Ubiegły rok dla polskiej gospodarki był dobrym okresem. Według Głównego Urzędu Statystycznego wzrost PKB w tym czasie był nawet wyższy o 0,3 pkt proc., niż szacowano wcześniej, i wyniósł ostatecznie 3,9 proc. Podobny wynik osiągnęło 2 tys. największych firm, których wyniki (z pominięciem banków) publikujemy na Liście 2000.
W 2015 roku firmy wypracowały łącznie 1,84 bln zł przychodów, 3,8 proc. więcej niż rok wcześniej. W największym stopniu przyczyniły się do tego przedsiębiorstwa zajmujące się handlem detalicznym. Ich udział w przychodach ogółem sięga 12,7 proc. Na drugiej pozycji znaleźli się producenci wyrobów chemicznych, producenci paliw oraz firmy zajmujące się handlem hurtowym z udziałem po ok 10 proc. w każdej branży.
69 proc. firm zwiększyło swoje przychody w stosunku do roku poprzedniego. 35 przedsiębiorstw odnotowało nawet trzycyfrową dynamikę wzrostu przychodów ze sprzedaży. Jednocześnie 565 spółek zanotowało spadek przychodów. W 17 z nich był on większy niż 50 proc., a w 43 co najmniej o 1/3.
Czołówka bez zmian
Podium zestawienia się nie zmienia, liderem jest PKN Orlen i trudno się spodziewać, aby w najbliższych latach ktokolwiek mu zagroził. Taka perspektywa byłaby realna wyłącznie wtedy, gdyby koncern zdecydował się na wyprzedaż przynajmniej części zagranicznych aktywów, a takich planów nie ma. Ale przychody Orlenu spadły o 17,3 proc. w porównaniu z 2014 r., co jest efektem gwałtownego obniżenia ceny ropy naftowej.
Wiceliderem jest Jeronimo Martins Polska, czyli właściciel sieci dyskontowej Biedronka. Firma jest nie tylko liderem handlu detalicznego w Polsce, ale także największym przedsiębiorstwem z udziałem kapitału zagranicznego oraz największym pracodawcą prywatnym.
Trzecie miejsce zajmuje również państwowa spółka PGNiG. Ten sprzedawca gazu ziemnego ma na tyle dużą przewagę nad kolejnymi przedsiębiorstwami w zestawieniu, jak energetyczne PGE czy paliwowy Lotos, że również wydaje się prawdopodobne, że będzie skutecznie bronić swojego miejsca także w kolejnych latach.
W pierwszej dziesiątce zestawienia, w porównaniu z ubiegłoroczną edycją, nie ma żadnej nowej firmy. Najmocniej, choć tylko o dwie pozycje, awansował lider hurtowej dystrybucji artykułów spożywczych, czyli grupa Eurocash.
Polski kapitał górą
O ile w przygotowywanej przez „Rzeczpospolitą" Liście 500 już od lat dominuje kapitał zagraniczny, o tyle przy poszerzeniu próby największych polskich przedsiębiorstw do 2 tys. widać przewagę rodzimego kapitału.
W bieżącej edycji są 1063 prywatne polskie spółki, czyli ponad 51 proc. To nieznacznie mniej niż w ubiegłorocznej edycji, gdy ich udział wynosił 56,1 proc. Dla firm zagranicznych rok temu wynosił 39,2 proc. – obecnie to niemal 42 proc. Firm stricte państwowych nadal jest 68, czyli ich udział wynosi jedynie ok. 3 proc., a komunalnych 1,7 proc., nieznacznie mniej niż przed rokiem. Jednak realnie spółek państwowych jest więcej, ponieważ w niektórych, choć udział Skarbu Państwa spadł poniżej 50 proc., nadal decyduje on o wszystkich strategicznych krokach.
Jak będzie wyglądała następna edycja? Rząd nie ukrywa sceptycznego nastawienia do kapitału zagranicznego, zwłaszcza w sektorze finansowym. W polskie ręce wrócił już Bank BPH, niedługo podobny scenariusz możliwy jest dla austriackiego Banku Raiffeisen oraz włoskiego Pekao. Dlatego liczba spółek państwowych zapewne wzrośnie.
Jeśli chodzi o firmy uwzględnione w naszym zestawieniu, to przedstawiciele Skarbu Państwu wykazali się średnio wzrostem przychodów o 7,8 proc., a komunalne o 4,4 proc. Firmy zagraniczne w tym samym okresie urosły średnio o 11,7 proc., a prywatne jeszcze wyżej, bo o 12 proc.
Liderem pod względem poziomu sprzedaży jest handel detaliczny oraz hurtowy. Reprezentuje go na Liście odpowiednio 118 oraz 257 firm, niewiele mniejszą liczbę reprezentantów ma jeszcze branża produkcji wyrobów chemicznych czy żywności.
652 firmy awansowały w tegorocznej edycji zestawienia, z czego jedna poprawiła swoje notowania aż o ponad tysiąc pozycji. 15 przedsiębiorstw skoczyło co najmniej o 500 oczek, a o minimum 100 pozycji swoje notowania poprawiło w sumie nieco ponad 200.
Tylko 24 firmy zostały sklasyfikowane dokładnie na tym samym miejscu, co w poprzedniej edycji, głównie w czołówce. Takie wyniki oznaczają, że w sumie na Liście przeważają spadki, ale różnica jest stosunkowo nieznaczna. Ogółem 680 przedsiębiorstw jest notowanych niżej niż rok temu.
Eksport wciąż napędza gospodarkę
Wśród firm, które znalazły się na „Liście 2000" przychody ze sprzedaży na rynkach zagranicznych wykazało 466 przedsiębiorstw.
Średni udział eksportu w przychodach tej grupy firm wyniósł w 2015 r. 32,6 proc. Najwyższy, 68,4-proc., jest on w przypadku producentów maszyn i urządzeń, w tym AGD i RTV, choć w tej branży są firmy, w których za granicę trafia nieomal cała polska produkcja. Poziom 50 proc. przekroczyła jeszcze branża produkcji aut, przyczep i statków oraz części. W okolicach 40 proc. wykazują go m.in. firmy informatyczne, producenci tworzyw sztucznych czy wyrobów papierniczych i mebli. Meble stają się powoli polskim hitem eksportowym na równi z elektroniką czy żywnością. Jednak sprzedaż zagraniczna w przychodach producentów żywności to wciąż tylko 25,9 proc.
Jednak kolejna edycja może nie przynieść już tak dobrych danych. Ostatnie miesiące 2016 r. przynoszą słabsze dane dotyczące sprzedaży zagranicznej polskich firm. We wrześniu wzrost eksportu wynosił już tylko 1,5 proc., po zwyżce o 8,5 proc. w sierpniu. Z kolei wartość importu wzrosła we wrześniu o 3,2 proc., po 10,7 proc. w poprzednim miesiącu.
