Komunizm trudniej ocenić

[b]Rz: Węgierski parlament przyjął właśnie ustawę wprowadzającą kary za kłamstwo oświęcimskie. Ale nie jednogłośnie. Zbojkotował ją prawicowy Fidesz, który zapewne wygra kwietniowe wybory. [/b]

[b]Attila Agh:[/b] Sprawa rzeczywiście jest dość kontrowersyjna. Przyjęcie tej ustawy z inicjatywy socjalistów poprzedziła wielka debata ogólnonarodowa. Tak naprawdę w parlamencie odbywała się już po raz czwarty, a cały proces ciągnie się od prawie dwóch lat. Fidesz miał jednak zastrzeżenia i zapowiedział, że poprze ustawę, jeśli jednocześnie będzie ona potępiała zbrodnie komunizmu. Tyle że żądanie to było bardzo ogólnikowe, a zbrodnie komunizmu przedstawione jako zbrodnie przeciw ludzkości. Socjalistyczny rząd nie chciał się na to zgodzić.

[b]Dlaczego?[/b]

To był zbyt ogólnikowy i abstrakcyjny postulat. Zabrakło szczegółów, co – jako zaprzeczanie zbrodni komunizmu – miałoby podlegać prawu karnemu. W przypadku Holokaustu jest jasne, że negowanie go można uznać za przestępstwo. Ale za jakie stwierdzenie dotyczące zbrodni komunizmu można kogoś postawić przed sądem? Jeśli istnieje potrzeba, by negowanie zbrodni komunizmu też było karalne, wtedy powinno to być wyodrębnione w oddzielnej ustawie.

[b]Czy Węgrzy poparliby dziś ustawę wprowadzającą kary za negowanie zbrodni komunizmu?[/b]

Nie sądzę, by zrobiła to większość społeczeństwa. Proszę nie myśleć polskimi kategoriami. Na Węgrzech w latach 70. i 80. był znacznie łagodniejszy reżim niż w Polsce. Źle było w latach 50. i na początku 60. Dlatego nie ma u nas masowego ruchu, który popierałby taką ustawę. Zupełnie inaczej jest zapewne w Rumunii, gdzie za Ceausescu było bardzo źle.

[b]Czy kłamstwo oświęcimskie bardziej Węgrów interesuje?[/b]

Tak. Partia radykalna Jobbik, której propaganda opiera się głównie na hasłach antycygańskich, ale też antysemickich, ma dziś około 10 procent poparcia. W ich agendzie pojawiał się też temat negowania Holokaustu. Poza tym na Węgrzech był znany brytyjski negacjonista David Irving, którego potem aresztowano w Austrii. To był skandal i wiele się wtedy złego mówiło o negacjonistach.

[b]Dlaczego zatem Fidesz tak bardzo był przeciwny karom za negowanie Holokaustu?[/b]

To nie był poważny sprzeciw. Co prawda wcześniej politycy Fideszu mówili, że ustawa narusza wolność słowa i byli jej przeciwni, ale ostatecznie tylko wstrzymali się od głosu. To był tylko pretekst i gra wyborcza. Z jednej strony chcą pokazać, że myślą po europejsku.

Wiadomo, że w wielu krajach Europy istnieje podobne prawo. Mają je Niemcy, Francja, Austria. My nie stworzyliśmy precedensu. My po prostu podążamy za trendem, który wyznaczyli inni.

Jednak z drugiej strony Fidesz walczy o głosy z partią Jobbik. Myśląc o przyciągnięciu jej wyborców, Fidesz nie miał motywacji, by popierać tę ustawę.

[b] A dlaczego socjaliści przyjęli ją właśnie teraz, przed wyborami?[/b]

To była ich ostatnia szansa. Zrobili to zresztą podczas ostatniej sesji parlamentu. Jeśli Fidesz doszedłby do władzy, sprawa byłaby bez przerwy odwlekana pod różnymi pretekstami.

[b]Jeśli prezydent podpisze ustawę, wielu ekstremistów będzie teraz trafiać do więzienia?[/b]

Nie sądzę. Będą bardziej ostrożni i będą się pilnować.

[i]Prof. Attila Agh pracuje na Wydziale Nauk Politycznych Uniwersytetu Corvinus w Budapeszcie.Jest autorem wielu książek o Europie Środkowo-Wschodniej[/i]