Bogaci będą się uczyć

Polska jest na 16. miejscu wśród krajów OECD pod względem sprawiedliwości społecznej – wynika z najnowszego raportu Fundacji Bertelsmanna, który oficjalnie zostanie zaprezentowany w czwartek. Analizę niemieckiego think tanku, która sporządzana jest co roku, „Rzeczpospolita" poznała wcześniej.

Wysoka pozycja

Po raz pierwszy raport obejmuje nie tylko kraje UE, ale także te należące do OECD. W gronie 41 najbardziej rozwiniętych gospodarczo państw Polska znalazła się na 16. miejscu; gdyby wziąć pod uwagę tylko UE, to bylibyśmy na miejscu 12. Na czele stawki są tradycyjnie kraje nordyckie – Islandia, Norwegia, Finlandia, Dania i Szwecja, a następne miejsca – przed Polską – zajmują Holandia, Słowenia, Czechy, Nowa Zelandia, Niemcy, Wielka Brytania, Kanada, Irlandia, Szwajcaria i Francja. Wskaźnik dla Polski wynosi 6,42 pkt (na 10 możliwych).

Czytaj także: Dwa miliony Polaków doświadcza biedy

Sprawiedliwość społeczną mierzy się w tym rankingu, wyliczając średnią ważoną z 35 wskaźników w sześciu dziedzinach: zapobieganie ubóstwu, dostęp do edukacji, rynek pracy, spójność społeczna i brak dyskryminacji, zdrowie oraz sprawiedliwość międzypokoleniowa.

Brak wizji na przyszłość

Sytuacja w Polsce jest oceniania od 2009 roku i ulega systematycznej poprawie: wskaźnik sprawiedliwości społecznej co roku rośnie, choć ostatnio zmiany są już minimalne.

Ogólny wskaźnik dla Polski ulega poprawie głównie dzięki mniejszemu bezrobociu (tylko 3,9 proc. ogółem i tylko 11,7 proc. wśród młodych w 2018 roku) i lepszemu dostępowi do rynku pracy (choć nie dla ludzi starszych w wieku od 55 do 64 lat, z których pracuje mniej niż połowa), a także zapobieganiu ubóstwu.

Zagrożenie ubóstwem dotyczy tylko 9–10 proc. społeczeństwa, co stawia nas w jednym szeregu z takimi krajami, jak Niemcy czy Szwecja. Jeszcze lepiej wypadamy, jeśli chodzi o wskaźnik zagrożenia ubóstwem wśród dzieci i nieletnich – zaledwie 7,2 proc.

W innych dziedzinach albo zmienia się na gorsze, albo niezbyt dobra sytuacja jest stabilna, i te trendy obserwowane są od czasu dojścia PiS do władzy w 2015 roku. I tak, od 2015 roku praktycznie bez zmian (i słabo) jest w jakości opieki zdrowotnej.

W tym samym okresie znacząco pogorszyła się tzw. międzypokoleniowa sprawiedliwość, co jest spowodowane zarówno obniżeniem wieku emerytalnego, skutkującym w przyszłości nieproporcjonalnymi obciążeniami finansowymi dla młodych, aktywnych zawodowo ludzi, jak i zbyt mało aktywnym podejściem do walki ze zmianą klimatyczną, co znów oznacza ciężary ekologiczne dla kolejnych pokoleń.

Niepokojąca retoryka

Wreszcie nie myślimy o kolejnych pokoleniach, gdy obniżamy wydatki na badania naukowe i rozwój. Pod względem równego dostępu do edukacji Polska zawsze była oceniana w miarę wysoko, po raz pierwszy w tym roku ten komponent sprawiedliwości społecznej również uległ pogorszeniu.

Eksperci Bertelsmanna oceniają, że zmiany wprowadzone przez PiS doprowadzą do wzmocnienia związku między zamożnością a dostępem do dobrej edukacji.