Język migowy w podstawówkach

Zespół kierowany przez dr. Pawła Rutkowskiego, składający się z niesłyszących i słyszących specjalistów w zakresie surdopedagogiki i lingwistyki migowej, przygotował na zlecenie MEN serię 4 podręczników elektronicznych zatytułowaną Migaj razem z nami. Głównymi autorkami treści składających się na kurs są: Joanna Filipczak, Monika Grabowska-Dobrowolska i Małgorzata Limanówka.

Rozpoczynając konferencję, szefowa MEN podkreśliła, że dzieci i dorośli ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi mają szczególne znaczenie w systemie edukacji.

– Zmieniamy język, nie mówimy o dzieciach z niepełnosprawnościami, mówimy o specjalnej potrzebie – dodała minister Anna Zalewska.

Minister edukacji przypomniała również o zmianach prawnych, a także organizacyjnych w kształceniu dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

– Po raz pierwszy Ministerstwo Edukacji Narodowej powiedziało jednoznacznie i zapisało, że subwencji oświatowej na dzieci ze specjalnymi potrzebami nie można przeznaczyć ani na inny typ szkół, ani na inne zadanie poza zadaniem oświatowym – zaznaczyła szefowa MEN.

Wchodzące w skład serii książki pomocnicze są skierowane do dzieci rozpoczynających naukę migania. Pierwszy tom, stworzony z myślą o uczniach w wieku ok. 6-7 lat, służy zaprezentowaniu podstaw języka migowego oraz przybliżeniu zasad komunikacji wizualno-przestrzennej. Kolejne 3 tomy pomyślane są jako kontynuacja tomu pierwszego, przy czym każda część odpowiada jednemu półroczu nauki (przy typowym tempie pracy). Seria stanowi zestaw materiałów do nauki przez pełne dwa lata, a taki okres pozwala wykształcić kompetencję migową na poziomie wystarczającym do korzystania z innych materiałów w PJM (np. zaadaptowanych podręczników) nawet u dziecka, które nie miało wcześniej żadnego kontaktu z miganiem. Warto zauważyć, że modularna struktura kursu pozwala rozpocząć naukę na dowolnym poziomie (dopasowanym od indywidualnych kompetencji komunikacyjnych konkretnego ucznia).

Podręczniki z serii Migaj razem z nami nie zakładają biegłej znajomości języka polskiego przez ucznia – wprowadzanie nowego materiału i wszelkie ćwiczenia bazują przede wszystkim na materiałach wizualnych (ilustracjach oraz klipach wideo). Również wyjaśnienia gramatyczne opierają się w szerokim zakresie na eksplikacjach obrazkowych. Uniezależnia to proces nauki PJM od kompetencji gramatycznych w zakresie polszczyzny (które w wypadku wielu głuchych dzieci różnią się od kompetencji ich słyszących rówieśników).

Każda część przygotowana została w formie odrębnej aplikacji multimedialnej, która umożliwia pracę z podręcznikiem na komputerze stacjonarnym – zarówno w domu, jak i w klasie (z wykorzystaniem tablicy multimedialnej). Materiał w PJM prezentowany jest w postaci klipów video.

Poszczególne części są zbudowane w oparciu o stałą strukturę, którą można scharakteryzować w następujący sposób:

- kilkanaście lekcji w każdym podręczniku zostało podzielone na 4-5 rozdziałów tematycznych (ok. 230 stron na książkę);

- nowe słowa (znaki migowe) wprowadzane są zarówno w izolacji (zakresy tematyczne: dom, rodzina, szkoła, kolory, zwierzęta itd.), jak i w kontekście pozwalającym za zapoznanie się z uzusem i łączliwością (krótkie teksty migowe, dialogi, bajki);

- wprowadzane są również elementy gramatyki wizualno-przestrzennej (struktura zdania oznajmującego, struktura zdania pytajnego, wyrażanie relacji przestrzennych, podstawowe konstrukcje klasyfikatorowe itd.);

- karty pracy dołączone do każdego rozdziału pozwalają na pracę z dzieckiem oraz powtarzanie materiału poza aplikacją; w utrwalaniu nowego materiału, powtarzaniu oraz sprawdzeniu stopnia przyswojenia materiału z poprzednich lekcji pomagają odpowiednie ćwiczenia;

- ważną część kursu stanowi funkcjonalny słowniczek.

Wybór reprezentatywnego dla PJM zasobu leksyki i konstrukcji gramatycznych został dokonany na podstawie obszernego korpusu wypowiedzi osób głuchych (największy zbiór nagrań migowych na świecie) stworzonego przez Pracownię Lingwistyki Migowej Uniwersytetu Warszawskiego.

Kurs polskiego języka migowego A1 część 1

Kurs polskiego języka migowego A1 część 2