Jean-Michel Basquiat: Wściekłość i bunt

W dziewięciu salach na czterech piętrach budynku Fundacji Louis Vuitton w Paryżu pokazano ponad 120 dzieł legendarnego artysty pochodzenia afroamerykańskiego. Żywe, ekspresyjne formy doskonale wpisują się w przestrzeń budynku zaprojektowanego przez słynnego architekta Franka Gehry'ego.

Basquiat to jedyny malarz, któremu udało się pokonać barierę etniczną przez wiele lat dzielącą Amerykę na dwie kategorie ludzi: tych, dla których zarezerwowane były wszystkie przywileje, i tych, którzy skazani byli na gorsze warunki socjalne i postrzegani przez pryzmat przynależności rasowej.

Talent po matce

Ostatni z dyskryminacyjnych dekretów został obalony w 1964 r Jean-Michel miał wtedy 3,5 roku. Wbrew obiegowym opiniom Basquiat nie by dzieckiem ulicy, urodził się w średnio zamożnej rodzinie. Jego ojciec był Haitańczykiem a matka Portorykanką. Zakochana w sztuce Mathilde Andrades była bardzo szczęśliwa, że szczególnie uzdolniony syn odziedziczył po niej zamiłowanie do rysunku. Chodziła oglądać z nim wystawy w Nowym Jorku.

Brooklyn Museum, Metropolitan Museum of Art oraz MoMA wycisnęły piętno na przyszłym malarzu. To pod wpływem oglądanych wystaw ukształtowała się jego świadomość o sztuce. Wpływ na osobowość miała również muzyka, głównie jazzowa – Charlie Parker, Miles Davis, Louis Armstrong, Duke Ellington, Billie Holliday. Także czarnoskórzy mistrzowie boksu – Joe Louis, Sugar Ray Robinson i Muhammad Ali – wypełniali świat wyobraźni małego chłopca z Brooklynu.

W 1968 r. młodzież buntowała się, James Brown śpiewał „Say It Loud. I'm Black. I'm Proud", a Basquiat uległ wypadkowi samochodowemu i spędził wiele dni w szpitalu. Usunięto mu śledzionę, a zatroskana matka kupiła mu atlas ludzkiej anatomii, który stał się jego pierwszym podręcznikiem rysunku.

Kryzys rodzinny pojawił się parę lat później, kiedy u opiekuńczej matki rozpoznano depresję i umieszczono w szpitalu psychiatrycznym. Małżeństwo Gérarda i Mathildy Basquiat rozpadło się.

Skłócony z ojcem 16-letni Jean-Michel porzucił szkołę średnią i zaczął bezdomne życie. Wspólnie z przyjacielem Al Diazem malowali graffiti na budynkach Manhattanu podpisując je „SAMO".

Dwa lata później dostał pierwsze zaproszenie do audycji telewizyjnej, a „The Village Voice" poświęcił mu artykuł. Miał niecałe 20 lat, kiedy zagrał siebie w filmie „Downtown 81". Poznał Andy'ego Warhola i życie nowojorskiej bohemy artystycznej. Ale dopiero artykuł w „Artforum" rok później stał się początkiem kariery międzynarodowej.

Przez pewien czas spotykał się z przyszłą gwiazdą popu Madonną. Ona nie była w stanie zaakceptować jego skłonności do narkotyków, on nie potrafił być wierny. Po latach Madonna wyznała, że dzięki niemu zrozumiała, jak ważna dla zdobycia sukcesu jest tytaniczna praca. Jean-Michel Basquiat wstawał o czwartej nad ranem, by dokończyć zaczęty wieczorem obraz.

Błyskawicznie zaczęły wzrastać ceny na jego obrazy, dochodząc do 15 tys. dol. W ciągu niespełna dziesięciu lat odbił się od dna, by stać się najsłynniejszym amerykańskim malarzem neoekspresjonistycznym. A jego życie zaczęła owiewać legenda i wymyślone historie.

Widmo śmierci

O ile prawdą jest, że przez pewien okres malowali na cztery ręce obrazy z Andym Warholem, to Basquiat nie był jego kochankiem ani nie zaraził się AIDS. Zmarł z powodu przedawkowania heroiny, od której był uzależniony. Kolejne kuracje odwykowe nie dawały rezultatów, winę za to ponosiła usunięta śledziona.