Opowieść zaczyna się od spotkania dwóch mężczyzn na stromych schodach, przechodzących przez tzw. Ucho Igielne, niegdysiejszą furtę dominikańską, a prowadzących do „dawnej, dzikiej zielonej doliny". Znajduje się ona w tym samym mieście, w którym rozgrywała się akcja „Widnokręgu" (1996), jednej z dwu – obok „Traktatu o łuskaniu fasoli" (2006) – powieści tego autora uhonorowanych Nagrodą Nike. Ale że podobnie jak w „Widnokręgu" nazwa miasta nie pada ani razu, więc nie ma co jej tutaj wymieniać, konkretyzować.
Zaszyfrowane sensy
Dla prozy Wiesława Myśliwskiego charakterystyczny jest wyrazisty narrator, w pełni zindywidualizowany, zarówno pod względem charakteru, jak i języka. Także w „Uchu igielnym" mówi on w pierwszej osobie i już pierwszym zdaniem: „Było, jak mówię", przykuwa uwagę czytelnika. Opowiadając o świecie, w którym żyje, równocześnie należy do tego świata i to na tych samych prawach, jak wszyscy ci, o których opowiada. Tak samo jak oni wie i nie wie, a nawet więcej nie wie, niż wie; raczej domyśla się, przeczuwa.
W „Uchu Igielnym" dwaj mężczyźni będą się w trakcie rozwoju akcji spotykać jeszcze wiele razy. „Ucho igielne" zaś to przecież nie tylko tytuł powieści, ale także uniwersalny symbol, pojawiający się zarówno w Talmudzie, jak i w Biblii, a także w Koranie.
Lepiej wszakże nie dopowiadać zaszyfrowanych w tej powieści znaczeń i sensów. „Ucho igielne" to według mnie powieść niedopowiedzeń, niedokończonych wątków, losów urwanych w połowie. Bohater i równocześnie narrator o tych, których spotkał na swojej drodze, wie niewiele, na pewno nie tyle, ile chciałby; niby ich zna, a jednak ich nie zna i nigdy nie pozna do końca. Jak każdy z nich próbuje zrozumieć przede wszystkim siebie samego i już to okazuje się rzeczą niemożliwą.
Z dwóch mężczyzn jeden jest młody, drugi stary, uczeń miejscowej szkoły średniej i profesor historii. Mimo wszystko to jedna i ta sama osoba. To spotkanie młodości ze starością, ale też – spotkanie z samym sobą. I nie tylko stary próbuje zrozumieć swoją młodość, ale także młody stara się zrozumieć czekającą na niego nieuchronnie starość; zwłaszcza, że „młodość starzeje się równie szybko jak moda".
