Strona postępowania administracyjnego jest skłócona z wójtem i obawia się, że wójt nie będzie bezstronny przy załatwianiu jej sprawy. Czy na tej podstawie strona może uzyskać wyłączenie wójta od udziału w postępowaniu w jej sprawie? – pyta czytelnik
Nie.
W art. 24 i art. 25 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) rozróżniono:
? wyłączenie pracownika organu od udziału w postępowaniu w danej sprawie oraz
? wyłączenie organu (por. art. 5 § 2 pkt 3 k.p.a.) od załatwienia sprawy.
Art. 24 § 1 k.p.a. wymienia okoliczności powodujące wyłączenie pracownika z mocy prawa (np. gdy jest stroną w sprawie albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki). Ponadto w art. 24 § 3 k.p.a. przyjęto, że bezpośredni przełożony pracownika ma obowiązek - na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu - wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności niewymienionych w art. 24 § 1 k.p.a., lecz mogących wywołać wątpliwość co do bezstronności pracownika.
Dla zastosowania tego przepisu wystarczy uprawdopodobnienie istnienia okoliczności mogących wywoływać wątpliwość co do bezstronności, a nie okoliczności powodujących stronniczość. Wystarczy, że z uwagi na konkretną okoliczność nie jest pewne i jasne, czy dana czynność procesowa zostanie wykonana w bezstronny sposób (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 sierpnia 2018 r., sygn. I GSK 144/18, LEX nr 2551655).
W orzecznictwie podkreśla się jednak, że art. 24 k.p.a. odnosi się tylko do pracownika organu i nie ma zastosowana do osoby będącej piastunem organu (np. wójta). Zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi np. w wyroku NSA z 7 marca 2013 r. (sygn. I OSK 1186/12, LEX nr 1339577) nie można uznać, aby zwrot „pracownik organu" z art. 24 k.p.a. obejmował także osobę będącą personalną obsadą organu. Piastun organu nie działa bowiem w sprawie jako pracownik organu, ale wykonuje kompetencje przypisane organowi. Te kompetencje nie mogą być bez wyraźnej podstawy prawnej przeniesione na inny organ.
Zgodnie z art. 25 § 1 k.p.a. organ podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych:
Podstawa prawna: art. 24-26 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2096 ze zm.)
? jego kierownika lub małżonka kierownika oraz krewnych i powinowatych kierownika do II stopnia (np. jego brata, żony brata) bądź osoby związanej z kierownikiem z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,
? osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub małżonka tej osoby oraz jej krewnych i powinowatych do II stopnia bądź osoby związanej z nią z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli.
Wyłączenie organu prowadzi do zmiany właściwości miejscowej (art. 21 k.p.a.), w związku z czym jest dopuszczalne tylko w sytuacjach ściśle odpowiadających przyczynom z art. 25 k.p.a. Wyłączenie organu od załatwienia sprawy z przyczyny niewymienionej w art. 25 k.p.a., a następnie wydanie decyzji załatwiającej sprawę przez inny organ oznaczałoby wydanie decyzji z naruszeniem przepisów o właściwości, co uzasadniałoby stwierdzenie nieważności tej decyzji (art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a.). Strona postępowania nie może żądać wyłączenia organu (oraz osoby pełniącej funkcję organu – np. wójta) z innych przyczyn niż wymienione w art. 25 k.p.a., nawet jeżeli, zdaniem strony, mogą zachodzić wątpliwości co do bezstronności organu (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 10 października 2017 r., sygn. VII SA/Wa 163/16, LEX nr 2406498).
Autorka jest radcą prawnym
