Szansa dla prywatnych ubezpieczeń

Rola prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych w systemie ochrony zdrowia jest wciąż marginalna. Nie mają szans się rozwijać, bo napotykają na naturalne bariery w postaci braku szczegółowych regulacji – ocenili uczestnicy krynickiego panelu w ramach Forum Ochrony Zdrowia, poświęconego roli takich ubezpieczeń

Publikacja: 08.09.2011 19:00

Foto: Fotorzepa, Sławomir Mielnik

Beata Chomątowska

- Świat wydaje w tej chwili na ochronę zdrowia ponad 5 bilionów dolarów, czyli 10 proc. swojego PKB – mówił Witold Paweł Kalbarczyk z Polskiej Izby Ubezpieczeń, odnosząc się do prezentowanego podczas panelu raportu, przygotowanego przez PIU wspólnie ze Związkiem Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA. – Kraje rozwinięte, bez względu na swoją sytuację gospodarczą, wydają i będą wydawać coraz więcej na zdrowie. Decydują o tym takie zjawiska jak: starzenie się społeczeństw, rozwój technologii medycznych, rosnące oczekiwania społeczne i konsumpcyjne oraz globalizacja.

Jak wynika z raportu, niemal wszystkie kraje wydają średniorocznie dwa razy więcej na zdrowie niż przyrost PKB per capita w tych krajach. Liderami są Portugalia (iloraz wynoszący 5,8) i Włochy (4,8). Przyrost wydatków na zdrowie był odpowiednio prawie sześciokrotnie i prawie pięciokrotnie szybszy niż przyrost PKB tych krajów. Dla Polski wynosi on 1,8 – co oznacza, że nakłady na zdrowie w naszym kraju rosły prawie dwukrotnie szybciej niż tempo wzrostu PKB w latach 2000-2008. W tym okresie średnia dla krajów OECD wyniosła 1,9. A jednak Polska z wydatkami per capita na poziomie 1041 euro przeznacza na zdrowie 2-krotnie mniej niż kraje Unii Europejskiej, oraz też mniej niż Słowacja, Czechy i Węgry. Ta różnica – jak dowodzą autorzy raportu – wynika przede wszystkim z niższego niż w innych krajach finansowania ochrony zdrowia ze środków publicznych. Systemy ochrony zdrowia są różnie finansowanew poszczególnych krajach, ale nie ma takiego efektywnego systemu ochrony zdrowia na świecie, który nie łączyłby pieniędzy prywatnych i publicznych. Efektywność systemu jest większa tam, gdzie więcej środków jest zarządzanych przez publicznych i prywatnych płatników instytucjonalnych.

Na to, jak ubezpieczenia funkcjonują w systemie, wpływa ukształtowanie koszyka świadczeń gwarantowanych. Istnieją ubezpieczenia komplementarne, uzupełniające - wyłączone co do rodzaju z ubzpieczenia powszechnego, gdzie świadczenia są objęte współpłaceniem (np. we Francji czy Danii). Polska buduje z kolei system ubezpieczeń równoległych (suplementarnych), wzorem Irlandii czy Wielkiej Brytanii, których cechą jest szybszy dostęp do świadcze i szerszy wybór świadczeniodawców w odniesieniu do świadczeń należnych w ramach ubezpieczenia powszechnego.

Jedynym krajem, który ma z kolei system ubezpieczeń substytucyjnych, to Niemcy. Pozwala on osobom o wyższych dochodach wyjść z systemu dostępnego dla wszystkich na rynku mniej lub bardziej regulowanych. Taki sam system funkcjonował też w Holandii i Szwajcarii, które przeszły jednak na ubezpieczenia bazowe.

Rola prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych w największym stopniu zależy od sposobu organizacji i zasad rządzących publicznym systemem ochrony zdrowia. Przykłady Francji czy Słowenii – udowadniają, że kilkadziesiąt procent społeczeństwa może korzystać z takich ubezpieczeń jeśli stworzy się odpowiednie warunki wewnątrz systemu – dowodzą autorzy raportu.

W 2009 Polska wydała na ochronę zdrowia 7,1 proc. PKB (wg. WHO), a 7,4 proc. PKB (wg. OECD). Charakterystyczną cechą jest bardzo duży udział wydatków prywatnych (33-34 proc.) Udział opłat pacjentów jest najwyższy w tych obszarach usług zdrowotnych, w których jest duża podaż świadczeń i koszt ich wytworzenia jest niski.

Składka z wszystkich prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych wynosi ok. 160 mln zł, co jest kwotą mikroskopijną, nawet w porównaniu do ponad 2,2 mld abonamentów. Brak regulacji dotyczących prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych powoduje, że w Polsce brak jest ubezpieczeń w tych obszarach, w których są potrzebne- głównie w obrębie świadczeń szpitalnych, ale także stomatologii czy leków – twierdzą autorzy raportu. Dzisiaj, gdy z abonamentów i ubezpieczeń korzysta 2,5 mln osób, zyski dla systemu publicznego wynoszą około 750 mln zł rocznie. „Dzieje się tak przy założeniu, że osoby ubezpieczające się prywatnie nie korzystają w ogóle z przysługujących im świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej i lecznictwa ambulatoryjnego w systemie finansowanym ze społecznego ubezpieczenia zdrowotnego" – czytamy w dokumencie.

- Niestety nie mamy doświadczeń z systemem ubezpieczeniowym funkcjonującym od lat, od zarania jak w Holandii, Niemczech gdzie funkcjonują one od zarania systemu ochrony zdrowia, nie jesteśmy przygotowani na to żeby ubezpieczenia stanowiły istotną część naszych wydatków. W moim przekonaniu tutaj leży podstawowy problem – mówił Jan Grzegorz Prądzyński, prezes Polskiej Izby Ubezpieczeń. – Jednak choć widzimy niewątpliwie, że w wielu dziedzinach skłonność Polaków do ubezpieczania się jest niewielka, to jednak jeśli prawo nie ureguluje systemu ubezpieczeń zdrowotnych, trudno będzie skłonić ich do angażowania się w coś co praktycznie nie istnieje. Jeśli nie ma przypisów, to nie ma też skłonności.

Wiceminister zdrowia Jakub Szulc, biorący udział w debacie, przypomniał, że pomysł projektu ustawy o dodatkowych ubezpieczeniach zdrowotnych jest już gotowy i może zostać zgłoszony przez Platformę Obywatelską po wyborach. - Zawiera kilka rozwiązań które będą określały relacje między prywatnym płatnikiem, zakres wymiany informacji, relacja między świadczeniodawcą a płatnikami, w końcu samą definicję i zakres ubezpieczenia zdrowotnego – mówił. - Trzeba też zastanowić się, co można zmienić w działalności ubezpieczeniowej zmienić, żeby nadać ubezpieczeniu zdrowotnemu jak najszerszy wymiar – dodał.