Brak badań przesiewowych, słaba diagnostyka i ograniczony dostęp do najnowszych terapii to największe bolączki chorych z rakiem płuca. Zdaniem pacjentów przy tak rosnącej liczbie zachorowań potrzebne jest przygotowanie kompleksowej i koordynowanej opieki nad chorymi z tym rodzajem nowotworu.

W raporcie „Sytuacja pacjenta z nowotworem płuca", przygotowanym w imieniu Fundacji Wygrajmy Zdrowie oraz Instytutu Człowieka Świadomego, zawarto szereg rekomendacji poprawiających leczenie tej grupy chorych.

Wysoka śmiertelność

W Polsce rak płuca jest najczęstszym nowotworem złośliwym i pierwszą przyczyną zgonów wśród chorób nowotworowych – odpowiada za niemal co czwartą śmierć z powodu raka. Co roku rozpoznaje się go u 14 tys. mężczyzn i 7 tys. kobiet. Od 2007 r. jest najczęstszą przyczyną zgonów z powodów nowotworowych – u kobiet nawet częściej niż rak piersi.

W 80 proc. przypadków jest on wykrywany zbyt późno, gdy już nie można go leczyć operacyjnie. Pięć lat po wykryciu tego nowotworu żyje tylko co szósty pacjent. „Dopuszczenie do stosowania nowych leków w ostatnim czasie poprawiło wyniki leczenia paliatywnego, jednak nadal nowotwór płuca stanowi jedno z największych wyzwań w dziedzinie onkologii" – napisali autorzy raportu.

Najczęstszymi przyczynami nowotworów płuca są palenie papierosów, smog, a także długotrwałe narażenie na radon.

Rak płuca jest odpowiedzialny za 15 proc. wszystkich wydatków związanych z nowotworami w Europie. Szacuje się, że wynoszą one 126 mld euro, z czego 52 mld to utrata produktywności. W Polsce na jego finansowanie wydaje się co roku 159 mln zł. Dla porównania na raka piersi przeznaczone jest łącznie 400 mln zł.

Wczesna diagnostyka

Onkolodzy przekonują, że wczesna diagnoza jest możliwa jedynie przy użyciu niskodawkowej tomografii komputerowej. Badanie to, w przeciwieństwie do badań rentgenowskich, może wykryć nawet bardzo drobne zmiany.

Kluczem do skutecznego leczenia raka płuca jest precyzyjne określenie tzw. stopnia zaawansowania klinicznego choroby nowotworowej za pomocą dostępnych badań lub zabiegów operacyjnych.

W ostatnich latach w leczeniu nowotworu płuca dokonał się ogromny postęp. Wprowadzono np. szereg nowych leków ukierunkowanych molekularnie oraz immunoterapię. Przełomowe pod kątem refundacji były lata 2017–2019, kiedy chorzy otrzymali dostęp w I i II linii leczenia do nowych, skutecznych opcji terapeutycznych. Niestety problem w tym, że dostęp do najnowszych terapii jest ograniczony dla części chorych. Decydującym kryterium bywa m.in. rodzaj nowotworu czy wcześniejsze leczenie. Terapie rekomendowane w Europie są w Polsce wdrażane z opóźnieniem.

Konkretne wytyczne

Rak płuca to wyścig z czasem. Stąd, zdaniem pacjentów, konieczne jest zdefiniowanie konkretnych ścieżek referencji pacjenta w procesie diagnostyki i leczenia, jak również czasowe ramy ich realizacji. Dlatego autorzy raportu przygotowali rekomendacje zmian w zakresie poprawy opieki nad chorymi z rakiem płuca w Polsce.

Są to z jednej strony działania edukacyjne, skierowane przede wszystkim do młodzieży i związane głównie ze szkodliwością palenia tytoniu, ale także profilaktyczne badania przesiewowe, mające na celu szybsze wykrywanie zmian nowotworowych.

Środowiska pacjenckie zwracają także uwagę na konieczność zapewnienia pełnego finansowania badań patomorfologicznych i genetycznych, a także wykonywania pełnej diagnostyki w jednej placówce.

„W celu poprawy wyników leczenia należy znacząco poszerzyć dostęp do leków ukierunkowanych molekularnie i immunokompetentnych, które znamiennie poprawiają całkowity czas przeżycia, a także podnoszą jakość życia chorych" – zwracają uwagę pacjenci. Ich zdaniem na uwagę zasługuje także pomysł wprowadzenia mechanizmu pozwalającego na płacenie w przypadku uzyskania odpowiedniego efektu terapeutycznego. „Pozwoli to na zapewnienie pacjentom dostępu do nowoczesnych terapii i jednocześnie zabezpieczy budżet płatnika" – czytamy w raporcie.

Do poprawy sytuacji przyczyniłoby się także wprowadzenie modelu kompleksowej i koordynowanej opieki nad chorymi z rakiem płuca w Polsce, tzw. lung cancer units, w ramach której zostanie zapewniona mulidyscyplinarna współpraca między wszystkimi ekspertami.

Pacjenci oczekują także jak najszybszego opracowania przez resort zdrowia wytycznych postępowania diagnostyczno-terapeutycznego obowiązującego w całym kraju, a także zniesienia nierówności w dostępie do programów lekowych pomiędzy województwami. Zdaniem pacjentów wprowadzenie w życie tych rekomendacji poprawi przeżywalność chorych z rakiem płuca.

Tekst jest częścią akcji społecznej „Rzeczpospolitej” – zobacz więcej #oddychaj