Polacy z Ameryki na aukcji

Desa Unicum w Warszawie wystawia na grudniową aukcję cztery obrazy z legendarnej wystawy „15 Polish Painters” w MoMA w Nowym Jorku w 1961 roku. Są to dzieła Tadeusza Brzozowskiego, Aleksandra Kobzdeja i Teresy Rudowicz.

Aktualizacja: 06.12.2015 15:11 Publikacja: 06.12.2015 15:00

Foto: materiały prasowe

„15 Polish Painters" – to była bezprecedensowa wystawa w USA najlepszych awangardowych artystów zza żelaznej kurtyny. Została doskonale przyjęta przez publiczność i krytyków. W jej historii mieszają się wątki artystyczne z politycznymi. Wszystko zaczęło się w 1959 roku od krótkiej wizyty ówczesnego wiceprezydenta USA Richarda Nixona w Warszawie, gdy wracał z oficjalnego pobytu w Moskwie.

Towarzyszył mu m.in. Porter McCray, dyrektor departamentu wystaw objazdowych Musum of Modern Art w Nowym Jorku (MoMA), który podjął pierwsze rozmowy na temat zorganizowania wymiennych wystaw amerykańskiej i polskiej sztuki współczesnej. Potem negocjacje kontynuował Peter Selz, kurator MoMA, który specjalnie przyleciał do Polski jeszcze w tym samym roku i odwiedzał interesujących go artystów w Krakowie i Warszawie, m.in. Bzozowskiego, Kantora, Nowosielskiego, Szapocznikow, Bogusza.

Nowojorski kurator miał własne artystyczne preferencje. Stawiał na awangardę i nie zamierzał akceptować sugestii polskich władz, które chciały narzucić mu „swoich" twórców. Rozmowy utknęły w martwym punkcie. W rezultacie Amerykanie zrezygnowali ze współpracy z ministerstwem. Mimo to polska wystawa w Nowym Jorku doszła do skutku, dzięki wsparciu zachodnich prywatnych galerii, głównie z Paryża.

Uczestniczyli w niej Tadeusz Brzozowski, Tadeusz Dominik, Wojciech Fangor, Stefan Gierowski, Tadeusz Kantor, Bogusław Kierzkowski, Aleksander Kozdej, Jan Leenstein, Jerzy Nowosielski, Teresa Pągowska, Piotr Potworowski, Teresa Rudowicz, Henryk Stażewski, Jerzy Tchórzewski i Marian Warzecha. Teraz z okazji obecnej aukcji powstało pionierskie opracowanie historii wystawy „15 Polish Painters" (autorstwa Małgorzaty Słomskiej i Konrada Niemiry).

Artyści wobec wielkiej szansy, którą otwierała przed nimi Ameryka, zajęli różne postawy. Doskonale wykorzystał ją Wojciech Fangor, który sam tam wkrótce zamieszkał, podczas gdy np. Tadeusz Brzozowski od kariery w Nowym Jorku czy Paryżu wolał pracę w Zakopanem.

Z historycznej nowojorskiej wystawy na warszawskiej grudniowej aukcji znajdzie się wielka czwórka. „Fraucymer" Tadeusza Brzozowskiego, typowy przykład twórczości abstrakcyjnej artysty o żartobliwym tytule, z ceną wywoławczą 360 tys. (estymacja 500 – 800 ys. zł. „Południowy" Aleksandra Kobzdeja, również abstrakcyjna kompozycja) z ceną wywoławczą 80 tys. zł (estymacja 120 – 170 tys. zł). I dwa kolaże Teresy Rudowicz – „Numer 76" (cena wywoławcza 15 tys. zł) oraz „Numer 78" (18 tys. zł) z wklejonymi fragmentami XVIII wiecznych ksiąg.

Aukcja odbędzie się w dwóch sesjach: 10 i 15 grudnia w Desa Unicum (ul. Marszałkowska 34, godz 19; wystawę przedaukcyjną można już oglądać). Całość aukcji obejmuje 130 dzieł sztuki. Będą na niej również abstrakcyjne obrazy Wojciecha Fangora z pobytu artysty w Ameryce (ceny wywoławcze 260 i 350 tys.. zł), wielkoformatowy akryl „Człowiek Atrapa" na papierze Tadeusza Kantora (380 tys. zł), barwny „Relief" Henryka Stażewskiego (220 tys. zł), „Dziewczyny na statku" Jerzego Nowosielskiego (260 tys. zł). I one z pewnością też podniosą temperaturę aukcji.

„15 Polish Painters" – to była bezprecedensowa wystawa w USA najlepszych awangardowych artystów zza żelaznej kurtyny. Została doskonale przyjęta przez publiczność i krytyków. W jej historii mieszają się wątki artystyczne z politycznymi. Wszystko zaczęło się w 1959 roku od krótkiej wizyty ówczesnego wiceprezydenta USA Richarda Nixona w Warszawie, gdy wracał z oficjalnego pobytu w Moskwie.

Towarzyszył mu m.in. Porter McCray, dyrektor departamentu wystaw objazdowych Musum of Modern Art w Nowym Jorku (MoMA), który podjął pierwsze rozmowy na temat zorganizowania wymiennych wystaw amerykańskiej i polskiej sztuki współczesnej. Potem negocjacje kontynuował Peter Selz, kurator MoMA, który specjalnie przyleciał do Polski jeszcze w tym samym roku i odwiedzał interesujących go artystów w Krakowie i Warszawie, m.in. Bzozowskiego, Kantora, Nowosielskiego, Szapocznikow, Bogusza.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sztuka
Omenaa Mensah i polskie artystki tworzą nowy rozdział Biennale na Malcie
Rzeźba
Rzeźby, które przeczą prawom grawitacji. Wystawa w Centrum Olimpijskim PKOl
Rzeźba
Trzy skradzione XVI-wieczne alabastrowe rzeźby powróciły do kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu
Rzeźba
Nagroda Europa Nostra 2023 za konserwację Ołtarza Wita Stwosza
Rzeźba
Tony Cragg, światowy wizjoner rzeźby, na dwóch wystawach w Polsce