresu nie spowoduje, iż warunki określone w art. 17b lub art. 17f ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie będą spełnione, wówczas możliwe będzie zastosowanie preferencyjnych zasad wykupu przedmiotu leasingu. Powyższe stanowisko wynika między innymi z pisma dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 8 października 2008 r. (sygn. IPPB3/423-1105/08-2/GJ). Co ważne, wątpliwości podatników wynikające z rozbieżnych stanowisk organów podatkowych rozwiał również minister finansów w piśmie z 3 kwietnia 2008 r. (sygn. DD5/8213/43/ZDA/08/PK-54), zmieniając uprzednio wydaną interpretację indywidualną.
