Immunoterapia alergenowa jest metodą, która chroni od 90 do 100 proc. pacjentów z alergią na jad osy i ponad 80 proc. tych, którzy reagują alergicznie na jad pszczoły - powiedziała PAP prof. Marita Nittner-Marszalska, alergolog z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Ekspertka podkreśliła, że w rękach doświadczonego alergologa immunoterapia jadem jest bezpieczna.

Możliwe reakcje po ukąszeniu owada

U ponad 20 proc. osób po użądleniu przez pszczołę, osę czy szerszenia występuje miejscowa reakcja alergiczna. Reakcja systemowa, uogólniona, występuje u 7-8 proc. osób, przy czym w ciężkiej postaci obserwuje się ją u 1-3 procent populacji. Wyniki polskich badań są zbliżone do wyników na temat częstości alergii na owady żądlące w innych krajach Europy i w USA.

Nie każda reakcja po użądleniu przez owada ma charakter alergii. U osób, które nie są uczulone na jad, typową reakcją jest ból, świąd i niewielki obrzęk w miejscu użądlenia.

Miejscowa reakcja alergiczna objawia się dużym obrzękiem i zaczerwienieniem występującymi tylko w miejscu użądlenia i trwającymi przez ponad dobę. - Czasami ten obrzęk może być bardzo rozległy, obejmować nawet całą kończynę, ale mimo to nie jest groźny i nie wiąże się z ryzykiem poważniejszej reakcji na użądlenie przez owada w przyszłości - wyjaśnia prof. Nittner-Marszalska.  Zawsze groźne są natomiast reakcje miejscowe, występujące po użądleniu w okolicy gardła i języka. Dlatego, jak podkreśla alergolog,  w ciepłych miesiącach nie tylko alergicy, ale każdy z nas powinien zachować szczególną ostrożność w czasie jedzenia czy picia na świeżym powietrzu.

W przypadku części osób uczulonych na jad owadów po użądleniu może się pojawić alergiczna reakcja systemowa, która jest znacznie poważniejsza niż miejscowa. Reakcja systemowa może mieć przebieg łagodny i dramatyczny, zagrażający życiu. W przypadku łagodnej reakcji systemowej mogą pojawić się na całym ciele bąble pokrzywkowe, zaczerwienienie skóry i swędzenie. Może wystąpić obrzęk warg, powiek, szyi, całej twarzy, pomimo że miejsce użądlenia było odległe, jak np. stopa czy palec dłoni.

Osoby, które doświadczyły takich objawów  powinny skontaktować się z alergologiem, który zaleci obserwację kolejnych reakcji i ustali, jakie leki należy podać w razie użądlenia.

Śmiertelnym zagrożeniem dla osób uczulonych są  tzw. ciężkie reakcje systemowe. – Pojawia się uczucie  przeszkody w gardle, duszności, kaszel ze świszczącym oddechem, zasłabnięcie, bóle brzucha, a nawet utrata przytomności – wymieniała specjalistka. W najpoważniejszych przypadkach może rozwinąć się wstrząs anafilaktyczny wymagający natychmiastowego, specjalistycznego leczenia – tłumaczy alergolog.

Kto kwalifikuje się do odczulania

–  Zgodnie z ostatnimi wytycznymi Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii do odczulania kwalifikujemy wszystkie osoby z najcięższymi reakcjami, czyli te, które mają objawy oddechowe lub objawy ze strony układu krążenia – wyjaśnia  prof. Nittner-Marszalska. Specjalistka dodaje jednak, że immunoterapię alergenową stosuje się też u niektórych osób z łagodniejszymi reakcjami systemowymi, jeśli znacznie obniżają one jakość życia pacjenta, wywołują silny lęk lub depresję. Niezbędne jest wykonanie badań, m.in. testów skórnych i testów krwi, aby potwierdzić alergiczne tło tych reakcji.

Do immunoterapii kwalifikowani są pacjenci w każdym wieku, zarówno dzieci jak seniorzy. U pacjentów starszych bardzo ważne jest wykonanie szczegółowych badań, nie tylko pod kątem alergii, ale i chorób dodatkowych, które mogą wpłynąć na bezpieczeństwo immunoterapii, podkreśliła prof. prof. Nittner-Marszalska.

Etapy odczulania

Odczulanie ma dwa etapy: wstępny i podtrzymujący. Pierwszy etap może trwać kilka godzin lub kilka tygodni, ale zawsze kończy się uzyskaniem tolerancji na dawkę jadu, która jest następnie podawana co 4-6 tygodni przez trzy do pięciu lat.

Faza wstępna immunoterapii jest najtrudniejszym etapem leczenia i powinna być przeprowadzana w szpitalnym ośrodku specjalistycznym, który zapewnia natychmiastową pomoc w razie wystąpienia powikłań. W czasie kilkuletniego leczenia podtrzymującego powikłania są rzadsze, ale również i ten etap terapii wymaga dużego doświadczenia i ośrodka z pełnym wyposażeniem służącym do resuscytacji,  wyjaśniła prof. Nittner-Marszalska.

Leczenie szpitalne szczepionkami na jad owadów jest refundowane. – Obecnie mamy w Polsce sieć ośrodków immunoterapii jadem, w których pracują alergolodzy specjalizujący się w diagnozowaniu i leczeniu dzieci i dorosłych z alergią na owady żądlące. Jest to świetnie wyszkolony i doświadczony personel, wybitni specjaliści praktycy –  podkreśliła prof. Nittner-Marszalska.