Niepokojące informacje o niezbyt dobrym stanie wiedzy na temat pracowniczych planów kapitałowych przynosi badanie społeczne, do którego dotarła „Rzeczpospolita". Przeprowadziła je Agencja Badawcza PBS na zlecenie PKO TFI wśród pracowników średnich firm.
2 mln pracowników przed decyzją
Za nami pierwszy etap wdrażania PPK. Od połowy zeszłego roku uruchamiały je i udostępniały swoim pracownikom największe przedsiębiorstwa, czyli takie, które zatrudniają co najmniej 250 osób. To niespełna 4 tys. firm. Etap ten zakończył się 12 listopada. Ostatecznie do programu przystąpiło 39 proc. pracowników największych firm, czyli 1,13 mln osób.
Czytaj także: Dobry program w złym momencie
1 stycznia 2020 r. wystartował drugi etap PPK. Obejmuje średnie przedsiębiorstwa zatrudniające od 50 do 249 pracowników. Tu firm jest więcej, bo blisko 20 tys. Zatrudniają w sumie 2 mln pracowników. Firmy te mają już tylko nieco ponad 1,5 miesiąca na wybór instytucji finansowej, która będzie zarządzała utworzonymi przez nie PPK. Termin podpisania umowy w tej sprawie upływa 24 kwietnia. Do 11 maja firmy mają czas na podpisanie z wybranymi przez siebie instytucjami umów o prowadzenie PPK.
Mała wiedza o programie
Jak pokazuje badanie PBS, zdecydowana większość pracowników średnich przedsiębiorstw (83 proc.), które jeszcze nie wdrożyły PPK, twierdzi, że słyszała o tym programie. Mimo to aż połowa z nich przyznaje, że wie o nim niewiele, a aż 33 proc. kojarzy jedynie jego nazwę. Tylko 13 proc. badanych ma pełną wiedzę na ten temat. Warto zestawić te dane z pierwszym badaniem społecznym przeprowadzonym na zlecenie PKO TFI w listopadzie zeszłego roku.
Okazuje się, że w największych firmach świadomość zasad funkcjonowania programu była większa niż w średnich firmach. Aż 82 proc. przebadanych wtedy osób deklarowało co najmniej podstawową wiedzę na temat PPK. 18 proc. twierdziło, że wie bardzo dużo, a 64 proc., że zna podstawy. Autorzy badania nie rozstrzygają, czy sprawność i rzetelność komunikacji z pracownikami uzależniona jest od wielkości przedsiębiorstwa. Ale to właśnie pracownicy największych firm wykazali się największą wiedzą o programie.
Kiepsko na razie wygląda kampania informacyjna w średnich firmach. Aż 41 proc. pracowników twierdzi, że pracodawca nie przedstawił im dotąd informacji na temat PPK w ich przedsiębiorstwie.
Osobom, którym przekazano informacje o PPK w firmach (59 proc.), najczęściej przedstawiano je w formie broszur informacyjnych lub rozmowy. Większość badanych była zadowolona z informacji przekazywanych tymi kanałami.
– Dobrą radą dla pracodawców może więc być bezpośrednie przekazywanie wiedzy dotyczącej PPK, to właśnie taka forma komunikacji jest najskuteczniejsza – twierdzą autorzy badania. Ich zdaniem pomocne i dobrze widziane będą zatem interaktywne warsztaty, spotkania czy prezentacje lub dedykowane pracownikom, dokładnie opracowane broszury i ulotki.
Respondenci, którzy słyszeli o systemie PPK, ale ich firmy jeszcze nie rozmawiały z nimi o tym, twierdzą, że najczęściej czerpią potrzebne informacje z telewizji, mediów społecznościowych, od kolegów/koleżanek z pracy, z prasy.
Zdecydowana większość respondentów jest świadoma, że może wykorzystać oszczędności zgromadzone w PPK jako wkład własny na zakup domu bądź mieszkania. Badani są także poinformowani, że prawo do skorzystania z wcześniejszej wypłaty pieniędzy z PPK na te cele przysługuje uczestnikom, którzy nie ukończyli 45 lat. Zdecydowana większość zdaje też sobie sprawę, że oszczędności z PPK będzie można przeznaczyć na wydatki medyczne w razie poważnej choroby swojej, małżonka lub dziecka.
Kasacja OFE bije w PPK
57 proc. pracowników średnich firm, które są jeszcze przed wdrożeniem PPK, deklaruje chęć przystąpienia do tego programu. Niestety, jak pokazują badania z okresu pierwszego etapu i jego wyniki, deklaracje te nie przekładają się na rzeczywisty udział w PPK.
Największą zaletą tego programu według ankietowanych pracowników jest to, że zgromadzone tam oszczędności będą ich własnością. To także najważniejsza motywacja do przystąpienia do programu wskazana przez osoby, które zadeklarowały, że chcą to zrobić (62 proc.). Kolejnym znaczącym plusem dla pracowników są dopłaty do oszczędności od pracodawcy i państwa (decydujące dla 54 proc. badanych). Z kolei wsparcie finansowe w leczeniu jest kluczowe dla 43 proc. badanych. Jako zaletę respondenci postrzegają też fakt, że przystąpienie do PPK jest proste i nie angażuje ich czasu (40 proc.).
Pracowników odpycha od PPK przede wszystkim brak zaufania do tego programu, związany z historią OFE. Ten powód wskazuje 54 proc. badanych, którzy nie chcą brać udziału w PPK. 51 proc. takich pracowników mówi też o tym, że nie wierzy w ideę PPK. Co piąty pracownik wskazuje tu też, że jego pracodawca nie rekomendował mu udziału w tym programie, a 14 proc. twierdzi, że nie potrzebuje oszczędności na czas emerytury. 5 proc. ankietowanych twierdzi, że nie rozumie zasad działania programu PPK.
Rząd chciałby, żeby docelowo w programie pracowniczych planów kapitałowych uczestniczyło 75–80 proc. z 11,5 mln uprawnionych do tego pracowników. Przekonuje, że dodatkowe oszczędzanie na czas emerytury jest konieczne, bo świadczenia wypłacane z ZUS będą w przyszłości bardzo niskie.
Ważne terminy PPK
Dla firm zatrudniających od 50 do 249 pracowników:
> Do 24 marca 2020 r. – w porozumieniu z pracownikami wybór oferty instytucji finansowej, która będzie prowadzić w firmie PPK.
> Do 24 kwietnia 2020 r. – czas na podpisanie z wybraną instytucją finansową umowy na zarządzanie PPK.
> 11 maja 2020 r. – ostateczny termin podpisania z instytucją finansową umowy na prowadzenie PPK.
> Czerwiec 2020 – lipiec 2020 – ostateczny termin na odprowadzenie pierwszej wpłaty na rachunek uczestnika PPK w instytucji finansowej.
> 1 lipca 2020 r. wystartuje trzeci etap programu pracowniczych planów kapitałowych. Obejmie firmy, które zatrudniają od 20 do 49 pracowników.
