Gajcy: Ile zostało z exposé Beaty Szydło

W przyszły piątek minie 100 dni pracy gabinetu premier Beaty Szydło. To będzie pierwszy tak poważny sprawdzian dla tego rządu.

Premier bowiem właśnie w tym czasie obiecała realizację wielu obietnic. Wyborcy sami więc będą mogli ocenić, ile warte są słowa najważniejszych polityków w Polsce.

Bardzo długa lista...

Gdy premier Szydło wygłaszała swoje exposé w połowie listopada, można było odnieść wrażenie, że wierzy w realizację wszystkich socjalnych obietnic złożonych przez PiS w kampanii.

W ciągu 100 dni polskie rodziny miały mieć zagwarantowane 500 złotych na dziecko, a Polacy mieli się cieszyć z obniżenia wieku emerytalnego do 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn. Miała zostać podniesiona kwota wolna od podatku z 3,1 tys. do 8 tys. zł, seniorzy powyżej 75. roku życia mieli dostać darmowe leki.

Polska miała zostać oczyszczona z polityczno-biznesowych układów, a prawo miało się stać sprawiedliwe, by w naszym kraju nikt już więcej nie odbierał rodzicom dzieci z powodu biedy.

Wspomnienia wymagają także obietnice podatkowe, jak choćby podatek od hipermarketów czy od banków, z których pieniądze mają być przeznaczone na sfinansowanie wszystkich kiełbasek wyborczych.

I gdyby przeanalizować stan realizacji tych wszystkich obietnic, można stwierdzić: nie jest tragicznie, acz do wywiązania się z danego słowa rządowi na czele z premier jeszcze sporo brakuje.

Bo tak naprawdę to oprócz absolutnego politycznego priorytetu, jakim jest przyjęty kilka dni temu przez Sejm i Senat program 500+, niemal żadna z wielkich obietnic nie wejdzie w życie przed końcem lutego.

Jedynie dzięki determinacji resortu sprawiedliwości udało się przeprowadzić przez Sejm nowelizację kodeksu karnego zakazującą umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej wbrew woli rodziców wyłącznie z powodu ubóstwa.

Powodów jest kilka. Po pierwsze, pośpiech, który towarzyszył PiS przy łączeniu funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego, zmianie w mediach publicznych czy wręcz zaoraniu służby cywilnej, pokazuje, że priorytety na pierwsze 100 dni były zupełnie inne niż te obiecane.

PiS, zamiast realizować obietnice, postanowił w pierwszej kolejności przejąć pełnię władzy w kraju, począwszy od służb specjalnych i zablokowania Trybunału Konstytucyjnego mogącego wszelkie reformy powstrzymać, skończywszy na zaoraniu służby cywilnej i przejęciu mediów publicznych.

Poprzednie rządy również przejmowały wszystkie instytucje, ale tempo i forma, z jaką PiS to robił, mogła rzeczywiście dziwić, a nawet budzić obawy.

...i bardzo krótka kołdra

Równocześnie rząd przeżył zderzenie z realiami. I tu sprawdziło się stare polskie przysłowie: tak krawiec kraje, jak mu materii staje.

Udowodnił to wielokrotnie podczas ostatnich trzech miesięcy główny krawiec rządu Szydło – minister finansów Paweł Szamałacha. To on najczęściej zabierał głos i sprowadzał polityków PiS na ziemię, czego niemal nie przypłacił stanowiskiem. Do tego doszły spory samych ministrów, jak choćby o kształt programu 500+.

Rządowi liberałowie, do których zalicza się Szałamacha, ale także dwóch wicepremierów: Jarosław Gowin i Mateusz Morawiecki, usiłowali przyciąć przygotowany przez szefową resortu rodziny i pracy Elżbietę Rafalską projekt. Punktem spornym było kryterium dochodowe. Szałamacha próbował wyeliminować z programu najzamożniejszych, Morawiecki – Polaków mieszkających za granicą, a Gowin dowodził, że 500 zł na dziecko powinno być wliczane do progu pomocy społecznej. Jednak dla PiS taka sytuacja była nie do przyjęcia.

Ta kłótnia o priorytetową ustawę rządu uwidoczniła główny problem, z jakim zderza się na co dzień gabinet Szydło. To przede wszystkim problemy z dopięciem budżetu, które hamują pozostałe zapowiadane na 100 dni wielkie reformy PiS, takie jak obniżenie wieku emerytalnego czy podwyższenie kwoty wolnej od podatku.

Potwierdził to zresztą prezydent Andrzej Duda, który sam skierował te projekty do Sejmu, wyręczając rząd. W jednym z niedawnych wywiadów wskazywał, że rząd jest w specyficznej sytuacji, gdyż przejął budżet po poprzednikach, z którym musi sobie teraz radzić. W ten sposób prezydent nie tylko pokazał, że nie będzie naciskał na PiS, aby szybciej przyjął obiecane reformy, ale dał sygnał także wyborcom, aby ostudzili swoje oczekiwania.

A są one duże. PiS zobowiązał się przed związkami zawodowymi, które zebrały w tej sprawie kilka milionów podpisów, że cofnie reformę emerytalną z 2012 roku, ale po 100 dniach sprawowania władzy już nie jest takie pewne, czy będzie możliwy prosty powrót do poprzedniego wieku emerytalnego.

Jeśli chodzi o podwyższenie kwoty wolnej, to zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego jest ona nieunikniona. Podwyżka musi być wprowadzona do końca listopada i wszystko na to wskazuje, że rząd z tego dłuższego czasu skorzysta. Przede wszystkim po to, by policzyć, jakie wpływy do budżetu dadzą nowe podatki od banków i hipermarketów. A to może potrwać, ponieważ na efekty obowiązującego raptem od początku lutego podatku bankowego oraz wciąż projektowanego podatku od handlu przyjdzie jeszcze trochę poczekać.

I tu uwidacznia się kolejny problem rządu. Rzeczywistość pokazała, że to, co miało się znajdować w błękitnej teczce z wyraźnym napisem „Ustawy na pierwsze 100 dni", nie było wcale gotowymi projektami, które można po prostu skierować do Sejmu.

Opór materii

Przypadek podatku początkowo mającego nazywać się od hipermarketów, a który ewoluował do podatku od handlu, jest tego najlepszym dowodem i potwierdzeniem, że droga od prostego hasła wyborczego do rzeczywistości bywa nadzwyczaj kręta. I to nie dlatego, że zajmują się nią słabi prawnicy, nieumiejący przygotować projektu zgodnego zarówno z konstytucją, jak i prawem unijnym. Przede wszystkim żadnego podatku, który w dość istotny sposób będzie oddziaływał na całą gospodarkę, nie można tworzyć na kolanie, bo może się to skończyć katastrofą. A jej zwiastunem może być ubiegłotygodniowe wyjście na ulice polskich sprzedawców, którzy zmusili rząd do wycofania się z najbardziej restrykcyjnych pomysłów związanych z opodatkowaniem handlu. Za to przyjdzie rządowi Szydło długo jeszcze płacić, protest handlowców bowiem wskazał innym grupom społecznym, jak choćby szykującym się do strajku górnikom, skuteczną drogę nacisku.

PiS, bardziej niż braku pieniędzy na realizację obietnic, obawia się protestów społecznych. Dlatego rząd robi, co może, i przeznacza kolejne miliony na wypłaty zaległych wynagrodzeń dla górników, którzy także uwierzyli obietnicom PiS o postawieniu na nogi polskiego nierentownego górnictwa. A to zadanie obecnie wydaje się z tych z pogranicza cudu.