W środę Trybunał Konstytucyjny orzekł o niekonstytucyjności art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Jego zdaniem opisana w nim norma rozumiana w ten sposób, że o związaniu gruntu, budynku lub budowli z prowadzeniem działalności gospodarczej decyduje wyłącznie ich posiadanie przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą, narusza konstytucyjną zasadę proporcjonalności i stanowi ingerencję w prawo własności.
Sprawa dotyczyła podatnika, który kupił kilka działek. Oficjalnie był przedsiębiorcą, więc fiskus opodatkował je podwyższoną stawką podatku od nieruchomości przewidzianą dla tych związanych z działalnością. Przedsiębiorca przekonywał jednak, że transakcja była prywatna. Działki miały zasilić jego majątek osobisty, a nie firmowy. Urzędnicy i sądy administracyjne, w tym Naczelny Sąd Administracyjny, kolejno potwierdzali jednak, że skoro istnieje realna możliwość wykorzystywania nieruchomości w działalności, to należy je opodatkować wyższą stawką.
Czytaj także: Kiedy firma zapłaci wyższy podatek od nieruchomości
Inaczej na tę kwestię spojrzał dopiero Trybunał Konstytucyjny. Zauważył, że problem sprowadza się do automatycznego kwalifikowania nieruchomości będących w posiadaniu osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą do kategorii gruntów, budynków i budowli związanych z jej prowadzeniem. Tymczasem osoby fizyczne na gruncie podatku od nieruchomości występują w dwojakim charakterze, tj. jako przedsiębiorcy i osoby prywatne.
Trybunał podkreślił, że art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy uzależnia opodatkowanie wyższą stawką przypisaną do nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności wyłącznie od posiadania gruntu, budynku czy budowli przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą. W literalnym brzmieniu nie bierze pod uwagę, czy nieruchomość jest faktycznie wykorzystywana do działalności, czy może być wykorzystywana na potrzeby działalności. W ten sposób sam fakt posiadania nieruchomości przez podatnika prowadzącego działalność implikuje konieczność zapłaty podatku według wyższej stawki. Ustawodawca nie odróżnia sytuacji podatników posiadających nieruchomości i wykorzystujących je do działalności oraz tych, którzy je posiadają, a nie wykorzystują do działalności. Obie grupy przedsiębiorców będą zobowiązane do zapłaty podatku według wyższej stawki. Zdaniem TK brak tego rozróżnienia dotyka w szczególności przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, które występują w obrocie w podwójnym charakterze, tj. jako osoby prywatne i prowadzące działalność.
