Wszystko wskazuje na to, że na razie Polacy nie będą płacić więcej od mieszkań, domów czy gruntów. W odpowiedzi na interpelację nr 24918 z 2 lipca 2021 r. poseł Karoliny Pawliczak w sprawie założeń wprowadzenia podatku katastralnego wiceminister finansów Jan Sarnowski zapewnił, że resort nie planuje zmiany zasad opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Zwłaszcza nie ma zamiaru wprowadzenia podatku o podstawie opartej na wartości nieruchomości, czyli tzw. podatku katastralnego.

W odpowiedzi przypomniano, że zgodnie z ustawą z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają grunty, budynki, ewentualnie ich części.

Podstawę opodatkowania dla gruntów stanowi powierzchnia, natomiast dla budynków lub ich części – powierzchnia użytkowa. Wysokości stawek daniny są określane co roku uchwałą rady gminy. Z tym że maksymalne górne stawki określa ustawodawca. W konsekwencji stawki obowiązujące na terenie danej gminy nie mogą przekroczyć rocznie górnych granic stawek kwotowych określonych w ustawie.

Co prawda ustawodawca przewidział mechanizm umożliwiający coroczną korektę daniny. Zgodnie z przepisami górne granice stawek kwotowych podatku od nieruchomości ulegają corocznie zmianie na następny rok podatkowy w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszego półrocza roku, w którym stawki ulegają zmianie, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego.

Niemniej obciążenia podatkiem od nieruchomości mieszkalnych utrzymują się na podobnym, dość niskim poziomie.

Przypomnijmy: maksymalna stawka podatku od nieruchomości na 2021 r. od gruntów pozostałych – w tym pod mieszkaniami czy domami – to 0,52 zł od 1 mkw. powierzchni, a dla tych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej nieco więcej, ale również niecałą złotówkę, tj. 0,99 zł od 1 mkw. powierzchni. W przypadku mieszkań i domów prywatnych maksymalna stawka daniny w 2021 r. nie może przekroczyć 0,85 zł od 1 mkw powierzchni użytkowej.

Zastąpienie obowiązującego obecnie podatku od nieruchomości podatkiem katastralnym spowodowałoby znaczący wzrost obciążeń właścicieli mieszkań i domów. Podatek katastralny to typowa danina od wartości majątku, bo o wysokość opodatkowania decyduje wartość katastralna nieruchomości. Nie jest to jednak proste odniesienie do wartości rynkowej.

W krajach, gdzie funkcjonuje ten sposób opodatkowania, np. w Niemczech, Czechach, USA czy Hiszpanii, wartość katastralna uzależniona jest m.in. od takich parametrów jak położenie, prestiż lokalizacji, materiał, z którego wybudowana jest nieruchomość czy powierzchnia i rozkład. Zazwyczaj podatek katastralny wynosi od kilkudziesięciu setnych do 1 proc. rocznie. Stawki mogą być też zróżnicowane w zależności od rodzaju nieruchomości.

Gdyby Polska zdecydowała się na wprowadzenie np. 1-proc. podatku katastralnego, spowodowałoby to znaczący wzrost obciążeń z tego tytułu. Przykładowo dla 50-metrowego mieszkania o wartości 400 tys. zł roczny podatek katastralny wyniósłby 4 tys. zł. Obecnie podatek od nieruchomości dla takiego mieszkania – bez gruntu – wynosi 42 zł i 50 gr.