W Europie zachowało się około 35 000 megalitów. Należą do nich grobowce megalityczne, kamienie stojące, kamienne kręgi, linie i budynki megalityczne, a także świątynie. Stonehenge jest chyba najsłynniejszą strukturą skalną tego typu na świecie. Nikt jednak nie wie po co powstał, ani jaka myśl przyświecała budowniczym. Przez tysiące lat prehistoryczne społeczeństwa budowały monumentalną architekturę w nadmorskich regionach Europy (4500-2500 lat przed naszą erą). Większość z nich została zbudowana w epoce neolitu oraz chalkolitu, czyli epoce miedzi. Geneza powstania megalitycznej architektury w różnych regionach jest kontrowersyjna. Dyskusje na ten temat trwają już ponad 100 lat.
Najnowsze wyniki badań archeolog Bettiny Schulz Paulsson, opublikowane przez "Proceedings of the National Academy of Sciences", sugerują, że „modę” na ustawianie gigantycznych kamieni jeden na drugim, rozpowszechnili prehistoryczni żeglarze. Takie wnioski badaczka wyciągnęła na podstawie 2410 analiz radiowęglowych, chronologii badanych miejsc i kontekstów historycznych. Wynik sugeruje podróże morskie i wymianę międzykulturową.
Badania radiowęglowe potwierdzają, że groby megalityczne pojawiły się w odstępie 200-300 lat drugiej połowie piątego tysiąclecia p.n.e. w północno zachodniej Francji, w basenie morza śródziemnego, na wybrzeżu Atlantyku na Półwyspie Iberyjskim. Następnie budowane są wzdłuż wybrzeża Atlantyku aż po Szwecję, Danię, północne Niemcy, Holandię, Belgię, Szkocję, Anglię, Walię, Irlandię, a w regionie śródziemnomorskim, wyspy Korsykę, Sardynię, Sycylię, Maltę czy Baleary.
„Znaleźliśmy zdecydowane poparcie dla hipotezy rozprzestrzeniania się megalitów wzdłuż trasy morskiej w trzech głównych fazach. Tak więc model przenoszenia idei drogą morską jest najbardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem ich ekspansji” – pisze Bettina Schulz Paulsson.
Według jej badań, najwcześniejsze megality pochodzą z północno-zachodniej Francji, a później pojawiają się wzdłuż szlaków morskich u wybrzeży Morza Śródziemnego i Atlantyku. Ich ekspansja zbiega się w czasie ze zmianami społecznymi i gospodarczymi mieszkańców neolitu i epoki miedzi. Oznacza to, że przemieszczanie się ludzi w okresie neolitu musiało być znaczne, a umiejętności żeglarskie, wiedza i używana technologia znacznie wyższe niż zakładano do tej pory. Ponadto podróżnicy wspierani byli przez religię. Kapłani przyłączali się do żeglarzy, z którymi przemieszczali się do nowych społeczności lokalnych, osiedlali się i pozostawali w nowym miejscu tak długo, aby niesione przez nich idee mogły się zakorzenić. To otwiera pole dla nowej debaty na temat organizacji społeczeństw neolitycznych, rozwoju żeglugi morskiej, migracji, a co za tym idzie rozpowszechnianiu kultury i wierzeń religijnych.
